Önceki gün yapılan NATO Liderler Zirvesinde tartışmanın ana konusu Rusya’nın Ukrayna’da yaptığı askeri operasyonunun durdurulmasıydı. Açıklamalarda NATO’nun Ukrayna’ya asker göndermeyeceği yinelenirken Çin’den Rusya’ya desteğin kesilmesi talep edildi. Zelenskiy’nin de internet üzerinden canlı konuşma yaptığı Zirve’de Zelenskiy NATO’dan silah yardımı istedi. Zirveyi Aydınlık’a değerlendiren uzmanlar, yığınakların Rusya’yı etkilemeyeceği, hedeflerin arasında Çin’in olduğu ve yığınak yapılan Doğu Avrupa ülkelerinin ileride yalnız kalacağını belirten yorumlar yaptı.

AMERİKA'NIN TOPARLANMASI MÜMKÜN DEĞİL

Vatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ercan Enç, NATO toplantısında “bahar havası” estirilmeye çalışıldığını söyledi. Enç, NATO'nun Ukrayna'ya silah desteği vererek savaşı uzatmak istediğini belirterek, ekonomik olarak toparlanma şansı kalmayan Amerika'nın Avrupa'da dahil rakiplerini bastırmaya çalıştığına dikkat çekti. Enç, Rusya ve Ukrayna krizinin Avrupa'da çözülme yaratacağı öngörüsünü paylaştı.

“Amerika Ukrayna'nın perişan olmasına yol açmak aynı zamanda da ekonomik yaptırımlarla Avrupa'yı da resesyona sokmak istiyor. Amerika'nın ekonomik olarak kendini toparlaması mümkün değil” diyen Enç şunları kaydetti:

“Stratejik olarak bakınca Rusya, Çin rakip Amerika deniyor ama Amerika ekonomik anlamda Avrupa'nın da güçlenip karşısına çıkmasını istemiyor. O yüzden ekonomik sıkıntılarla yüz yüze kalsın istiyor. Kendisi inişe geçtiği için muhtemel rakiplerinin büyümesine de engel olmak istiyor, buna Avrupa da dahil. Amerika, Avrupa'yı Rusya'dan ayırınca hem gıda hem enerji konusunda fiyat artışlarına ve durgunluğa sokacak.

HÜKÜMET HAVAYA ALDANIR MI?

“Bu işin ekonomik sonuçlarının sadece Rusya'ya yaptırım olacağı görüşü yanlış. Asıl sonuçları Avrupa'da göreceğiz. NATO birleşti havası vermeye çalışıyorlar ama Avrupa'da bir çözülme olacak. Savaş durumunun sürmesinin Avrupa'ya etkileri olacak. Bu estirdikleri birlik havası çözülmeye gidiyor. Hükümet bu geçici bahar havasına aldanır mı...”

‘ZELENSKİY KABUL ETTİ, ABD VE İNGİLTERE BOZDU’

Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emin Gürses ise NATO Zirvesini “Dün Brüksel’de yapılan NATO toplantısından çıkan sonuç şudur: ABD açıkça bu gerilimin devam etmesinden yana. NATO Genel Sekreteri’nin ‘daha fazla silah vereceğiz, asker yerleştireceğiz’ açıklamaları, Zelenskiy’in burada devre dışı bırakıldığını gösteriyor.” sözleriyle değerlendirdi.

NATO üyeliğinden vazgeçme ile Kırım ve Donbass açıklamalarından sonra Zelenskiy’in “Puin’in dediği noktaya geldiğini” söyleyen Gürses, “Rusya zaten böylece alacağını aldı. Donbass’a bir statü verirler. Kırım’ı 99 yıllığına kiralarlar. NATO’ya girmekten vazgeçerler ve bu sorun çözülür. Bir ay önceki noktaya geldiler. Zelenskiy’e bunlar iletildi. Ancak kabul edemedi. Çünkü Ukrayna’nın politikasını belirleyen Zelenskiy değil, ABD ve İngiltere belirliyor.” ifadelerini kullandı.

‘ASIL HEDEF RUSYA DEĞİL, ÇİN’

Prof. Dr. Emin Gürses, güncel krizin dumanı altında Batı’nın asıl hedefinin Rusya değil, Çin olduğu gerçeğinin gözden kaçırılmaması gerektiğini söyledi. Rusya askeri bir tehdit olarak görülürken, Batı’nın Çin’i dünya çapında ekonomik ve ‘sistemsel bir tehdit’ olarak belirlediğini kaydeden Gürses, “Çin’i kontrol etmek için ne yapacaklar? Batı bunun hesabını yapıyor. Daha fazla sıkıştıralım da daha fazla taviz versin diye uğraşıyor.” dedi.

KAZAKİSTAN’DAN SONRA UKRAYNA: KUŞAKYOL BALTALANIYOR

 “Rusya’nın doğalgazı, hammadde üretimi. Ona ihtiyaçları var, doğru. Ama Çin, Avrupa’nın bütün gelişmiş mallarını, bütün gelişmiş teknolojilerin daha iyisini üretiyor.” diyen Gürses, ABD’nin Kuşak ve Yol güzergahını hedef aldığını anlattı: “Şimdi Çin’in karadan giden yollarını kesiyorlar. Türkiye’den giden, Ukrayna’dan giden yollarını kestiler ve Çin’i denize tekrar yönlendirdiler. 16 günde Almanya’ya giden mal, bugün artık 42 günde gidiyor. Navlun maliyetleri birden yükseliyor. Denizden giderken limanlarda bekletiyorlar.”

Çin’in Kazakistan üzerinden Rusya’ya, oradan da Ukrayna’ya bir hat açtığını vurgulayan Gürses, sözlerini şöyle tamamladı: “Ukrayna’da önemli yatırımlar yaptı. Ukrayna’yı karıştırdılar. Kazakistan yolu çok kritikti, gördük, Kazakistan’ı karıştırdılar. Ukrayna’da önemli yatırımlar gündemdeydi. Bugün Zelenskiy, Abramoviç’e ambargo uygulamayın çağrısı yaptı. Neden? Çünkü yatırımları var orada. Bunu hedef alıyorlar.”

‘ABD HEDEFLERİNDEN VAZGEÇTİĞİNDE YALNIZ KALACAKLAR’

Emekli Tuğgeneral Doç. Dr. Fahri Erenel ise NATO’nun Doğu Avrupa ülkelerine askeri yardım ya da yığınak yapmasının Rusya açısından hiçbir önem taşımadığını söyledi. Erenel, “Önemli olan bu unsurların Ukrayna’ya bir şekilde dahil olması. Rusya Ukrayna’ya girenleri hedef olarak belirtti.” dedi ve bu yığınakların sonucunda, Doğu Avrupa ülkelerine yardım eden NATO ve ABD kendini güçlendirmiş olarak gösterse de tam tersi bir durumla karşı karşıya olunduğunu belirtti. Erenel, “Romanya, Estonya, Letonya, Bulgaristan ve Litvanya aldıkları bu yardımın sonrasında ABD ve NATO’nun şemsiyesi altında olsalar bile üç beş gün sonra ABD başka hedeflere yöneldiğinde bu ülkeler tek tek çaresiz halde kalacaklar.” dedi.

‘NATO’NUN BİR ARAYA GELİP BAŞARDIĞI BİR ŞEY YOKTUR’

ABD’nin Doğu Avrupa ülkelerinin kamuoylarında özellikle NATO ve ABD’ye karşı oluşan güvensizliği kırmak adına başarılı olamadığını belirten Erenel, “Bu girişimler Rusya’yı hedefinden vazgeçirmez ya da Rusya’yı yavaşlatmaz. Zaten Doğu Avrupa ülkelerine yapılan yığınaklar da kopuk güçlerdir. Ortak bir atmosferde ülkelerin bir araya gelip NATO’nun başardığı hiçbir şey yoktur. Bunu Afganistan’da, Bosna Hersek’te gördük.” Erenel ayrıca bu girişimlere karşı Belarus’un Polonya sınırı boyunca Ukrayna’ya desteği engelleme hamlesi yapabileceğini belirtti.

ÇOK ULUSLU GÜÇ TEHLİKESİ

Dört yeni muharip güç ile oluşturulmak istenen çok uluslu gücün tehlikeli ve ABD’nin hayalini kurduğu bir yapı olduğunu belirten Erenel, “NATO 2030 vizyonu çerçevesinde bir önceki liderler zirvesinde yapamadığı şeyi bu şekilde bir korku ortamı yaratarak amacını gerçekleştirmek istiyor. Bununla yapmak istediği, normal anlaşmada yer alan NATO’nun harekât alanı dışında NATO’nun her zaman kullanılmasını sağlayacak bir mekanizma.” ifadelerini kullandı. Erenel bunun Çin’e karşı da kullanılabileceğini belirtti.

‘TÜRKİYE OLMADAN STRATEJİK GÜÇ OLAMAZSINIZ’

Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Tansi NATO’dan ayrı bir Avrupa güvenlik anlayışının olabileceğini düşünmediğini söyledi. Tansi bu tartışmanın De Gaulle’den beri var olduğunu fakat AB’nin güvenlik ihtiyacının NATO ve ABD tarafından karşılandığını belirtti. Tansi AB’nin, Türkiye’yi istemediğini belirterek, “Türkiye’nin olup olmaması benim için bir turnusol kağıdıdır. AB, Türkiye’yi dışlayarak stratejik bir güç olmak istemediğini gösteriyor.” ifadelerini kullandı.

‘EN NİHAYETİNDE SİLAHI ABD VERİYOR’

AB’nin bu konuda hazırlıklar yaptığını söyleyen Tansi, “En nihayetinde uygulamaya gelince stratejik ve taktik silahların AB’nin güvenliği açısından ABD tarafından karşılanıyor. ABD’nin Irak’a saldırısında dönemin ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, eski Avrupa ve yeni Avrupa ayrımı yapmıştı. Eski Avrupa Almanya ve Fransa idi, yeni Avrupa ise Doğu Avrupa’ydı. Bugün zaten en kırılgan nokta Doğu Avrupa ve güvenliğinin nasıl sağlanacağı bilinçli olarak açıkta bırakılmıştır.” ifadelerini kullandı. Rusya’nın Ukrayna’da yürüttüğü askeri operasyonların, daha çok Doğu Avrupa ve Baltık ülkelerinin NATO’ya üye olmasıyla ilgili olduğunu söyleyen Tansi, Avrupa’nın krize ve Rusya’ya karşı gerçekçi bir bakış açısına sahip olmadığını belirtti.

‘RUSYATÜRKİYE İLİŞKİLERİ NATO ZİRVESİ’NDEN ETKİLENMEZ’

Uzun yıllardır Rus dili ve kültürü üzerine akademik çalışmalar yapan Dr. Arif Acaloğlu, Türkiye’nin NATO’ya rağmen pek çok operasyon yaptığını, aynı şekilde NATO ülkelerinin itirazlarına rağmen Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’a ciddi yardımlarda bulunduğunu belirtti.

Bugün de aynı mahfillerden Rusya’yla yakın ilişkilerden dolayı Türkiye’ye yönelik eleştiriler geldiğini söyleyen Acaloğlu, Türkiye’nin son dönemde bağımsız bir tavır alabildiğini vurgulayarak şunları ekledi: “NATO’nun bu kararları TürkiyeRusya ilişkilerini etkilemez. Hatta bu kararla, askeri ve ekonomik konularda işbirliği için Türkiye ve Rusya’nın önü açılmış olabilir. NATO’yla ilgili bazı askeri konular bir tarafa bırakılacak olursa, Türkiye ile Rusya ilişkileri bu süreçte daha da yakınlaşabilir, daha da sıkılaşabilir.” dedi.

Batı’dan gelen baskının ikili ilişkilerde yeni bir fırsat doğurmuş olduğuna da dikkat çeken Acaloğlu, “Rusya’nın bu ortamda ekonomik olarak en rahat ilişki kurabileceği tek ülke Türkiye kaldı. Rusya da bunu değerlendiriyor. Askeri operasyon bugün dursa bile uygulanan yaptırımların bazıları 6 ay, bazıları 1 yıl, bazıları 35 sene sürecek, bunun farkında. Rusya da bu durumda aklıselim bir kafayla değerlendirme yapıp Türkiye’yle ilişkileri daha ciddi bir güven temeline oturtmaya çalışacaktır.” dedi.

‘RUSYA, TÜRKİYE’NİN GERİ ADIMLARINI NATO VE ABD’YE FATURA EDİYOR’

Rusya’da eskiden beri Türkiye’nin NATO ülkesi olmasından ötürü önyargılı bir damar olduğunu belirten Acaloğlu, son yıllarda bunun önemli ölçüde aşıldığını söyledi. “NATO ülkesi olmasına rağmen daha ciddi ve hayati konularda Türkiye’nin Rusya’ya bir tehlike arz etmediğine Rusya toplumu, Rusya kamuoyu güvendi ve inandı. Rus devleti de geçici şeylere bakmıyor. Türkiye ile ilişkilerdeki bazı tereddütlerin NATO’dan kaynaklandığını biliyor. Ve o payı koyuyor. Türkiye bize doğru üç adım atacaksa, ikisini atıyor, birine NATO müsaade etmiyor diye olay NATO’ya ve Amerika’ya fatura ediliyor. Türkiye’nin imajı ve Türkiye’yle ilişkiler buna nispetle fazla yaralanmıyor bu süreçte.”

NATO’DAN RUSYA İLE SAVAŞAMAYIZ MESAJI

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, NATO müttefiklerinin Ukrayna'ya önemli destek sağladığının altını çizerek, Ukrayna'ya sağlanan sistemlere ilişkin operasyonel nedenlerle ayrıntıya girmeyeceğini belirtti. NATO müttefikleri ile Ukrayna arasında yakın temas olduğuna değinen Stoltenberg, şunları kaydetti: "Ancak şunu söyleyebilirim ki; müttefikler, Ukrayna'yı silahlarla desteklemek için ellerinden geleni yapıyor. Aynı zamanda bu çatışmanın Avrupa'da sadece Ukrayna ve Rusya'yı değil, NATO müttefikleri ve Rusya'yı da içeren, daha tehlikeli ve daha yıkıcı olacak tam teşekküllü bir savaşa dönüşmesini önleme sorumluluğumuz var."

ZELENSKİY’DEN NATO’YA YARDIM TEPKİSİ

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, NATO Liderler Zirvesi’ne internet ortamından katıldı. Zelenskiy, NATO'dan yardım taleplerinin cevapsız kaldığını belirterek "NATO hala Ukraynalıların Rus saldırılarından ölmesini önleyebilir. İhtiyacımız olan tüm silahları bize verin." dedi. Zelenskiy, “Bu kadar insanımızı kaybetmeyelim diye sizden uçak istedik. Sizin binlerce savaş uçağınız var. Fakat bir uçak bile vermediniz. Şehirlerimizi korumak için tank istedik. Sizin en az 20 bin tankınız var. Bunların sadece yüzde birini istiyoruz. Ya verin ya da satın. Fakat buna da net yanıt duymadık. Yardım taleplerine net yanıt verilmemesi savaş sırasında en korkunç şeydir." ifadelerini kullandı.