Azerbaycan, Rusya ve Ermenistan tarafından imzalanan metne göre; henüz Azerbaycan Ordusu'nun girmediği Kelbecer 15 Kasım’a, Ağdam 20 Kasım’a ve Laçın 1 Aralık’a kadar Azerbaycan'a iade edilecek.
Anlaşma metninde ismi geçmeyen ve Ermeni nüfusun yoğun olarak bulunduğu Hankendi ve Hocalı gibi bölgelerin akıbeti ise tartışma konusu oldu. Karabağ'ın en büyük yerleşim yeri olan Hankendi'den Ermenistan'a üç sene içinde yeni bir yolun inşa edilmesinin kararlaştırıldığı anlaşmada, bu hattın Rus Barış Gücü tarafından güvenliğinin sağlanacağı açıklandı. Bir dönem Azerbaycan içinde özerk olarak nitelenen bölgenin statüsünün ne olacağı ise metinde yer almadı.
'CEHENNEME GİTTİ STATÜ'
Zaferin ardından ilk açıklamayı yapan Azerbaycan lideri İlham Aliyev, Karabağ'ın statüsüne ilişkin net konuştu. "Bu anlaşmada Dağlık Karabağ'ın statüsü konusunda bir kelime bile yok. Peki nerede Ermenistan'ın talepleri. 'Dağlık Karabağ'a bağımsızlık verilsin' diyorlardı. Onlara özerklik teklif ettiğimde kabul etmediler. Peki ne oldu Paşinyan? Ne oldu Paşinyan? Yol çekiyordun Cebrayıl’a… Dans ediyordun… Ne oldu hani statü?" diyen Aliyev, "Cehenneme gitti statü, ateşe gitti statü, gorbagor oldu statü, yoktur statü, yoktur statü ve olmayacak. Ben Cumhurbaşkanı olduğum sürece de olmayacak" sözleriyle Azerbaycan'ın mutlak egemenliğini ilan etti.
‘HANKENDİ VE HOCALI AZERBAYCAN'IN BÖLGESİDİR’
Azerbaycan'ın Tovuz Milletvekili Ganire Paşayeva da Karabağ'ın statüsüne ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Hankendi ve Hocalı'nın akıbeti sorulan Paşayeva, "Artık muhtariyet bile söz konusu değil. Hankendi, Hocalı Azerbaycan'ın bir bölgesidir" ifadelerini kullandı.
PESKOV'DAN BM KARARLARI VURGUSU
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov da Karabağ'daki duruma ilişkin basının sorularını yanıtladı. Karabağ'ın statüsünün ne olacağı sorulan Peskov, anlaşma metninde buna ilişkin bir maddenin olmadığını, Birleşmiş Milletler (BM) kararları ve uluslararası hukuka uygun hareket edileceğini söyledi. Peskov'un dikkat çektiği BM kararları ise Dağlık Karabağ'ın Azerbaycan toprağı olduğunu kabul ediyor.
'MAHALLİ İDARE AZERBAYCAN'DADIR'
Konuyu Aydınlık'a değerlendiren gazeteci Fuad Hilalov ise "Hankendi ve Hocalı da dahil buradaki tüm topraklar Azerbaycan'ındır. Sadece belli bölgelerde Ermeniler de yaşayacağı için, onların güvenliği amacıyla bir süre Rus Barış Gücü bulunacak. Anlaşma şartları mahalli idarenin tamamen Azerbaycan'a geçmesi yönünde. En fazla verilecek taviz; okullar, basınyayın gibi kültürel alanlarda olabilir. İdare tamamen Azerbaycan'ındır. Tüm Karabağ'ın bundan sonraki dönemde statüsü, Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü içindedir" değerlendirmesinde bulundu.
'STATÜ SÖZ KONUSU DEĞİL'
Azerbaycan'dan Aydınlık'a konuşan bir askeri yetkili ise yaptığı değerlendirmede şunları kaydetti:
"Haritada gördüğünüz bütün bölge Azerbaycan'ın uluslararası kabul gördüğü sınırları arasındadır. Hepsi Azerbaycan'ın onaylı topraklarıdır. Karabağ Ermenileri de buralarda yaşayacaklar. Şimdi onlara Azerbaycan vatandaşlığı verilmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerekiyor. Fakat Suriye ve Lübnan'dan getirilip buralara yerleştirilen Ermeni aileler de var. Bunlar Karabağ Ermenisi değil. Bu konu masada konuşulacaktır. Onun dışında herhangi bir statü söz konusu değildir."
KARABAĞ'IN STATÜSÜ NEYDİ?
Azerbaycan Komünist Partisi’nin kurduğu üç kişilik araştırma heyetinin sunduğu rapora dayanarak 30 Haziran 1921’de Özerk Olbastı’nın kuruluşu kararlaştırıldı. 24 Temmuz 1923’te Özerk Oblastı ilan edildi ve karar uygulamaya konuldu.
Kasım 1989'da SSCB Yüksek Sovyeti, Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nin özerkliğini kaldırılıp doğrudan Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasına dair karar aldı. Fakat Aralık 1989'da Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti'yle Karabağ Ulusal Konseyi'nin ortak oturumu, Moskova'nın kararını geçersiz sayarak Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan ile birleşmesini açıkladı.
Karabağ Savaşı sırasında 26 Kasım 1991'de Azerbaycan Sovyet Sovyalist Cumhuriyeti Parlamentosu özerk statüyü iptal ederek, araziyi Hocavend, Tartar, Goranboy, Şuşa ve Kelbecer rayonlarına böldü.
Buna karşılık olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu bölgeler tek taraflı olarak sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği çöktüğünde Birleşmiş Milletler, Dağlık Karabağ bölgesinin yeni kurulan bağımsız Azerbaycan'ın parçası olduğunu tekrar onayladı.
Aydınlık
