Tarihçi Prof.Dr. İlber Ortaylı, 2017'nin Haziran ayında o dönem Ekrem İmamoğlu'nun da ilçenin belediye başkanı olarak katıldığı Beylikdüzü'ndeki etkinlikte, 'Kanal İstanbul' projesinin gerekli olduğunu söyleyerek, 'İstanbul Boğazı'ndan bu
kadar şilep geçemez. Aksi taktirde her gün deniz kazaları olur' dedi.
2017'nin Haziran ayında Beylikdüzü Belediyesi'nin düzenlediği Ramazan etkinliklerine konuşan Tarihçi İlber Ortaylı, Ekrem İmamoğlu'nun katıldığı programda Kanal İstanbul'un gerekliliğine vurgu yaptığı sözleri tekrar gündeme geldi.
Beylikdüzü'nde yaşayan vatandaşlarla Yaşam Vadisi'nde söyleşide bir araya gelen İlber Ortaylı düzenlenen söyleşide Kanal İstanbul'un gerekli olduğunu söyleyerek, Ekrem İmamoğlu'nun yüzüne karşı şu ifadelerde bulunmuştu:
"Zaten Lozan değişti ve daha çok değişecek. Montrö Lozan'ın tashihi demektir. Daha da tashihi edilecek çünkü İstanbul Boğazı'ndan bu kadar şilep geçemez. Aksi takdirde her gün deniz kazaları olur haberiniz olsun. Yani bundan sonra ciddi bir hükümetin programı o çılgın kanal denen kanalın yapılmasıdır. Onu aklı başında jeologlar Celal Şengör gibileri evet diyorlar, bu iş lazım diyorlar. Çünkü İstanbul boğazları milletler arası bir trafiğe müsait değildir. Lozan ve Montrö zamanında buradan geçen gemilerin yoğunluğu yüzde 1'in de altında. Bu hacmi kaldıramaz. İstanbul'un nüfusu 1 milyondu boğaz işlemiyordu zaten. Şimdi bizim okuldan bile motor kalkıyor sabah akşam karşıya. Servisle taşıyacak halimiz yok. Her yakada 10'ar milyon adam yaşıyor"
"İSTANBUL BÜYÜK BİR DEĞERİNİ KAYBETTİ"
Ortaylı, 2018 yılının Nisan ayında İstanbul Boğazı'ndan geçen Malta Bayraklı "VITASPIRIT" adlı geminin çarptığı Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı'nda ağır maddi hasar meydana gelmesinin ardından da Kanal İstanbul'un önemi hakkında konuşmuştu. Ortaylı, Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı'nın İstanbul'un en önemli yalılarından olduğunu, kazayla İstanbul Boğazı'nın büyük bir değerini kaybettiğini ifade etmişti.
"EL DEĞİŞTİRMEYEN YALILARDAN BİRİYDİ"
"Yalıya gelip biri çarpacak dediğim zaman aklıma hep Hekimbaşı Salih Efendi geliyordu. Çünkü eski ve çok orijinal bir yalı. İçinde de bir hayli kıymetli eşyalar varmış. Eski yalılar çok sahip değiştirmiştir, bu öyle değil. Eski bir aile, çünkü mütemadiyen el değiştirmeyen yalılardan biri, gün geçirmişlerin elinde. Bunun gibi ibretlik bir örnek de Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı. Tamir edilen çok güzel yalılar var ama hep aklıma bunlar geliyor. Tedbir almak lazım insanlar yaşıyor orada" diye konuşan Ortaylı, Kanal İstanbul'un gerekli olduğuna dikkat çekmişti.
Ortaylı o zaman şu ifadeleri kullanmıştı:
"Boğaz geçişini hükümet söyledi diye bazıları alerji duyuyor. Ben bunu anlamıyorum. Bu lazım mı değil mi, olur mu, olmaz mı? Bunun raporu verilsin. Böyle bir ikinci kanalın lazım olduğu görülüyor. Türkiye ve dünya jeolojisini çok iyi bilen Prof. Dr. Celal Şengör buna taraftar. Bu projeye karşı ciddi bir şey yazılması lazım. İlmi şeylerle dolu değil, sadece halka açık anlatılabilir bir rapor gerekiyor. Böyle bir şey yazılmıyor, sözlü bir edebiyattır gidiyor. Yok sular karışır, yok bilmem ne olur. Peki, o zaman bir yazın. Mesela kanal çok geniş tutuluyor. Hakikaten neden geniş tutuluyor? Onu bir sorgulasınlar. Artık iş yalıdan çıktı. Bundan sonra boğazda seyr-ü sefa halinde işine gücüne gidip gelen insanlar, çoluk-çocuk var. Bu kadar lakayt kalıp sonra 'su kirlenir' diyorlar. Kirlenecekse onu da lütfen izah etsinler. Bu işte görevli uzmanlar ve hükümet bence kamuoyunu bilgilendirmiyor. Bazı meslek grupları maalesef 17 Ağustos depreminden beri çok iyi imtihan vermediler. İçlerinde konuşan, uyaran ve rapor verenler olduğu gibi bunu ticaret vasıtası haline getirenler de oldu. Bütün ilgili odaları göreve davet etmek hakkımız."
"MONTRÖ'YÜ DEĞİŞTİRMEK KOLAY DEĞİL"
Transit gemi geçişlerinde Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nden kaynaklanan sorunlar olduğunu belirten Ortaylı, Montrö'yü değiştirmenin kolay olmadığını şöyle vurgulamıştı:
"Akdeniz'de bir sürü ucuz şirketin elinde sayısız gemi var. Bunlar takip edilemiyor. Biz boğazlardayız ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne göre boğazdan geçen gemilerin kılavuz alma mecburiyeti bile yok. Oysa bunlar çok kontrole muhtaç geçişler. Mesela bu gemide anlaşılan hiçbir şekilde teknik donanım, teknisyen donanımı falan yok. İki yakada 20 milyona yakın insan yaşıyor ve kıtalar arası gidip geliyor. İstanbullular denizi kullanmak zorundalar artık ve gittikçe yoğunlukla kullanıyorlar. Beykoz, Yeniköy gibi bir sürü hat çıktı. Bu nedenle artık küçük gemilerin hayatı bunlar yüzünden tehlikede. Bunlar son derece başıboş, dikkatsiz ve personeli üzerine hiç iyi şeyler düşünemeyeceğimiz gemiler. Sintine bırakıyorlar ve çöp döküyorlar. Boğazın ekolojisini değiştiriyorlar. İstanbul'un yakın gelecekte bunlarla baş etmesi mümkün değil. İlla felaket beklemeyelim"
