Suriye’den çekilme kararı alan Trump’un gizlilik içinde Irak’a gitmesi, ABD’nin bölgedeki yol haritasını da tekrar gündeme getirdi. Uzmanların görüşü bölgede hayli güç kaybeden ABD’nin Irak’tan da çekilmek zorunda kalacağı yönünde

ABD Başkanı Donald Trump, önceki akşam sürpriz bir şekilde Bağdat’a gitti. Enbar vilayetinde bulunan El Esad Hava Üssü’ndeki ABD askerlerini ziyaret eden Trump, burada yaptığı konuşmada, “Irak’tan çekilmeye yönelik hiçbir planımız yok. Eğer Suriye’de bir şeyler yapmak istersek Irak’ı üs olarak kullanırız” dedi.

Suriye’den çekilme kararı alan Trump’un gizlilik içinde Irak’a gitmesi, ABD’nin bölgedeki yol haritasını da tekrar gündeme getirdi. Trump’un açıklamalarını Aydınlık’a değerlendiren Prof. Dr. Hasan Ünal, “Ben esasında Irak’ta da ABD’nin uzun vadeli kalabileceğini düşünmüyorum. ABD’nin Suriye’den çekilmesini, ‘Büyük Kürdistan’ projesinden, en azından görünebilir bir gelecek açısından vazgeçmesi olarak yorumluyorum” ifadelerini kullandı.

ABD Başkanı Donald Trump, başkanlık koltuğuna oturduğu Ocak 2017’den bu yana ilk kez bir savaş bölgesini ziyaret etti. First Lady Melania Trump ve Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’la birlikte Bağdat’a giden Trump’un uçağı, saat 19.16’da başkent Bağdat’ın batısındaki El Esad Hava Üssü’ne indi. Burada ABD Ordusu’na bağlı üst düzey askerlerle görüşen Trump’un, Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’yle bir araya gelmediği bildirildi.

El Esad’da Suriye’den çekilme kararına ilişkin açıklama yapan ABD Başkanı, generallerin biraz daha süre istediklerini ve onlara “Hayır” dediğini aktardı. ABD lideri, “Birçok insanın benim fikrimin etrafında toplanacağını düşünüyorum. Kafamızı kullanmaya başlamanın zamanı geldi” şeklinde konuştu.

IRAK’TAN ÇEKİLMİYORUZ

El Esad Üssü’nde görev yapan Amerikan birlikleriyle 3.5 saat geçiren Başkan Trump, Irak’ta benzer bir adım atmayacağını vurguladı. Irak’taki ABD askerlerini çekme yönünde bir planı olmadığını belirten Trump, Suriye’de IŞİD’e yönelik operasyonlar için Irak’ın hâlâ bir üs olarak kullanılabileceğini söyledi. Trump, “ABD, IŞİD’e öyle hızlı ve acımasızca saldırabilir ki, ne olduğunu anlayamazlar” dedi. Trump’un “Eğer Suriye’de bir şeyler yapmak istersek Irak’ı üs olarak kullanırız” ifadeleri, ABD’nin bölgedeki yeni pozisyonuyla ilgili tartışmaları da beraberinde getirdi.

ABD’NİN IRAK’TAKİ VARLIĞI

Irak’ı 1990 ve 2003 yıllarında iki kere işgal eden ABD, yıllar içinde ülkeye büyük bir askeri yığınak yaptı. Bir yandan Irak’ın kuzeyini Barzani’ye teslim ederek buradaki peşmergeyi eğiten, silah ve maddi yardım yapan ABD, bir yandan da kendi üslerini inşa ederek ülkeyi kuşattı. Irak’ta halihazırda 8 bine yakın askeri bulunan ABD’nin, beşi Kuzey Irak’ta olmak üzere çok sayıda da üssü mevcut. Harir, Kayyara, Erbil, Dahuk, Süleymaniye, Kerkük, Zumar, El Esad, Rabia, Habbaniye, Hamam elHalil, Halepçe ve Bağdat gibi bilinen büyük üslerin yanında, daha küçük olduğu için kamp statüsünde olan noktalar da var. Son gelen haberlere göre de ABD, Irak’ın batısında Suriye sınırı yakınlarına iki yeni askeri üs daha inşa edecek.

HARİR VE KAYYARA ÖNEMLİ

ABD üsleri içinde Kayyara ve Harir üsleri dikkat çekiyor. IŞİD’den 2016 yılında geri alındıktan sonra sözde terörle mücadelenin merkezi olan Kayyara, Musul’un 56 kilometre güneyinde bulunuyor. Iraklılara göre bu üs, Türkiye’deki İncirlik Üssü’ne alternatif olarak geliştiriliyor ve Amerikan güçleri Musul barajının yanında ikinci bir üs daha kuruyor.

Harir Üssü ise Washington yönetiminin Suriye’den çekilme kararının ardından kullanılması kuvvetle muhtemel güzergahlar arasında. Erbil’de bulunan üste, son bir haftadır yoğun bir hava hareketliliği gözleniyor. Çok fazla Chinook ve Sikorsky tipi ABD helikopterleri sürekli olarak inişkalkış yaparken, üsteki konteyner sayısının da artırıldığı öğrenildi. Suriye’deki 2 binden fazla ABD askerinin bu üsse sevkedileceği değerlendiriliyor.

SEVKIYAT ERBİL’DEN

ABD’nin Suriye’nin kuzeyine yaptığı askeri sevkıyatlarda genellikle Irak’ın kuzeyindeki Erbil’de bulunan ABD üsleri kullanılıyor. Üsse getirilen silah ve mühimmat, IrakSuriye sınırındaki Semelka Sınır Kapısı üzerinden PKK/YPG bölgesine aktarılıyor. Son günlerde Semelka Sınır Kapısı’ndaki köprünün ulaşıma kapanması nedeniyle, PYD’ye yardımların ElWelid yolundan gönderilmesi kararlaştırıldı.

İBADİ YENİ ÜSSÜ REDDETMİŞTİ

ABD’nin yeni üs kurma girişimi, bir önceki başbakan Haydar İbadi tarafından reddedilmişti.

ABD’nin Irak’taki askeri üsleri ve asker sayısına ilişkin bir açıklama yapan İbadi, “Irak’ta ABD’ye ait askeri üs kurulması söz konusu değil. Askeri üs verme olayını reddettik. Koalisyona bağlı uçaklar komşu ülkelerin üslerinden geliyor. Eskiden üsleri kendileri yönetirdi, şimdi ise bu üsleri Iraklılar yönetiyor. ABD’nin burada 5 bin 200 küsur askeri var. Ancak bunların hiçbiri karada savaşmıyor. Bunlar danışmanlık, eğitim ve donanım faaliyetinde bulunuyor” ifadelerini kullanmıştı. İbadi, koalisyon güçlerine ait ise 3 ile 4 bin arasında asker bulunduğu bilgisini paylaşmıştı.

ABD KARŞITLIĞI BÜYÜYOR

ABD’nin Suriye’den çekilme kararı, Irak’ta da etki yarattı. Iraklı Şii taraflar, ABD güçlerinin Irak’tan çıkması için parlamentoya bir yasa tasarısı sunmaya hazırlanıyor. Fetih Koalisyonu Sözcüsü Ahmed Esedi, Washington yönetiminin Irak’tan da güçlerini çekmesi gerektiğini, Irak’ta yabancı bir gücün bulunmamasını istediklerini söyledi.

Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi de, Washington yönetiminin Suriye’den çekildikten sonra Bağdat’tan Suriye’ye asker sevk etmesi yönündeki talebine tepki gösterdi. Abdulmehdi, Irak Devleti’nin başta güvenlik konuları olmak üzere, tüm düzeylerde kararlarını almakta tamamen bağımsız hareket ettiğini belirtti. IŞİD terör örgütü ile mücadele konusunda komşu ülkelerin işbirliği ile karar alınacağını söyleyen Abdulmehdi, Bağdat yönetiminin Amerikalılardan emir almayacağını vurguladı.

İRAN’IN IRAK’TAKİ VARLIĞI

ABD’nin Irak’taki varlığı için, “İran’ın bölgede nüfuz kazanmasını engellemek” gerekçesi gösteriliyor. İran’ın Bağdat Büyükelçisi İrej Mescidi ise önceki gün yaptığı açıklamada, İran’ın Irak’ta askeri üssü olmadığını, askeri ve müsteşari bir varlığının da bulunmadığını söyledi. Mescidi, Irak Hükümeti’yle eşgüdüm halinde IŞİD ile mücadele için Irak’ta bulunan tüm müsteşarların, zafer ilan edildikten sonra İran’a döndüklerini bildirdi. İran’ın aksine Amerika’nın bölgedeki güçlerini koruduğunu ve hatta bazı askeri üslerini güçlendirdiğini belirten Mescidi, Amerika’nın bölgedeki stratejik politikasının istikrarsızlık ve kriz yaratmaya dayalı olduğunu ifade etti.

İç kamuoyuna yönelik girişimler

Trump’ın ani Irak ziyaretini Aydınlık’a değerlendiren Maltepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Ünal, şunları söyledi: “Bunlar iç kamuoyuna ve Amerikan derin devleti ile Trump arasındaki kavgayı yumuşatmaya yönelik girişimler. ABD’nin Suriye’den çekildikten sonra Suriye’de olup biteni Irak üzerinden etkilemeye çalışması, abes bir durum olur. Çünkü hakikatten Suriye’de olup bitenler üzerinde ciddi oranda etkili olmak istiyorsanız, Suriye’de kalmanız gerekirdi. Ben esasında Irak’ta da ABD’nin uzun vadeli kalabileceğini düşünmüyorum. Çünkü ben ABD’nin Suriye’den çekilmesini, aslında ‘Büyük Kürdistan’ projesinden en azından görünebilir bir gelecek açısından vazgeçmesi olarak yorumluyorum.

BARZANİ VE PYD DIŞINDA ABD’Yİ İSTEYEN YOK

Trump’ın tivitlerinde izah ettiği çok önemli bir nokta var: “Biz buraya trilyon dolarlar saçtık ama hiçbir şey elde edemiyoruz” diyor. Yıllar içinde sadece bölge halkının nefretini elde ettiler. Irak’ta Barzani, Suriye’de PYD dışında ABD’nin bölgede kalmasını isteyen yok. Irak Cumhurbaşkanı Behram Salih’in durumu bile Barzani lehinde görünmüyor. Böyle bir durumda ABD’nin Irak’ta da kalıcı olacağını düşünmek pek mümkün değil.

İRAN GEREKÇESİ ANLAMSIZ

İran’la mücadele edeceksen, İran orada. İran’la Suriye’de, Irak’ta neden mücadele ediyorsun. Amerika Irak’ta da Suriye’de de tamamen “Çirkin Amerikalı”ya dönüşmüş durumda. Hiçkimsenin güvenini kazanabilmiş durumda değil. Amerika’nın politikaları iflas etmiş durumda.

İran ve Irak Merkezi hükümetleri bir şekilde ortalama bir ilişki kurabiliyorlar. Irak’ta Amerika’nın kalıcı olmasını gerektiren bir faktör yok. Yeniden Barzanistan’ı canlandıracağım dese, Irak Merkezi Hükümeti ile ilişkileri bozulur. İran’la ilişkileri iyi olan Irak Devleti de ABD’nin buradan İran’la mücadele etmesine izin vermez. Dolayısıyla ABD’nin Irak’ta gücünü artırarak kalması söz konusu değil.

Diğer yandan da ABD bir yerde asker bulunduruyorsa, ABD Başkanları Noel öncesi buralara böyle ani ziyaretler yapar. Bu da bir gelenektir.