Geçen hafta bir besin zehirlenmesi olayı gündeme oturdu. “Ispanaktan zehirlendiler” başlığı altında verilen haberlerle yaygara koparıldı. Sanki bir felaket varmış gibi hava yaratıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan doyurucu bir açıklama yapılmadı. Zirai Mücadele Enstitüleri, Ziraat Fakültelerinin Bitki Koruma Bölümleri suskun kaldı. Çiftçi, tarım işçisi, nakliyeci, tüccar, komisyoncu, tarımsal ilaç ve gübre bayii, manav, pazarcı, hatta sanayici ve ihracatçı olmak üzere yüzbinlerce insanın ekmek kapısı olan bir sektör yok yere çökertildi. Bilmeyenlerin konuşup, bilenlerin susması affedilemez.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin Genel Başkanı Sayın Şemsi Bayraktar açıklamasında; “Olayın, Ankara Beypazarı’nda 6 dekarlık bir tarlada ıspanak hasadı sırasında 100 150 metrekarelik alanda bulunan yabani otların yanlışlıkla ıspanağa karışmasından kaynaklandığı görülüyor. Tarım ilaçlarından, kimyasal maddelerden kaynaklanmadığı açık” demektedir. “Bu olay tamamen tarım işçilerinin bilgisizliğinden kaynaklanmıştır. Tarım işçilerinin yanlışlıkla bu otları ıspanak sanarak hasat ettikleri anlaşılıyor. Şunu da söylemek zorundayız. Daha bu olayda neden ortaya konulmadan çiftçimizin hemen tarım ilacı veya kimyasal madde kullanmakla suçlanması bizleri üzmüştür.”
Kaynak: https://www.tzob.org.tr /basinodasi/haberler/bayraktaralany a%E2%80%99dabasintoplantisiduzenledi%E2%80%A6 erişim tarihi 9.11.2019
Zehirlenmeye yol açtığı iddia edilen bitkilerden biri Güzel avrat otudur (Atropa belladonna). Yaprağı, çiçeği, meyvesi ve özellikle çatallı ve etli olan kökü dolayısıyla ıspanakla karıştırılması mümkün olmayan bir bitkidir. Ispanak elle kökü topraktan çıkarılarak hasat edilir. Anılan bitkinin çatallı kökünü topraktan çıkarmak kolay değildir. Bu bitkinin tohumları kolay çimlenmez. Yetiştirmek için özel işlemlere tabi tutulur. Yaygın bir yabancı ot olmayıp değerli bir tıbbi bitkidir. Tarım ilaçlarından ileri gelen zehirlenmelere karşı kullanılan bir “panzehir” olan atropin bu bitkiden elde edilmektedir. Tıbbi ilaç sanayisinin önemli bir hammaddesidir.
Bu zehirlenme vakasında adı geçen diğer bitki Datura stramonium olup; kocaman yaprağı, boru şeklinde uzun çiçeği, dikenli tohum kapsülü ile ıspanakla benzerliği olmayan bir bitkidir. Tarım işçisi kör bile olsa bu bitkiyi ıspanaktan ayırt eder. Çünkü pis koktuğu için halk arasında ona Kaynana osuruğu adı verilmiştir.
Ispanak hasat makinesi biçer döver gibi büyük bir makinedir. Dev gibi makine önüne ne gelirse biçip deposuna yığacaktır Makine ile hasat yapılması ve paketleme evinde ayıklamadan yıkanıp doğranması halinde bu bitkilerin ıspanakla karışması mümkündür. Özenle yıkanıp paketlendiği varsayılarak doğrudan tencereye konup pişirilmiş olabilir.
İstanbul Tarım İl Müdürlüğü’nün aldığı örneklerde 620 çeşit pestisit için kalıntı analizi yapılmış. Zehirlenmeye yol açacak bir ilaç kalıntısına ve ağır metal kirliliğine rastlanmamıştır. Hastaneye başvuran 196 kişiden ölen yok, hepsi salimen taburcu olmuştur.
Ancak bu arada ıspanak tüketimi azalmış, piyasa tıkanmıştır. Tüketici olarak neleri kaybettiğimizin anlaşılması için aşağıda özetlenmiş olan bilgilere göz atalım.
ISPANAKTAKİ BESİN MADDELERİ
Bir tabak (180 gr) ıspanak tüketildiğinde kalsiyum, demir, mağnezyum ve potasyum gibi mineral madde gereksinimi önemli ölçüde karşılanmış olmaktadır. Bu yolla bir insanın gereksinme duyduğu; K vitamini ihtiyacının 11 katı, A vitamini miktarının yaklaşık olarak 4 katı, folik asit ihtiyacının yarıdan fazlası, C vitamini, riboflavin ve B6 vitaminin dörtte bir kadarı alınmış olmaktadır. Bu tabakta 4,3 gr lif bulunmakta ve günlük ihtiyacın % 17’sine karşılık gelmektedir. Son derece zengin besin içeriği olan bu tabağın enerji içeriği düşük olup sadece 41 kaloridir.
ISPANAĞIN YARARLARI
İltihap giderici ve kanser önleyici özellik taşır.
Antioksidanlar açısından zengindir.
Kemikleri güçlendirir.
Reklamdan sonra devam ediyor
Mide ve bağırsak sağlığını korur.
Beyin sağlığını güçlendirir.
Demir içeriği fazladır.
Kalp sağlığına katkıda bulunur.
Bağışıklık sistemini güçlendirir.
DİĞER YARARLARI
Ispanağın cilt kırışıklığını ve akneleri, damar sertliğini ve yüksek tansiyonu azalttığı belirtilmiştir.
Ispanağın pişirilerek yenmesi önerilmektedir.
Kaynak: https://multiyasam.com /ispanaginfaydalarivebesindegerleri/ erişim tarihi 8.11.2019
Multiyaşam adlı özenle hazırlanmış sitede daha ayrıntılı bilgiler mevcuttur. Yayınladıkları değerli bilgiler için ilgililere teşekkürlerimi sunarım.
SONUÇ:
Besin zehirlenmesi yerel bir olaydır. Salgın hastalık gibi algılanmamalıdır. Kitle iletişim araçlarında ve sanal ortamda asılsız olan, ürkü yaratacak yayın yapılmamalıdır. Gerçek durum yetkililer tarafından kısa zamanda aydınlatılıp kamuoyu bilgilendirilmelidir.
Mesele tarım işçilerinin bilgisizliğine bağlanacak kadar basit değildir. Ucuz atlatılan bu olaydan ders çıkarıp, gerekli önlemler alınmalıdır. Ispanağın çok değerli bir besin olduğu akılda tutulmalı ve tüketimi artırılmalıdır. Sorunların çözümünde bilimi esas olarak almalıyız.
Atatürk’ün “Yaşamda en gerçek yol gösterici bilimdir, fendir. Bilim ve fenden başka yol gösterici aramak aymazlıktır, sapkınlıktır, hıyanettir” sözünü hatırlatarak ölümsüzlüğe uğurlanışının yıldönümünde onu saygıyla anıyorum.
Prof. Dr. Cengiz Çakır
Aydınlık
