TürkiyeRusya İlişkilerini Geliştirmek Projesi kapsamında Ankara Rusya Araştırmaları Enstitüsü (RUSEN), Rusya’nın Ankara Büyükelçiliği organizasyonu, TürkRus Toplumsal Forumu, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ve AK Parti Dış ilişkiler Başkanlığının desteğiyle iki ülkenin Avrasya bölgesinde işbirliği olanaklarının sunulması ve tartışılması amacıyla 2223 Kasım 2018 tarihinde Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesinde “TürkiyeRusya İlişkileri: Geleceği Şekillendirmek” adlı forum düzenledi. İki ülke arasındaki ilişkilerin daha da geliştirilmesi için atılacak adımlar konuşuldu. Sonuç raporunda ise beş başlık altında önemli saptamalar yapıldı:

KÜLTÜR

TürkiyeRusya ilişkilerinin geliştirilmesi adı na 2019 yılında Rusya ve Türkiye yılı etkinlikleri önemli bir fırsat olacaktır. Bu kapsamda kültür ve turizm alanında faaliyetler planı hazırlanmalı ve STK’lerle işbirliği halinde, iki ülkede de tüm ülke genelini kapsayacak biçimde yapılmalıdır.

Rusya’nın Kültür Strateji Belgesi kapsamında kültür politikaları önceden belirlenmektedir. Türkiye’de Kültür Stratejisi Belgesi olmadığından Rusya Kültür Bakanlığının Türkiye ile işbirliğinde hangi alanlarda işbirliği yapılabileceğine dair bir öngörüsü bulunmamaktadır. Bu nedenle Türkiye’de de Kültür Strateji Belgesi hazırlanmalı ve buna göre kültür politikaları beş veya 10 yıllık periyotlarla güncellenmelidir.

EĞİTİM

TürkiyeRusya arasında tarihte çoğu zaman rekabet temelli bir politika olmuştur. Buna bağ lı olarak da başta ders kitaplarıolmak üzere pek çok yerde iki toplumun birbirlerine karşı algısı çoğu zaman olumsuz biçimde işlenmiştir. Rusya’da okullardaki Genel Tarih ders kitaplarında Osmanlı lar ve Türkler ile ilgili oldukça olumsuz ifadeler vardır. Yine Türkiye’deki Osmanlı DevletiRusya Çarlığı ile İnkılap Tarihi kitaplarında Ruslara dair olumsuz ifadeler mevcuttur. İki ülke arasında komisyonlar kurularak karşılıklı olumsuz ifadelerin kaldırılması geleceğin şekillendirilmesi açısından önemlidir.

TürkiyeRusya arasında son yıllarda önemli oranda öğrenci değişimi ve karşılıklı devlet bursu ile akademik bir altyapı oluşturulmaya çalışılmaktadır. Türkiye’den nükleer teknolojiye dair öğrenciler Rusya’da eğitim almaktadır. Bu altyapıyı daha da geliştirmek adı na Türkiye’de ve Rusya’da Uluslararası TürkRus Üniversitesi açılmalıdır. Bu üniversite sayesinde karşılıklı öğrenci ve akademisyen de ğişimi sayesinde ihtiyaç duyulan uzmanların yetiştirilmesi sağlanabilir.

GÜVENLİKASKERİ İŞBİRLİĞİ

TürkiyeRusya arasında Suriye merkezli olmak üzere yakın ilişkiler oluşmuştur. Türkiye’nin S400 hava savunma sistemi alması konusundaki kararlılığı iki ülkenin ortak askeri sanayi konusundaki işbirliğine önemli katkı lar sunabilir. S400 silah sistemleri tek başına hava savunma için yeterli olmayacağından bunu destekleyen orta menzilli sistemlerin ortak üretimi konusunda ortak şirket kurulumu sağlanabilir. Türkiye, Rusya’dan S400’ler başta olmak üzere önemli silah sistemlerin satın alırke, Rusya d a Türkiye’den ATAK Helikopter, ALTAY tankı ve İHA’lar konusunda alım yapmaya dair bir politika oluşturmalıdır. Karşılıklı alım ve satım iki ülkeyi bu alanda daha da yakınlaştıracaktır. İki ülke arasındaki askeri işbirliğinde ba ğımlılık yerine karşılıklı işbirliği olmalıdır.

İki ülkenin komuta ve asker yapısının farklılığı dikkate alındığında, işbirliğini gelecek kuşaklara aktarmak için RusyaTürkiye Harp Akademilerinde asker öğrenci değişimi sağlanmalıdır. Bu öğrenciler karşılıklı olarak askeri eğitimlerini tamamladıktan sonra belli bir süre de kurmay olarak TürkiyeRusya ordusunda görev yapabilir. Yine iki ülke ordularının kısıtlı da olsa ortak tatbikat yapma konusunda da planları olabilir.

TürkiyeRusya’da askerlik kaynağı olarak kullanılan okullarda karşılıklı ders kitaplarından faydalanılabilir. Askerlik yetiştirme teknikleri konusunda harp akademileri eğitmen/uzman değişimi yapmalıdır.

TürkiyeRusya işbirliğini gelecekte olumsuz etkileyebilecek Dağlık Karabağ, Kırım, Kuzey Kıbrıs vb. bölgelerdeki sorunların çözümü konusunda iki ülke de inisiyatif alarak çözü me biran önce ulaştırılması konusunda gayret göstermelidir. Bu bölgelerdeki krizler gelecekte dış etkenler tarafından kullanılmaya müsait bir alan oluşturmaktadır.

ENERJİ EKONOMİ

TürkiyeRusya arasında TürkAkım Projesi ile enerji alanında önemli bir işbirliği vardır. Fakat bu işbirliğinin kalıcı olmaması adına dış etkenlerden kaynaklı tehditler de mevcuttur. 21. yüzyılda dünya enerji piyasasında de ğişen yollar ve kaynaklar dikkate alındığında iki ülkenin özellikle LNG konusunda ortak yatırım yapmaya dair planları olmalıdır. Yine başta Azerbaycan olmak üzere Türkmenistan ve İran doğalgazının Batı’ya açılımı konusunda ortak proje ve şirketler kurulmalıdır.

Milli paraların kullanımı desteklenmelidir. Türkiye’ye gelen Rus turistlerin özellikle turistik bölgelerde kendi milli paralarıyla alış veriş yapabilmelerinin önündeki engeller kaldırılmalıdır.

TürkiyeRusya arasında işbirliğinin geleceğe taşınması isteniyorsa vizelerin kaldırılması olmazsa olmazlardandır.

İki ülke arasındaki güveni sarsacak bu tür davranışlarda iki ülke kurumlarının da titiz davranması gerekmektedir.

Türkiye ve Rusya’da karşılıklı yatırım oluşturmak için serbest ticaret bölgeleri kurulmalıdır. Rusya’da sadece Türk işadamlarının kullanacağım serbest bölge, Türkiye’de de Rus iş adamlarının kullanacağı serbest bölge oluşturulmalıdır. Ayrıca iki ülke arasında Serbest Ticaret Anlaşması konusunda da çalışmalar yapılmalıdır. İki devlet önceliklerini belirleyip iki ülkenin yatırım planını müzakere ederek gerçekleştirilmeli.

TürkiyeRusya ilişkilerinde ekonomik entegrasyon maalesef henüz sağlanmamıştır. İki ülkenin kanunları ve yöneticileri birbirini anlamakta ve birbirine uyum sağlamakta zorlanmaktadır. Bu amaçla komisyonlar oluş turulmalıdır.

BASIN

TürkiyeRusya arasında basın yayın konusundaki tüm anlaşmalar 24 Kasım uçak krizi sonrası Rusya tarafından sonlandırılmıştır. Bu ilişki ağı yeniden kurularak karşılıklı işbirliği güçlendirilmelidir. TürkRus Basın Konseyi kurularak sorunlar ve çözümleri bu kurum üzerinden tartışılabilir. Türkiye ve Rusya devlet basın kuruluşları arasında yapılacak anlaşma ile karşılıklı film, belgesel ve doküman değişimi ücretsiz sağlanabilir. Ayrıca bu anlaşmalarla iki ülke televizyonları birbirlerinin altyapı ve muhabirlerini de kullanabilmelidir. Örneğin ani bir olay karşısında Rus RT Kanalı, Ankara’da TRT’nin altyapı, kameramanı ve muhabirini ücretsiz kullanabilir.

TürkRus Basın Konseyi tarafından iki ülkeye dair belirli aralıklarla içerik üretilerek kar şılıklı eğitim ve tecrübe paylaşımı da yapılmalıdır.