RECEP ERÇİN

Rusya Federasyonu'nun Donetsk ve Luhansk Halk cumhuriyetlerini resmen tanımasının ardından bu ülkeye yaptırımların artırılıp artırılmayacağı gündeme geldi. Rusya zaten halihazırda İran kadar geniş bir alanda olmasa da Batı yaptırımları altında. Rus Sberbank yakın zamana kadar Türkiye'de DenizBank'ın ana hissedarıydı. Ancak genişleyen yaptırımlar bankanın uluslararası işlemlerine zarar verdiği için Türkiye'deki operasyonunu sonlandırmak zorunda kaldı. Yine Rusya'da iş yapan Türk girişimcilerden edindiğimiz bilgilere göre ülke her ne kadar son dönemde finansal sisteminde dolara olan bağımlılığı azaltmış olsa da, nakit bakımından yeterli olan şirketler dahi ABD'nin yaptırımları yüzünden borç çevrimlerinde sıkıntılar yaşayabiliyorlar.

ENERJİ ATEŞİNE BENZİN DÖKTÜLER

Rusya Federasyonu'na yönelik NATO kuşatmasının Ukrayna üzerinden yürütülmesinin iki ülke arasında çatışmaya varacak boyuta gelmesi son dönemde Brent petrolün varil fiyatını önce 90 doların üzerine taşıdı. Dün ise petrolün varil fiyatı 99 doları aşarak, olumsuz senaryo olan 100'ün üzerine doğru yol almaya başladı. Ukrayna kaynaklı gelişmeler dikkate alındığından son bir ayda petrolün varil fiyatı 14 dolardan fazla yükseldi. Bu durum enerji krizi yaşayan Avrupa'nın da Türkiye'nin de faturasını kabartan bir gelişme. Yaptırımların genişlemesi ihtimali Rusya'dan sağlanan doğal gaz tedariğinde sıkıntı olup olmayacağı konusunu da gündeme getiriyor. Rusya, Türkiye ile yaşadığı uçak krizinde dahi gaz konusundaki taahhütlerini aksatmadı. Bunun yanında yaptırım altında olmasına rağmen İran'dan gaz alınabiliyor. Batı yaptırımlarını, uygulanabilir olması açısından, ülkelerin zorunlu ticaretlerini baltalayacak dereceye varıdırılamıyor. Bu noktada ne Avrupa'nın Kuzey Akım tarafında ne de Türkiye'nin TürkAkım tarafında yaptırımlar kaynaklı bir enerji kesintisi yaşaması pek muhtemel değil.

TURİZM YUMUŞAK KARIN

Kuzeyimizde yaşanan hemen her jeopolitik krizde en çok etkilenen sektör ise turizm. Rusya Federasyonu turizmde Türkiye'nin ana pazarları arasında. Kırım'ın ilhakı sonrası Rusya'nın yaptırımlara maruz kalmasıyla ülkede yaşanan devalüasyon Türkiye'nin turizm gelirlerini doğrudan etkilemiş ve Rusya'dan gelen turist sayısı azalmıştı. Yine uçak krizi ile benzer bir hadise yaşandı. Turizm sektörü Rusya krizlerinden doğrudan ve en çok etkilenen sektör. Gelişmelerinin ardından ruble, dolar karşısında yüzde 1'den fazla değer yitirdi. Ancak şunu belirtmekte fayda var: Rusya ekonomisi, Kırım dönemine kıyasla rezerv bakımından çok daha güçlü. Ülkedeki enflasyon oranı, son dönemde milli ödeme sistemleri çerçevesinde atılan adımlar, Çin ile yapılan ekonomik işbirlikleri... ülkenin ilave yaptırımları göğüslemesini sağlayacak tamponlar. Yine de hemen her krizden etkilenen Türk turizm sektörünün son gerginlikten pay almaması işten bile değil. Salgın kapanmaları yüzünden Rusya pazarının bir kısmı iki yıldır ülkeye gelemezken boşluğu Ukraynalı turistler doldurdu. Türkiye'nin siyasi tavrı turizmdeki bu iki önemli pazar açısından belirleyici olacak.

CARİ DENGEYİ VURUYOR

Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, OcakAralık 2021 döneminde Rusya’dan Türkiye’ye 4.7 milyondan fazla turist geldi. Yani Türkiye'ye gelen yabancı turistlerin yüzde 19'u Rusya'dan. Rusya bu pay ile pazarda birinci sırada. Ukrayna'dan da geçen yıl 2 milyonun biraz üzerinde turist ülkemize geldi. İkinci ülkenin payı yüzde 27'den fazla. Tur operatörleri 2022'de bu iki pazardan rekor ziyaretçi bekliyordu. Enerji maliyetleri ve yükselen ham madde fiyatları yüzünden dış dengede son üç ayda (kasım, aralık, ocak) yüksek açıklar veren Türkiye bahar ayları ile birlikte turizm gelirlerinin artmasıyla cari dengede fazla vermeyi hedefliyor. “Yeni Ekonomi Modeli”nin en kritik hedeflerinden biri de cari fazla vererek dış kaynak ihtiyacını azaltmak. Rusya – Ukrayna gerginliği enerji fiyatlarını yukarı çekerkerek enerji faturamızı daha da kabartırken, gerginliğin politik ve ekonomik sonuçlarının turizm pazarımıza zarar vermesi cari dengeye ikinci darbeyi vurabilir.

İTHALATTA İKİNCİ SIRADA

Türkiye, Rusya ve Ukrayna'dan hububat ve yağlı tohumlar ithalatı yapıyor. Zorunlu mallar olması nedeniyle bu ürünlere herhangi bir yaptırım olası görünmese de tedarikte yaşanacak sorunlar fiyatlara yansıyabilir. Rusya artan enerji fiyatları ile ekonomisini toparlarken ilave altyapı ve inşaat yatırımlar da gündeme geliyordu. Türk müteahhitlik firmalarının en kuvvetli oldukları pazarlardan olan Rusya'nın ekonomisine hasar verecek düzeyde Batı yaptırımlarının gelmesi bu alanda da Türkiye'nin kayıp yaşamasına neden olabilir. İlaveten deri ve hazır giyim sektörü yani Zeytinburnu, Laleli, Osmanbey, Merter'in de Rusya pazarındaki gelişmelerden doğrudan etkilenen üretim merkezleri olduğunu anımsatalım.

Rusya 2021 yılında yaklaşık 29 milyar dolarla en çok ithalat yaptığımız ikinci ülke. Rusya, 5.7 milyar dolarla ihracat pazarlarımız arasında ise 10. sırada. Ukrayna ise 2.9 milyar dolar ihracatla sıralamada 20'nci büyük pazarımız. İthalatımız 4.5 milyar dolar ve en çok ithalat yaptığımız 12. ülke Ukrayna.

25 FİRMA İLE MOSKOVA'YA GİTTİLER

Güneyde gerginlik yaşanırken Türk deri sektörü, Rusya’nın başkenti Moskova'da düzenlenen CPM Fuarı’na 25 firma ile katıldı. Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği (TDKD) Başkanı Gürkan Gözmen, 2022 yılına 2 milyar doların üzerinde ihracat hedefiyle başlayan deri ve deri mamulleri sektörünün 2021 yılında Rusya’ya 137 milyon dolarlık ihracat yaptığını ifade etti. Gürkan Gözmen, “Bu dönemde Rusya’ya ihracatta yüzde 34.8 oranında artış yakaladık. 2022 hedefimiz ise 200 milyon doların üzerinde ihracat gerçekleştirmek. CPM ve Antalya’da düzenlediğimiz Leather Fur Fashion etkinliğimiz Rusya’ya olan ihracatımızın gelişmesinde büyük bir öneme sahip.” bilgisini verdi. TDKD Başkan Yardımcısı Serdar Yavuz, ise “Deri ve deri mamulleri sektöründe talep iyi ama her şeyden çok çabuk etkilenen bir sektör. Salgından yeni çıkmaya çalışırken UkraynaRusya olayları oldu. Bu alışverişi doğrudan kesiyor. Sokakta hissedilmiyor ama ticarette hemen hissediliyor.” diye konuştu.

Aydınlık