Türkiye 2019’u terörle mücadele ve Doğu Akdeniz’deki önemli kazanımlarla birlikte, savunma sanayisinde yapılan milli atılımlarla tamamladı. Türkiye’nin hayati çıkarları için attığı her adım Ankara’yı ABD ile, zaman zaman da ‘Batılı dostlarıyla’ karşı karşıya getirdi. Atlantik’le yaşanan çekişmelere paralel olarak Ankara, geleceğini yükselen Asya’da kurmaya başladı, Avrasya ittifaklarını ve işbirliğini güçlendirdi, 2019’u “Yeniden Asya” diyerek bitirdi.
Suriye’nin kuzeyinde ABD eliyle oluşturulmak istenen terör koridoru Barış Pınarı Harekatı ile tamamen rafa kalktı. Astana sürecinin devam ettiği 2019’da Suriye krizinin çözümü için önemli bir aşamaya geçildi. Suriye’de yeni yıla devreden en önemli sorun olan İdlib’in de çözülmesiyle, 2020 yılının Suriye’de krizlerin bittiği yıl olması umudu yükseldi.
Rusya’dan alınan S400’lerin sevkıyatının başladığı 2019’da, ABD ile ipler iyice gerildi. ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi, Türkiye’ye yaptırım tasarılarını art arda gündeme getirdi, bazılarını yasalaştırdı. ABDTürkiye gerilimi, NATO’ya da sıçradı. Hem Türkiye’nin NATO üyeliği hem de NATO’nun varlığı artık en yetkili ağızlardan tartışılır hale geldi. ABD’nin 2020 savunma bütçesinde yaptırım öngördüğü Türk Akım projesinin açılışı 8 Ocak’ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in katılımıyla yapılacak. Türk Akım, TürkiyeABD çıkar çatışmasını 2020’de iyice gün yüzüne çıkaracak.
LİBYA’YA ASKER VE DİPLOMASİ SÜRECİ
2019’a damga vuran en önemli gelişmeler tartışmasız Doğu Akdeniz’de yaşandı. Kendini saf dışı bırakma girişimlerine karşı Türkiye, önce Doğu Akdeniz’deki doğalgaz arama sahasını genişletti. Yavuz, Barbaros ve Fatih sondaj için, Türk Donanması da onları korumak için Doğu Akdeniz’e indi. Yılın tartışmasız en büyük olayı ise Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım’da imzalanan “Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası” oldu. Rumların Türkiye, KKTC, Libya, Mısır ve İsrail’den gasp ettiği on binlerce kilometrekarelik deniz yetki alanını ortaya çıkaran Türkiye, bu imza ile paradigmayı değiştireceğini ortaya koydu.
Ocak ayı Libya ile imzalanan bu anlaşmanın ve anlaşma ile Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki kazanımlarının korunması için en önemli adımların atıldığı ay olacak. 2018 Kasım ayında İtalya’da toplanan Uluslararası Libya konferansı sırasında Türkiye’yi saf dışı bırakma girişiminden alınan dersle Türkiye, bu yıl Ocak ayının ikinci yarısında toplanması planlanan Libya Konferansı’na eli daha güçlü oturacak. 2 Ocak’ta Meclis Genel Kurulu Libya’ya asker gönderme tezkeresini oylayacak. Alınan askeri önemlere paralel, Tunus ile başlatılan diplomasi sürecine Cezayir de dahil edilecek.
DENİZ KOMŞULARIYLA İLİŞKİ SÜRECİ
Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin hızlı adımlarına yetişmek için acele karar alan ABD destekli Yunanistan, Güney Kıbrıs ve İsrail üçlüsü, EastMed projesine imzaları atmak için 2 Ocak’ta Atina’da bir araya gelecek. Türkiye’nin 2020’de önemli bir diplomasi gündemi de kendine karşı kurulan bu şer cephesinden, hak gaspına uğrayan diğer ülkeleri çekip çıkarmak olacak.Türkiye, Lübnan’a, GKRY ile anlaşma yapmakla 3 bin 957 kilometrekare deniz alanını kaybettiğini, Mısır’a, GKRY ile anlaşma yapmakla 11 bin 500 kilometrekare deniz alanını kaybettiğini, hatta İsrail’e GKRY ile anlaşma yapmakla 4 bin 600 kilometrekare deniz alanını kaybettiğini anlatmak olacak.
RUSYA VE ÇİN İLE İŞBİRLİĞİ
Türkiye bu adımları atarken bir yandan ABD diğer yandan AB’nin yürüttüğü yaptırım politikasıyla da uğraşmak zorunda kalacak. Bu kapsamda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sondaj faaliyetleri için uluslararası şirketlerle ortaklık kurulabileceğini duyurmuştu. Rusya ve Çin ile Doğu Akdeniz’de işbirliği gündeme gelecek. Türkiye ayrıca 2019’un son aylarında Libya için Rusya ile yürüttüğü müzakereleri de devam ettirecek.
