Kanser savaşında Türk bilim adamları da yarışın içinde. Amerika'da ve Türkiye'de yaptıkları çalışmalarla kanser tedavisine "Türk parmak izi"ni bırakan Türk bilim adamları onkoloji tedavisindeki son gelişmeleri Gazeteci Ziyneti Kocabıyık’a anlattı.
KANSERİN ŞİFRESİ YAĞ HÜCRESİNDE SAKLI
Türk Kanser Araştırmaları ve Savaş Kurumu Antalya Şubesi tarafından kanserden hayatını kaybeden Prof. Dr. Mustafa Samur anısına düzenlenen 'Onkolojide İz Bırakanlar Zirvesi' yeni kanser tedavilerini geliştirmek için hem Türkiye'de hem de yurt dışında çalışan önemli Türk bilim adamlarını Antalya'da buluşturdu.
Yurt dışında yüzümüzü ağırtanlardan biri de çalışmalarını ABD Cold Spring Harbor Laboratuvarı'nda sürdüren Hatay Samandağ’lı Prof. Dr. Semir Beyaz, kanser hücrelerinin bağışıklık sisteminden saklanabilmek için geliştirdiği bir mekanizmayı keşfetti. Dr. Beyaz'ın aşırı yağlı beslenme ve obezite durumunda ortaya çıkan bu mekanizmanın kanser oluşumundaki rolünü ortaya koyduğu çalışması bilim dünyasında ses getirdi. Çalışması Nature ve Science gibi önemli dergilerde yayınlanan Dr. Semir Beyaz, obezite ve yağlı beslenmenin kanser oluşumundaki rolünü araştırıyor.
Amerika'daki çalışmaları sırasında beslenmeye bağlı olarak oluşan kanserde kök hücreler üzerinde bir mekanizma keşfettiklerini söyleyen Hatay Samandağ’lı Dr. Semir Beyaz "Yağlı beslenmenin içerisinde bulunan yağ asitleri hücredeki bir faktörü tetikliyor. Bu faktör de bu bağırsaktaki kök hücrelerin özelliklerini artırarak onları süper kök hücre haline getiriyor. Ancak bunlar bencil kök hücreler. Eğer bu bencil kök hücrelerin DNA'larında bir hasar olursa kansere daha çok dönüşebiliyorlar. Belirlediğimiz için onu durdurursak kanser riskini azalttığını gösterdik" dedi. Prof. Dr. Beyaz keşfettikleri mekanizmayı şöyle anlattı:
KANSER BAĞIRSAKTAN MI BAŞLIYOR?
"Vücudumuzda kanser hücreleri zaten var. Ancak bağışıklık sistemimiz o hücreleri tanıyarak yok ediyor. Ancak biz çalışmamızda obezite ve yağlı beslenme modelinde kanserin kendini bağışıklık sistemine tanıttığı kimlik kartını okuma mekanizmasının devre dışında kaldığını gördük. Bunun da sebebi aşırı yağlı beslenmenin bağırsaklarımızda yaşayan faydalı bakterilerin dengesini bozması. Bağışıklık sisteminin kanser olabilecek hücreleri tanımasını sağlayacak kimlik kartını, bu hücrelere bağırsaklarımızda yaşayan faydalı bakteriler veriyor. Bu bozukluk kanserin bağışıklık sisteminden kaçması ile sonuçlanıyor. Bundan sonraki çalışmalarımızda beslenme, obezite ve bağırsaktaki faydalı mikropların kanseri öldürme mekanizmalarını nasıl etkileyeceklerini ortaya çıkarmak üzerinde sürdürüyoruz."
GEN TERAPİLERİNE ZEMİN HAZIRLIYOR
Türk bilim adamının ortaya çıkardığı mekanizma birçok tedavinin geliştirilmesine zemin hazırlayabileceğini anlatan Prof. Dr. Beyaz "Bu mekanizmayı kullanarak ilaç veya hücresel tedaviler geliştirmek mümkün olabilir. Hastanın kanını alıp bu mekanizmayı biraz değiştirerek verdiğimizde güçlenmiş, süper ve hastanın metabolik durumundan etkilenmeyen bağışıklık sistemi hücrelerimiz olabilir. Bunu obez bir hastadan alıp, düzeltip geri verirseniz obez hastada bağışıklık sistemi tabanlı terapileri geliştirebilirsiniz" dedi.
Dr. Semir Beyaz’ın çalışmaları
İYTE 2009 Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümü mezunu olan Beyaz, lisans eğitimindeki ilk yılından itibaren TÜBİTAK’ın araştırma projesi destek programı kapsamında laboratuvarda immünoloji alanında bilimsel araştırmalar yapmıştır. 2007 yılında İYTE’de yaptığı çalışmalarla Ulusal İmmünoloji kongresinde “Genç Araştırmacı” ödülünü almıştır. Lisans eğitiminin daha ilk yıllarından itibaren büyük araştırmalar yapan Dr. Beyaz, lisansın ardından Harvard Tıp Fakültesi’nde araştırmacı olmuştur ve burada doktoraya da kabul edilmiştir. Doktora çalışmalarının bir kısmını Harvard Tıp Fakültesi Kanser ve Kan Hastalıkları Merkezi’nde kan hücreleri, kök hücreler ve epigenetik üzerine, diğer kısmını ise Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Kanser Merkezi’nde beslenme, kök hücre ve kanser arasındaki ilişki üzerine yürüttü. Dr. Semir Beyaz son olarak Cold Spring Harbor Laboratory’de 2018 yılında kendi araştırma laboratuvarını kurdu.
Dr. Semir Beyaz’ın Uluslararası Kök Hücre Araştırmaları Derneği Üstün Başarı Ödülü, Amerikan İmmünoloji Derneği Genç Araştırmacı Ödülü, Janeway Ödülü, Erken Kariyer Akademisyen Ödülü, Harvard İmmunoloji ve Jeffreymodell Ödülü gibi prestijli ödülleri bulunuyor.
