Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile Fildişi Sahili’nin en büyük kenti Abidjan’da düzenlediği ortak basın toplantısında, Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği (UEMOA) üyesi 8 ülkenin CFA (Afrika Fransız Sömürgeleri) frangı konusunda reform kararı aldığını, 1945’ten bu yana kullandıkları CFA frangını gelecek yıldan itibaren kullanmayacaklarını duyurdu.
“UEMOA ülkeleri, CFA frangını bırakarak Eko para birimine geçecek” diyen Ouattara, 8 ülkenin ayrıca Fransa Merkez Bankası ve hazinesi ile teknik bağlarını keserek, yeni para birimini kendilerinin yöneteceğini vurguladı. Ouattara, ‘eko’nun değerinin de CFA frangı gibi avroyla sabitleneceğini kaydetti.
CFA frangının bugüne kadar önemli bir araç olduğunu ifade eden Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı, “Ancak, büyük dinamiğimizi sağlamlaştırmak için daha hırslı reformlar yapmalı, halklarımızın satın alma gücünü korumalıyız” diye konuştu.
UEMOA ile Orta Afrika Ekonomik ve Parasal Topluluğu (CEMAC) üyesi 14 Afrika ülkesi, sömürge döneminden bu yana CFA frangını, “Batı Afrika CFA frangı (XOF)” ve “Orta Afrika CFA frangı (XAF)” olarak iki ayrı şekilde kullanırken, Benin, Burkina Faso, Gine Bissau, Fildişi Sahili, Mali, Nijer, Senegal ve Togo, 2020’den itibaren “Eko” para birimine geçecek.
EKO SİSTEMİ
Eko sisteminde Fransa, Batı Afrika Merkez Bankası (BCEAO), bankacılık komisyonu ve para politikası konseyinde bulunan temsilcilerini de çekecek. Afrika ülkelerinin döviz rezervlerinin yüzde 50’sinin Fransa Merkez Bankası’nda tutulması uygulaması da kalkacak.
Diğer yandan, Fransa, kriz durumunda garantör ülke olmayı sürdürecek. Ekoyu kullanan ülkeler, ithalatlarını ödeyemeyecek bir duruma düşerse, Fransa bu ödemeleri yapacak ama para politikası konseyine dönmeye de hak kazanacak.
Sabit parite koşulunun zaman içinde değiştirilebileceği belirtiliyor.
UEMOA ile Orta Afrika Ekonomik ve Parasal Topluluğu (CEMAC) üyesi 14 Afrika ülkesi, sömürge döneminden bu yana CFA frangının iki farklı çeşidini kullanıyor.
Eko sadece, UEMOA üyesi Benin, Burkina Faso, Gine Bissau, Fildişi Sahili, Mali, Nijer, Senegal ve Togo’da kullanıma sokulacak.
ADINI SÖMÜRGEDEN ALAN CFA
“Afrika Fransız Sömürgeleri (CFA) frangının” serüveni, 26 Aralık 1945’te Fransa’nın Afrika’daki iki sömürge bölgesinde bu para birimini tedavüle sokmasıyla başladı.
Batı Afrika ve Orta Afrika’da “frank bölgesi” alanında kullanımda olan para birimi, 1958’de “Afrika Fransız Topluluğu” adını aldı. Ülkelerin bağımsızlığını kazandığı 19611962’de ise sömürge para biriminin adı “Afrika Finansal Topluluğu frangı” olarak değişti.
Afrika ülkelerinin bağımsızlığını kazanmasıyla o dönem Fransız frangı ile sabit paritede tutulan CFA frangı da eleştirilmeye başlandı.
Sabit paritenin CFA’nın değerini artırması kalkınmaya en büyük engeli oluşturdu.
KâR FRANSA’YA KALIYOR
Fransa, avroya sabit CFA frangını (1 avro = 655,97 CFA frangı) korumak için bu ülkelere ekonomik istikrar, yıllık en fazla yüzde 3 enflasyon, GSYH’nin yüzde 70’ini geçmeyen kamu borcu ve GSYH’nin yüzde 3’ünün altında bir bütçe açığı garantisi veriyor.
Bu garanti karşısında CFA frangını kullanan ülkeler, tüm döviz rezervlerinin yüzde 50’sini Fransa’nın hazinesinde tutuyor. 2012’ye kadar yüzde 65 civarında olan bu oran, şu anda yüzde 5065 arasında değişiyor.
Fransa, her yıl milyarlarca dolar tutan bu rezervleri Paris borsasında yüzde 0,72 sabit kar oranıyla günlük işletiyor ve elde ettiği karı kendi bütçesinde kullanıyor.
CFA BANKNOTUNU YAKTILAR
Afrikalı ekonomistler arasındaki CFA tartışması, 2015’te Fransa Merkez Bankası’na 19 milyar avro rezerv aktarıldığının ortaya çıkmasıyla alevlenmişti. Afrika’nın tam bağımsızlığını savunan ünlü aktivist Kemi Seba’nın, Eylül 2017’de bir CFA frangı banknotunu yakmasının ardından da iyice kızışmıştı.
