Ortadoğu Araştırmaları ve İsrail Dış Politikası uzamanı Hasan Mesut Önder, ABD’nin Ortadoğu’da, Çin ile olan ekonomi savaşına hizmet edecek yeni bir jeopolitik düzen yaratmaya çalıştığını söyledi. Hasan Mesut Önder, ABD’nin ‘Yüzyılın Anlaşması’ iddiasıyla Ortadoğu’da başlattığı girişimler konusunda “ABD Çin’in bölgedeki altyapı hamlelerini engellemeye yönelik hamleler yapıyor bu anlaşmayı da bu bağlamda değerlendirebiliriz” dedi.

BİR MUĞLAK PROJE BİR ‘İLK ORGANİZASYON’

Başta Filistin halkı olmak üzere bölgeye sözde ‘refah’ getireceği iddia edilen ‘Yüzyılın Anlaşması’, bir Amerikan projesi. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır tarafından destekleniyor.

Beyaz Saray, proje çerçevesinde, 2526 Haziran’da Bahreyn’in başkenti Manama’da ‘Refah için Barış’ başlıklı ekonomi çalıştayı düzenleneceğini açıkladı. Çalıştayın, ABD’nin ‘İsrailFilistin meselesinin çözümü’ konusunda, henüz içeriği tam olarak bilinmeyen, muğlak ‘Yüzyılın Anlaşması’ planı kapsamındaki ‘ilk organizasyon’ olduğu ifade ediliyor. Beyaz Saray, potansiyel ekonomik yatırımlara destek vermeleri beklenen hükümetlerin, sivil toplum ve iş dünyası liderlerinin, çalıştayda fikir alışverişinde bulunacağını, stratejileri tartışacağını bildirdi.

ABD Başkanı Donald Trump’un damadı ve başdanışmanı Jared Kushner, Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi Jason Greenblatt ve yine ABD’nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook’dan oluşan üç kişilik heyet, ‘Yüzyılın Anlaşması’ olarak tanımlanan ABD’nin barış planının ekonomik kısmını anlatmak üzere Orta Doğu turuna çıkmıştı. Trump’un ekibinin ilk durağı Fas oldu. Heyet çarşamba günü Ürdün’e, perşembe günü de İsrail’e gitti.

‘HEDEF ÇİN’İN ALTYAPI YATIRIMLARI’

Ortadoğu Araştırmaları ve İsrail Dış Politikası uzamanı Önder, ABD’nin söz konusu girişimini Aydınlık’a değerlendirirken “ABD’nin bölgedeki tüm hamlelerinin temelinde, Çin ile içinde bulundukları ticaret savaşı var” dedi. Önder, özetle şunları söyledi:

“Ortadoğu’da son dönemde meydana gelen gelişmelerin nedeni Çin’in ‘Bir Kuşak Bir Yol’ projesi bağlamında Ortadoğu’da ve Asya’da yapmış olduğu altyapı yatırımlarıdır. ABD de bu bölgedeki dizayna çok önem veriyor. Yaptıkları tüm çalışmaları, bölgesel bir jeopolitik dizayn yaratma çabası olarak görebiliriz. ABD Çin’in bölgedeki altyapı hamlelerini engellemeye yönelik hamleler yapıyor bu anlaşmayı da bu bağlamda değerlendirebiliriz.”

‘YENİ DÜZEN: İRAN’DAN KORK İSRAİL’E KENETLEN’

“Bütün büyük devletler mevcut sorun alanları üzerinden sisteme girerler yani İsrailFilistin çatışmaları devletlerin Ortadoğu’ya giriş yapmak için kullandığı bir çatışma. Bölge ülkeleri ise bir denge oluşturabilmek için Çin ile işbirliği yapıyorlar. ABDİran arasındaki bu gerilimin perde arkasında İran’ın Çin ile olan ilişkileri önemli bir yer tutuyor.

“Eski jeopolitik düzende Arapİsrail çatışmaları üzerinden kurgulanmış bölgesel ve küresel gruplar vardı. Bu jeopolitik, Irak’ın işgalinden sonra tamamen değişti. Irak’ın işgalinden sona İran’a bölgede çok geniş bir alan açıldı. Şimdi özellikle Suudi’leri bir İran korkusu sardı. Bu korku üzerinden şimdi İsrail etrafında kenetlenme başladı.”

‘İSRAİL’İN GÜVENLİĞİ TEHLİKEYE GİRERDİ’

“Arapİsrail karşıtlığı üzerinden sürdürülen politikadan vazgeçilmesinin nedeni, politikanın devamında İsrail’in güvenliğinin tehlikeye girecek olmasıdır. Mısır’ın ve Suudi Arabistan’ın desteği olmasa, bugün İsrail güvenliksiz kalırdı.

“Bütün bu kuşatılmışlığına rağmen İran’a nefes aldıran küresel güç Çin. İsrail de İran’ın özellikle golan tepelerindeki varlığından, kendi yaşam sahasının etrafında bu kadar rahat olmasından rahatsız.

“İsrail basınında artık ‘Körfez ülkeleriyle olan ilişkiler daha açık olacak’ biçiminde haberler görebiliyoruz.”

'TÜRKİYE'NİN TUTUMU ÖNEMLİ'

“Anlaşmayla alakalı şuan bildiklerimiz, bilinçli olarak sızdırılan bilgiler. İnsanların, kurumların ve devletlerin bu anlaşmaya nasıl tepki vereceğini ölçmek için yapılan sızdırmalar. Filistin davasının hamisinin kim olacağı hakkında çalışmalar bu tepkilerle oluşur. Türkiye’nin de buradaki konumu çok önemli. ABD’nin isteği, İran karşıtı bloğun önderinin Türkiye olması yönünde. Bunun için çalışmalar da yapıldı. Fakat başarılı olunamadı.”

'RUSYA İLE MUTABIK KATILMAYACAĞIZ'

Çin Halk Cumhuriyeti Filistin Büyükelçisi Guo Wei, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın Dış İlişkilerden Sorumlu Danışmanı Nebil Şaas ile işgal altındaki Batı Şeria’nın Ramallah kentindeki ofisinde bir araya geldi. Çinli Büyükelçi Guo’nun, Çin ile Rusya’nın, çalıştaya katılmama konusunda ittifaka vardığını söyledi ve şöyle sürdürdü: “Çin, Filistin halkına ve davasına verdiği desteği sürdürecektir. Bu destek 1967 sınırları üzerinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin Devleti’nin kurulmasına kadar da devam edecektir.”