Finansal piyasaları, kısaca fon fazlası olanların yani tasarruf sahiplerinin, fon açığı olanlara fonları aktardığı ortamlar olarak açıklamak mümkündür. Finansal piyasalar, vadelerine göre para piyasaları ve sermaye piyasaları olarak ikiye ayrılır. Para piyasaları, kısa vadeli yani bir yıldan kısa süreli fonların el değiştirdiği piyasalar iken sermaye piyasaları ise, uzun vadeli yani bir yıldan uzun süreli fonların el değiştirdiği piyasalardır. Para piyasalarına örnek olarak Türk bankacılık piyasası, sermaye piyasasına örnek olarak Borsa İstanbul (BİST) verilebilir (Ege ve Ege, 2017: 17).
Sermaye piyasasında yatırımcının korunması amacı ile piyasa dolandırıcılığı ve yanıltıcı işlemlerle ilgili bazı düzenlemeler yapılmıştır. Sermaye Piyasası Kanunu’na (SPKn) göre piyasa dolandırıcılığı (manipülasyon), suç tipi olarak düzenlenmiştir. Piyasa dolandırıcılığı, işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı ve bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı olarak iki şekilde olabilmektedir. SPKn'nun 107. Maddesinde işlem bazlı piyasa dolandırıcılığı suçu “Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler” hakkında 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne ve bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığı ise “sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayan” kişilerin 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağını hükme bağlamıştır.
Sosyal medya araçları ile birçok yanlış bilginin manipülasyon ve yatırımcıyı yönlendirmek amacıyla verildiği görülmektedir. SPK da bu konuda, piyasa dolandırıcılığı ile ilgili birçok kez yaptığı açıklamalar ile yatırımcıları da uyarmıştır. Örneğin SPK, 20 Aralık 2018 tarihinde yaptığı açıklamada; “Son dönemde Facebook, Twitter vb. sosyal medya hesapları üzerinden, kurulumuzca yetkilendirilmiş yatırım danışmanlığı ve benzeri sermaye piyasası faaliyet izni olmadan, hatta haklarında daha önce kurulumuz tarafından piyasa dolandırıcılığı, güveni kötüye kullanma suçu dahil pek çok suç fiilinden dolayı suç duyurusunda bulunulmuş ve işlem yasağı getirilmiş kişi veya kişilerce, yatırımcıların yönlendirilerek mağdur edilmeye çalışıldığı görülmektedir. Herhangi bir makul ekonomik ve finansal gerekçeye dayanmayıp tamamıyla yatırımcıların aldatılmasına ve mağdur edilmesine yönelik olduğuna dair ciddi emareler bulunan söz konusu fiilleri işleyenler ve bunlarla birlikte hareket edenler hakkında gerekli incelemeler tamamlanarak, hukuki işlemlere başlanacaktır.” demiştir.
Ayrıca SPKn’nun 104. maddesi ve VI104.1 sayılı Piyasa Bozucu Eylemler Tebliği’nde piyasa bozucu eylemler tanımlanmış ve makul bir ekonomik veya finansal bir gerekçeyle açıklanamayan, borsa ve teşkilatlanmış diğer piyasaların güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını bozacak nitelikteki eylem ve işlemlerin belirlenmesi ile bu eylem ve işlemleri gerçekleştirenler hakkında uygulanacak yaptırımlar belirtilmiştir.
Para piyasalarına gelince SPK’nın yaptığı düzenlemelere benzer ve aynı amaçla BDDK tarafından bir düzenleme yapılmıştır. Bu konuda 07 Mayıs 2020 tarihli Resmi gazetede “Finansal Piyasalarda Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlemler Hakkında Yönetmelik” yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. On bir maddeden oluşan bu yönetmelikte genellikle yanlış ve yanıltıcı bilgiler vermek, söylentiler yaymak, finansal sistemde güveni zedelemek, finansal piyasaların istikrarını olumsuz etkilemek, finansal araçların fiyatı, faiz oranı ve döviz kuru üzerinde etkide bulunmak, yatırımcıları ve tasarruf sahiplerini yanlış yönlendirmek, bu amaçlara yönelik işlemler gerçekleştirme veya aracılık etmek gibi konuların yasak ve suç olduğu ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.
Sermaye piyasası ile ilgili yapılan bu düzenlemelerin temelinde yatırımcının korunması ve finansal sistemin kurallarını koruma amacı vardır. Genel olarak da ekonomik sistemi korumaktır temel amaçtır. Zaten SPK ve BDDK gibi kuruluşların bir görevi de piyasalarda düzenleyici olmaktır. Türkiye’de para ve sermaye piyasaları kuralları belirli organize piyasalardır. Eğer bu düzenlemeler ve kurallar olmaz ise bazı az gelişmiş ekonomiye sahip olan ülkelerde olduğu gibi kuralsız piyasalar olur. Bu piyasalarda kaos, mafya ve kara paranın aklanması, mağduriyetler, güvensizlik gibi sorunlar olur ve en önemlisi yatırımcı korunamaz. Dünyada son dönemde ekonomik savaşlar önem kazanmıştır. Bu nedenle Türkiye’nin yeni dünya düzeninde önemli bir yer edinmesinden rahatsız olanların Türkiye’nin finansal sistemine saldırması da normaldir. Normal olmayan ülke içindeki bazı kesimlerin bu saldırılara karşı, yatırımcının ve ekonominin korunması amacı ile yapılan BDDK’nın bu çok doğru düzenlemesini, ekonomi ile ilgili olumsuz eleştiriler engellenecek, bilgiler gizlenecek gibi anlamsız ve gerçeği yansıtmayan, konuyu çarpıtan ifadeler kullanarak yine kamuoyunu yanlış yönlendirmesidir. BDDK’yı hızlı ve doğru, hatta geç kalmış böyle bir düzenleme yapmasından dolayı tebrik etmek lazım. Tabii tüm dünyada olduğu gibi korona pandemisi sürecinde Türkiye’nin de finansal sıkıntıları vardır. Kimse merak etmesin Türkiye bu sıkıntılı dönemi de dış ve iç saldırılara rağmen başarı ile geçecektir. Çok kısa sürede yerli ve milli solunum cihazını geliştirip, ihraç etmeyi başaran bu millet, birlik ve beraberlik içinde ülkemizi çok daha iyi yerlere getirecektir.
Kaynaklar:
6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
BDDK, Finansal Piyasalarda Manipülasyon ve Yanıltıcı İşlemler Hakkında Yönetmelik
Ege, İlhan ve Önder Ege (2017), Sermaye Piyasasında Yatırımcının Korunması, Seçkin Yayınları, Ankara.
