İDDİA: Öğretmen maaşı 4 bin 13 TL iken, lise mezunu bir bekçinin maaşı 5 bin 71, üniversite mezunu bekçininki ise 5 bin 78 lira.
YANLIŞ
Sosyal medyada paylaşılan, Teyit’e de ihbar olarak gelen bir iddiaya göre, lise mezunu bir bekçi 5 bin 71 TL, üniversite mezunu bir bekçi 5 bin 78 TL alırken, yeni mezun bir öğretmen 4 bin 13 TL maaş alıyor. İddiayı içeren paylaşımlardan yalnız biri, 28 binden fazla beğeni aldı.
Ancak iddia doğru değil. Lise mezunu bir bekçinin maaşı 4 bin 527 lira. Bekçi üniversite mezunu ise maaşı 4 bin 534 lira oluyor. Tabloda bekçi maaşına asgari geçim indirimi eklenmişken, öğretmen maaşına eklenmemiş.
Çarşı ve mahalle bekçilerinin maaşları yanlış
İddialar yaygınlaşınca Emniyet Genel Müdürlüğü internet sitesinden bir basın açıklaması yayınladı ve göreve yeni başlayan bekar lise mezunu bekçilerin maaşının 4 bin 527 lira, lisans mezununun maaşının ise 4 bin 534 TL olduğunu belirtti. Emniyet, eğitim ve ücret üzerinden kıyas yapmanın doğru olmayacağını savunurken, genel kolluk teşkilatı içinde bekçilerin en düşük ücretli meslek grubunu oluşturduğunu ifade etti. Açıklamada bekçilerin gece çalıştıkları, riski yüksek bir meslek icra ettikleri de yer alıyor.
İçişleri Bakanı Sözcüsü İsmail Çataklı da benzer bir açıklama yaparak, maaş değerlendirmesinin çalışma şartlarına göre yapılması gerektiğini söyledi. İçişleri Bakanlığı ise YouTube hesabından “Mahallede güvenliğin teminatı: Bekçiler” başlıklı bir video yayınlayarak, bekçilerin taban aylıklarının, öğrenim durumu, gösterge ve ek göstergelerine göre diğer memurlarla aynı olduğunu; bekar, lise mezunu bir bekçinin maaşının 4 bin 527 TL olduğunu anlattı.
Sosyal medyada yayılan iddialardaki maaş miktarlarının, evli ve iki çocuklu bekçiler için isabetli olduğunu bu açıklamadan öğreniyoruz. Diğer yandan mukayese yapılırken, bu rakamların karşısında bekar ve çocuksuz öğretmenin maaşı konmuş.
Bekçiler 657’ye tabi
Çarşı ve mahalle bekçilerinin özlük hakları 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda düzenleniyor. Çarşı ve mahalle bekçileri bu kanunda ‘emniyet hizmetleri sınıfı’nda yer alıyor. Memurların maaş ve ek göstergeleri de 43. maddede yer alıyor. Bekçilerin lise ve dengi okul mezunu olarak işe girenlerin giriş derecelerine lise mezunlarına göre bir derece ve bir kademe, yükseköğrenim mezunu olanların giriş derecelerine ise bir derece ilave ediliyor. Derece ve kademe, memurların kıdemlerini ortaya koyan puanlama sistemine deniyor. Ayrıca ek göstergeler de memurların maaşlarının belirlenmesinde önemli. Bekçiler 3000 ek göstergeden yararlanabiliyor. Ek gösterge emeklilikte alınacak ikramiyenin yanı sıra maaş miktarını da belirliyor. Unvan ve derecelere göre farklılaşan hesaplama katsayılarla çarpılarak maaşta bazı değişikliklere neden oluyor.
Bekçiler 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu uyarınca ödenen yüzde 13’lük fazla çalışma ücretinden de faydalanıyor. Emniyet Genel Müdürlüğü’nde görevli personele ödenen tayın bedeli de bir başka hak. 2155 sayılı Bazı Kamu Personeline Tayın Bedeli Verilmesi Hakkında Kanuna bakıldığında Emniyet Genel Müdürlüğü kadrolarında görevli her sınıf personele tayın bedeli verildiği belirtiliyor. Öte yandan tayın bedeli aylık tutarı o yılın Bütçe Kanununda gösterilen miktarı aşmamak üzere Milli Savunma, İçişleri ve Maliye ve Orman Bakanlıkları tarafından saptanıyor. 2020 yılı Merkezi Bütçe Kanununa bakıldığında “tayın bedelinin aylık tutarı (2 bin 100), gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak tutarı geçemez” ifadesi yer alıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığının yayınladığı Mali ve Sosyal Haklar Genelgesinde yer alan memur aylık katsayısı 0,146061 olarak belirlenmişti. 2 bin 100 gösterge rakamını aylık katsayı olan 0,146061 ile çarptığımızda ortaya çıkan sonuç ortalama tayın bedelini belirliyor. Dolayısıyla tayın bedelinin en fazla 306 TL civarı olduğunu söyleyebiliriz.
Yeni başlayan öğretmen maaşı ne kadar?
Bekçilerin maaşlarıyla kıyaslanan yeni başlayan bir öğretmenin maaşı, tabloda doğru verilmiş. 2020 yılında bekar ve işe yeni başlayan bir öğretmenin maaşının 4 bin 13 TL olacağı haberlerde yer alıyor. Kendi hesabımızı yaptığımızda da bu miktara ulaşıyoruz:
Öğretmenlerin maaşıyla ilgili bir diğer açıklama ise Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’tan geldi. Selçuk bütçe görüşmeleri sırasında yeni başlayan bir öğretmenin maaşının 3 bin 910 lira olduğu bilgisini paylaştı. Bu oranı 2020 başındaki memur zammı oranında artırdığımızda, 4 bin 128 liraya ulaşıyoruz.
Memurlara ödenecek aylık tutar Devlet Memurları Kanunu’nun 155. maddesinde belirtiliyor. Memurların maaşlarına ne kadar zam alacağı ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın her yılın başında yayınladığı Mali ve Sosyal Haklara İlişkin Genelge’de yer alan katsayılarla ve zam oranlarıyla hesaplanıyor.
Evli devlet memurlarına verilen aile yardımı ödeneği de aynı kanunda yer alıyor. Aile yardımının ne kadar olacağını gösterge rakamının aylık katsayıya çarpımıyla elde ediyoruz:
Bu bilgilerle birlikte evli ve iki çocuk sahibi öğretmenle ve aynı koşullarda bir bekçinin maaşlarını karşılaştırabiliriz. Evli ve iki çocuk sahibi lise mezunu bir bekçi, yaklaşık 4 bin 932 TL maaş alırken, 9/1 derece kademedeki bir öğretmen yaklaşık 4 bin 418 TL, bakanın açıklamasına göreyse 4 bin 533 TL maaş alıyor. Aradaki farklı yaratansa, tayın bedeli ile fazla çalışma ücreti. Öğretmenler bu rakamlara ilaveten ek ders ücreti ile nöbet ücreti de alıyor. Bu ücretler değişken olduğundan ortaya farklı miktarlar çıkarabiliyor.
1995’te terk edilen uygulama geri geldi
Türkiye’de bekçilik 1966 yılında başlamıştı. 1966 yılında çıkarılan ve halen yürürlükte olan kanunun beşinci maddesinde belirtildiği üzere, gerekli durumlarda bekçilerin silah kullanma yetkisi var. Ancak 1995 yılından 2016 yılına kadar bekçi alımı yapılmadı.
18 Mart 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla ‘çarşı ve mahalle bekçiliği’ uygulaması emniyet müdürlüklerinde görevlendirilmek üzere tekrar getirildi.
22 Ocak 2020 tarihinde verilen ve komisyondan geçen yeni kanun teklifi yasalaşırsa, bekçiler silah kullanma, kimlik sorma, durdurma, suçlulara müdahalede bulunma, kanıtları muhafaza altına alma, delillerin kaybolmamasını sağlama gibi yetkilere de sahip olabilecek.
Bekçiler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan bir sınavla işe alınıyorlar. Geçtiğimiz Temmuz ayında yapılan son sınavda sorulan sorular çok kolay oldukları gerekçesiyle tartışma konusu olmuştu.
Sonuç olarak iddiada yer alan tabloda bekçi maaşları doğru bir mukayeseye konu edilmemiş. İddia yanlış bilginin en yaygın yedi türünden çarpıtmaya örnek.
https://teyit.org/bekciveogretmenmaaslariuzerindenyapilankiyaslamalar/
