Esnaf da sanayici de tüketici de enerji zamlarının geri çekilmesini talep ediyor. Dünyada çifte enerji krizi yaşanırken Türkiye'de devalüasyon yüzünden etkisi daha yüksek olan fiyat artışlarını kısa vadede sübvanse etmek dışında bir çözüm bulunmuyor.

Prof. Dr. Ufuk Utan da ikiiki buçuk katına çıkan elektrik faturalarına çözümün, fatura artışlarının resmi enflasyonun üzerinde kalan kısmının, devlet tarafından doğrudan doğruya enerji şirketlerine ödenmesi olduğunu söyledi. İktisat Profesörü Tutan, sorularımızı şöyle yanıtladı:

‘SÜBVANSİYONDAN BAŞKA ÇARE YOK’

• Enerji faturalarına bir çözüm öneriniz var mı?

Benim de sorunum, çevremdeki herkesin sorunu bu. Faturası 22,5 kat gelen arkadaşlarım, 2030 bin gelen işyerleri var.

Geçen yılın bütçe açığının nedeni enerji fiyatları değil, kamu harcamalarının yönetimini iyi yapamadıkları için, nedeni bu. İki üç yıldan beri Kovid nedeniyle çok fazla kamu harcaması yapıldı. Vergiler çok fazla toplanmıyordu, o biraz iyileştirildi ama yeterli değil.

Küresel seviyede enerji fiyatları fırladı. Şimdi yöneticiler de kabul ediyor.

Ya doları avroyu 56 liraya indireceksiniz ya da sübvansiyon yapacaksınız, başka çareniz yok. Sübvansiyon ama sübvansiyonun bütçeye yükü çok ağır olur.

‘KDVÖTV İLE HAFİFLEMEZ’

• Sübvansiyon nasıl uygulanabilir?

Eski yöntem; bundan 67 ay öncesinde benzine, dizele, LPG’ye devlet vergiÖTV üzerinden sübvansiyon uyguluyordu, bu devam edebilir. 

Elektrik şirketleri, doğalgaza endeksli olarak zam yaptılar. Devlet vergilerden düşse bile yetmez. Doğrudan sübvansiyon yapılmalı. Doğrudan enerji şirketlerine “faturaların şu kadarını ben vereceğim” diyebilirsiniz. “KDV’yi almayayım, ÖTV’yi almayayım” diyerek hafifleyecek faturalar değil bunlar. Bir döviz fiyatlarındaki artış var bir de dövizle alınan girdilerin küresel ölçekte fiyat artışlarından kaynaklanan artış var. Siz bu artışları KDV ile, ÖTV ile, bir önceki senenin faturalarıyla kıyaslama yoluyla düşüremezsiniz. Ciddi bir direkt sübvansiyon yapmanız gerekiyor. Vergilerden değil, TRT payı şu bu değil. Resmi enflasyon yüzde 48. Resmi enflasyon seviyesini düşürmeniz gerekiyor. Fatura artışlarının yüzde 6070’ini sübvanse edecek devlet. Direkt olarak “faturaların şu kadarlık payını ben vereceğim” diyecek.

‘TEK ÇARE PARA BASMAK KALICI ÇÖZÜM KÖMÜRE DÖNMEK’

• Sübvansiyonun kaynağı ne olabilir?

Para basacaklar. Onun da sonuçları ağır olur ama para basma dışında pek bir seçeneği kalmadı ekonomi yönetiminin. Geçici çözüm bu.

Kalıcı çözüm; eskiden biz enerjimizi kömürle üretirdik. 15 sene önce LPG’ye bağladık her şeyi. Çin hâlâ kömürle üretiyor. Bizim gibi ülkelerin tekrar kömüre dönmeleri gerekir. Kendi enerji kaynağımızı kendimiz üretmemiz gerekiyor. Soma kömürüyle, Elbistan, Zonguldak kömürüyle. Bir de su kaynaklarımız var.

‘KAMULAŞTIRMA VATANA HİZMETTİR’

• Enerji üretim ve dağıtımının kamulaştırılması konusundaki görüşünüz nedir?

Kamulaştırma vatana hizmettir. Enerji şirketleri kamuda olsaydı, vergiler üzerinden sübvansiyon da mümkün olurdu.

Planlama gerekli. Devlet Planlama Teşkilatı; 30 seneyi, 35 seneyi planlayacak.

• Enerjide varacağımız yer kamulaştırma değil mi?

Eninde sonunda! Bunun başka çözümünü ben bulamıyorum eğer bitmez tükenmez, hidrojenle çalışan bir enerji kaynağı yoksa… Kamulaştırma demeyelim de devletin bu enerji işine yatırım yapması, el atması gerekiyor.

Aydınlık