Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın iki ülkenin ilişkilerini normalleştirmesi yönünde verdiği sıcak mesajlar, sahadaki bir dizi olumlu adımla birlikte geldi.
Halep’in doğusunda Suriye Hükümeti’nin kontrol ettiği bölgeler ile muhalefetin kontrolündeki bölgeleri birbirine bağlayan Ebu Zeydin Sınır Kapısı, 27 Haziran’da resmen ticarete açıldı.

Söz konusu sınır kapısı, 2020 yılından bu yana geçişlere kapalıydı. El Bab Yerel Meclisi yaptığı açıklamada, kapının yeniden açıldığını, ticaretin başlamasıyla birlikte üreticinin gelir sağlayacağını, ticari hareketliliğin artmasıyla da kalkınmanın hız kazanacağını vurguladı. Açıklamada, elde edilen gelirle birlikte altyapının iyileştirileceği, kamu yararına faaliyetler ve daha iyi hizmetler sunulacağı belirtildi. Açılışın ardından iki yönlü olarak TIR’ların geçişinin başladığı öğrenildi.

FİTNECİLER SAHNEDE

Kapının açılmasıyla birlikte Suriye muhalefeti içindeki bazı gruplar da kışkırtma faaliyetlerine başladı. Önceki gün kendi destekçilerini El Bab’da sokağa döken Ahrar Şarkiye ve Cephet’ul Şamiye adlı gruplar, kapının açılmasını protesto etti. El Bab’da yapılan açıklamalarda, “Sivil gösteriler bitti, bundan sonra askeri gösteriler olacaktır.” ifadeleri kullanıldı. Gösteri sırasında Cephet’ul Şamiye taraftarlarının, “SDG ile ilişkileri normalleştirmemiz, Rejim ile ilişkileri normalleştirmemizden daha kolay.” yazılı bir pankart açtığı bildirildi.

Bazı göstericilerin de Ebu Zendin Kapısı’na saldırarak maddi hasara yol açtığı öğrenildi. Bunun üzerine devreye giren sözde Suriye Milli Ordusu’nun polis teşkilatı, göstericileri gözaltına aldı. Karakolda yan yana dizilen saldırganların fotoğrafları da yayınlandı.

BİR TAŞLA İKİ KUŞ

Yerel kaynaklar, kapının açılışının iki önemli sonucu olacağını belirtti. Birincisi, Türkiye’den Suriye’nin kuzeyine gönderilen malların, artık Suriye Hükümeti’nin kontrol ettiği bölgelere de geçerek Körfez’e kadar gidebileceği bildirildi. Bunun Türkiye ekonomisine katkı sunacağını belirten kaynaklar, Suriye Hükümeti’nin de bu ticaretten faydalanacağını söyledi.

Diğer yandan sınır kapılarının bölgedeki gruplar için büyük bir gelir kaynağı olduğunu belirten kaynaklar, yeni kapının açılmasının diğer kapıların önemini azaltacağını ve böylece terör örgütlerinin gelir kaynaklarına darbe vuracağını kaydetti. Değerlendirmelere göre Suriye’deki Hamran, Dorriyeh, Maaret el Nassan ve Gazaviye gibi iç kapılardan petrol hariç yıllık 1,5 milyar dolardan fazla ticaret yapılıyor. Bir yandan Suriye Milli Ordusu ile PKK/YPG çatışırken bir yandan iki grup arasındaki kapıdan ham petrol yüklü tankerler gidip geliyor. HTŞ’nin de sadece Bab elHava Sınır Kapısı’ndan aylık 20 milyon dolar gelir elde ettiği bildiriliyor.

Kaynaklara göre HTŞ, İdlib'e gelen un ve buğday hariç tüm geçişlere vergi uyguluyor. Vergiler, malların türüne göre ton başına 3 ila 7 ABD doları arasında değişiyor. Ayrıca İdlib'den çıkarılan her tarımsal makine parçası için 500 ABD doları ücret isteniyor. Eski bir HTŞ komutanına göre de, tek başına Morek geçişinden elde edilen gelir ayda yaklaşık 800 bin dolar iken, Abu Dali, Qalaat alMadiq ve alEis'ten elde ettikleri gelirle birlikte bu rakam ayda 1,5 milyon dolara ulaşıyor.

TÜRKRUS GÖRÜŞMESİ VE ŞAMMOSKOVA TEMASI

Kapının açılma kararının, geçen günlerde Türk ve Rus kuvvetler arasında yapılan görüşmelerde alındığı bildirildi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, 19 Haziran Çarşamba günü Tel Abyad'da gizli bir TürkRus görüşmesi olduğunu duyurmuştu. Şark'ul Avsat ise bu gelişmeyi, “Bölgenin, Rusya ile Türkiye arasında varılan anlaşma uyarınca Suriye Ordusu’nun kontrolüne geçmesinden endişe ediliyor.” yorumuyla paylaşmıştı. Aydınlık’a bilgi veren Suriyeli bir kaynak da şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Rus ve Türk subaylar Tel Abyad'da görüşmelerde bulundu. Tel Abyad, Suriye Ordusu'na teslim edilecek. Böylece 1998'de imzalanan Adana Mutabakatı yürürlüğe girecek. Öncelikle Keseb’deki sınır kapısının açılma ihtimali yüksek.”

TürkRus toplantısından bir hafta sonra, 26 Haziran Çarşamba günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev Şam’a giderek Suriye Lideri Beşar Esad ile görüştü. Suriye Cumhurbaşkanlığı, bu görüşmede Esad’ın, “Suriye, ülkenin tüm toprakları üzerindeki egemenliğiyle terör ve terör örgütleriyle mücadeleyi temel alan, SuriyeTürkiye ilişkilerine yönelik tüm girişimlere açıktır." dediğini paylaştı. Önceki gün Cuma Namazı çıkışında Esad’ın mesajı sorulan Cumhurbaşkanı Erdoğan da şu ifadeleri kullandı:

“Suriye ile ilişkilerin kurulmaması için hiçbir sebep yok. Yani biz Suriye'yle bu ilişkileri geliştirmekte geçmişte nasıl birlikteysek yine aynı şekilde birlikte hareket ederiz. Suriye'nin de iç işlerine karışmak gibi bir derdimiz, bir hedefimiz asla olamaz. Çünkü Suriye halkı bizim kardeş halklar olarak beraber yaşadığımız bir topluluktur. Nasıl ki biz Suriye'yle ilişkilerimizi çok çok canlı tuttuysak geçmişte, ailece görüşmelere varıncaya kadar biliyorsunuz Sayın Esed'le biz bu görüşmeleri yaptık. Yarın olmaz diye bir şey kesinlikle mümkün değil, yine olur. Suriye'nin iç işlerine karışmak gibi de bir derdimiz asla yok.”