Coşkun Faik Kavala yazdı...

2019’un aralık ayında Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve 2020’nin ilk günlerinde ‘2019 Yeni Tip Korona Virüsü – 2019 nCoV’ adıyla literatüre geçen virüs, Çin’de büyük bir hızla can almaya devam ededursun – bu satırları yazdığım 6 Şubat tarihi itibariyle ölü sayısı 564’e ulaşmıştı , hakkındaki tartışmalar da büyüyor.

Geçtiğimiz pazar günü Çin medyasında paylaşılan bir haber, yeni tip korona virüsün laboratuvarda üretildiği iddialarını kuvvetlendirdi. Bugünlerde bütün Çin’de hararetli tartışmalara sebep olan bu makaleye bir göz atalım.

‘AMERİKALILAR KORONA VİRÜSÜ ÜRETMİŞ!’

2 Şubat tarihinde, www.hswh.org.cn, www.kunlunce.com gibi Çinli medya sitelerinde paylaşılan haber, ‘美生物学杂志: 美国5年前制造新型冠状病毒、可致人类传染性肺炎 (Mei Shengwuxue Zazhi: Meiguo 5 nian qian zhizao xinxing guanzhuang bingdu, kezhi renlei quanrenxing feiyan) – AMERİKAN BİYOLOJİ DERGİSİ: AMERİKA 5 YIL ÖNCE İNSANLARA BULAŞABİLEN VE ZATÜREYE SEBEP OLAN YENİ TİP KORONA VİRÜSÜ ÜRETMİŞ’ başlığını taşıyor.

Haberin gündeme taşıdığı korona virüsünün 5 yıl önce laboratuvar ortamında üretilmiş olması, 2015 yılında Amerika’nın önde gelen bilim dergilerinden The Scientist’te ‘LABMADE CORONAVIRUS TRIGGERS DEBATE – LABORATUVAR YAPIMI KORONA VİRÜSÜ TARTIŞMALARA YOL AÇTI’ başlığıyla yayınlanan bir makaleye dayanıyor. Makaleye göre Kuzey Carolina Üniversitesi bulaşıcı hastalıklar uzmanı Ralph Baric ve ekibi, laboratuvarda yeni bir tür korona virüsü üretmeyi başarmış ve bulaşıcılığını fareler üzerinde denemiş. Ekip elde ettiği sonucu, Nature Medicine adlı uluslararası dergiye yazdıkları bir makaleyle de bilim dünyasına sunmuş.

YA LABORATUVARDAN KAÇARSA?

The Scientist’in haberinde, Kuzey Carolina Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının yaptığı bu çalışmanın, bilim dünyasında tartışmalara yol açtığı yazıyor. Paris’teki Pasteur Enstitüsü’nden Simon WainHobson adlı bir viroloğun, ‘virüsün laboratuvardan çıkması durumunda çok ağır sonuçların yaşanacağı’ uyarısında bulunduğu belirtilmiş.

VUHAN VİRÜSÜYLE DİKKAT ÇEKEN BENZERLİKLER

Tabii bu çalışma, 2019nCoV’nin de makalede bahsi geçen virüs gibi Amerika’da ya da Çin’de laboratuvar ortamında üretildiğini kanıtlamaz. Ancak çok dikkat çekici benzerlikler var; araştırmacı ekip virüsü Çin’e özgü nalburunlu yarasalarda bulunan SHC014 korona virüsünün çeper proteinini kullanarak üretmiş. Virüsün tıpkı SARS virüsü gibi solunum yoluyla insanlara bulaşabileceği de belirtilmiş.

The Scientist’in web sitesine, https://www.thescientist.com/newsopinion/labmadecoronavirustriggersdebate34502 adresine girip, makaleye bakalım. Hızlıca şu satırları okuyoruz:

“LABORATUVAR YAPIMI KORONAVİRÜS TARTIŞMALARA YOL AÇTI

SARS benzeri himerik bir virüsün üretilmesi, bilim insanları arasında araştırmanın sonuçları ile ilgili tartışmalara yol açtı.

Kuzey Karolina Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olarak araştırmalar yapan Ralph Baric geçen hafta (9 Kasım’da) ekibinin, Çin’deki nalburunlu yarasalarda bulunan SHC014 korona virüsünün çeper proteinini kullanarak ürettiği ve farelerde insandaki SARS benzeri solunum sendromuna yol açan VİRÜS üzerine çalışmayı yayınladı. Ekibin Nature Medicine dergisinde yayınladığı sonuçlara göre deney farelerinde hastalığa yol açmış olan bu hibrid virüs, solunum hücreleri yoluyla insanlara bulaşabiliyor.

Sonuçlar SHCO14 yüzey proteininin solunum hücrelerine bulaşıp insanları enfekte edebildiğini gösterdi. Nature dergisinin bildirdiğine göre bu sonuç, bu virüs ya da yarasa türlerinde bulunan diğer korona virüsler insanlara önceden aracı birer taşıyıcıda bulunmadan sıçrayabilme yeteneğini doğruluyor.

Sonuçlar ayrıca elde edilen bilginin böylesi riskli bir çalışmanın yapılmasını halkı çıkarıp çıkarmadığıyla ilgili tartışmalara yol açmış durumda.”

Nature Medicine dergisinin web sitesine girdiğimizde, ‘A SARSLIKE CLUSTER OF CIRCULATING BAT CORONAVIRUSES SHOWS POTENTIAL FOR HUMAN EMERGENCE – BİR DİZİ SARS BENZERİ BULAŞICI YARASA KORONAVİRÜSÜ İNSANDA GÖRÜLME POTANSİYELİ GÖSTERİYOR’ başlıklı makaleyi okuyabiliyoruz.

Makalenin abstract bölümünde ekip, ‘Çin’deki nalburunlu yarasalarda bulunan SARS benzeri SHCO14 korona virüsünün hastalığa yol açma potansiyelini inceledik. SARS Korona virüsünün ters genetik sistemini kullanarak karışım/hibrit bir virüs üretip şekillendirdik’ diyor.

Makalenin altında, araştırmayı gerçekleştiren

ekipteki bilim insanlarının isimleri yazılı. ‘Acaba kimler bu deneye katılmış?’ diye baktığımızda, Çince bir isim gözümüze çarpıyor.

Makalenin altına ismi Zhengli Li Shi şeklinde yazılmış Çinli bilim kadınının adı 石正丽Shi Zhengli.

Shi Zhengli kim?

EKİPTEKİ ÇİNLİ BİLİM İNSANI

Dr.Shi Zhengli, Çin’in önde gelen virologlarından. 19962000 yılları arasında Montpellier Üniversitesi’nde doktora yapmış. 2016’da Fransa 2018’de Amerikan Devlet Doğa Bilimleri Ödülü’nü almış; 2019’da Amerikan Mikrobiyoloji Akademisi’ne üye olmuş. 2005 yılında SARS virüsünün yarasalarla bağını ortaya koymuş. Shi Zhengli’yi 23 Ocak 2020 tarihinde, Wuhan korona virüsünün, 20022003 yılları arasında görülen SARS virüsüyle yüzde seksen benzerlik gösterdiğini açıklayan ekibin başında görüyoruz.

Dikkat çekici olan, Dr.Shi’nin 2019 korona virüs salgınının başladığı şehir olan Wuhan’daki 武汉病毒研究所 Wuhan Viroloji Enstitüsü’nde görev yapması! Elbette, bir korona virüsün ABD’de laboratuvar ortamında üretildiğinin ortaya çıkması, kendisinin bu ekipte yer alması ve üstelik yıllardır Wuhan’da görev yapması birleştirildiğinde, komplo teorilerine son derece uygun bir tablo ortaya çıktığı için, Shi Zhengli, Çin’de hedef tahtasına oturtulmakta gecikmedi.

Shi Zhengli de geçen gün, hakkındaki iddiaları yalanlayan bir mesaj yayınladı:

Shi Zhengli, mesajında kendisini, ‘‘2019 nCoV, doğanın insanlığa uygar biçimde yaşamadığımız için kestiği cezadır. Shi Zhengli olarak sizi temin ederim ki benimle ya da laboratuvarla hiçbir ilgisi yoktur. Medyadaki gerçek olmayan bilgilere inanan, bunları yayan kişilerin ve Hindistan’daki araştırmayı kaynak gösterenlerin susmalarını istiyorum. Zaten Hintli araştırmacılar da, ‘niyetimiz komplo teorilerini beslemek değildi; tepkilere saygı duyuyoruz ve araştırmamızı yeni bir versiyonuyla yeniden sunacağız’ dediler’’ sözleriyle savunuyor.

(Shi Zhengli bu mesajında, geçtiğimiz günlerde Hindistan’da Delhi Üniversitesi’nden birkaç bilim adamının yazıp www.bioarxiv.com’a koyduğu ‘Uncanny similarity of unique inserts in the 2019nCoV spike protein to HIV1 gp120 and Gag’ başlıklı makaleden söz ediyor. Makaledeki iddiaya göre Wuhan korona virüsünün içine doğal olmayan şekilde, yani laboratuvar ortamında, HIV virüsü proteinleri eklenmiş. Elbette bu yayın biyolojik silah söylentilerini daha da kuvvetlendirmiş oldu; ancak makale bilimsel çevrelerde, hakem onayından geçmediği/uluslararası bilimsel bir dergide yayınlanmış olmadığı için çok ciddiye alınmadı.)

China Daily gazetesi, yine aynı 2 Şubat günü, Shi Zhengli’nin sözlerini gündeme getirerek, ‘yeni tip korona virüsün Wuhan’da bulunan Viroloji Enstitüsü Laboratuvarından yanlışlıkla kaçtığı’ iddialarını yalanladı.

Ancak dikkat çekici bir husus var: China Daily, virüsün Wuhan’daki laboratuvarda üretildiği iddiasını reddediyor sadece. Amerika bağlantısıyla ilgili bir herhangi bir yorumda bulunmuyor.

Tüm bunlardan çıkan sonuç: 2015 yılında Çin’in önde gelen bir viroloji uzmanının da katıldığı ekip, laboratuvar ortamında, SHC014 korona virüsünü değiştirerek şu anki korona virüsün çok benzeri olan başka bir korona virüs üretmeyi başarmış. Ancak bu, 2015 yılında gerçekleşmiş bir olay. İlgililer, şu sıralar salgına yol açan 2019nCoV virüsünün aynı şekilde laboratuvarda (ABD ya da Çin tarafından) biyolojik silah olarak tasarlandığı ya da üretildiği iddialarını reddediyorlar.

Yine de, The Scientist dergisinde yayınlanan araştırmanın ortaya çıkması, Çinlileri rahatsız etmeye yetmiş durumda. ABD’de üretilen virüs – Çinli bilim insanı – Wuhan üçgeni pek çok insanın ‘bu virüsün laboratuvarla ilgisi yok’ açıklamalarıyla tatmin olmasını engelliyor. Eğer Kuzey Karolina Üniversitesi’nde yapılan araştırmada Çinli bilim insanı bulunmasa, hele bu bilim insanı şu an Wuhan’da bulunuyor olmasa idi soru işaretleri daha az olurdu. Ancak bu tesadüfler, ‘korona virüsün Çinli işbirlikçi kullanılarak Amerikalılar tarafından biyolojik silah olarak üretildiğini’ iddia edenlerce de, ‘korona virüsün bilinçli olarak Wuhan’daki laboratuvarda üretildiğini’ öne sürenlerce de malzeme olarak kullanılıyor.

Tartışmaların odağındaki Shi Zhengli, ekibiyle birlikte çalışmalarına devam ediyor.

Gelişmelerin takipçisi olmaya devam edeceğiz…

KAYNAKLAR

https://www.kunlunce.com/myfk/fl1111/20200201/140073.html

http://www.hswh.org.cn/wzzx/llyd/aq/20200201/61111.html

https://www.thescientist.com/newsopinion/labmadecoronavirustriggersdebate34502

https://www.nature.com/articles/nm.3985

http://global.chinadaily.com.cn/a/202002/02/WS5e36b2b7a31012821727432e.html