Muğla'da orman işçisi Görkem Hasdemir'in şehit olduğu yangının enerji nakil hattı nedeniyle çıktığı belirlendi. Mersin’in Aydıncık ilçesinde bin 500 hektar alanı etkileyen orman yangınının da enerji nakil hattından kaynaklandığı açıklandı. Soruşturma kapsamında 4 kişi gözaltına alındı. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, son 8 yılda ormanlarda 6 bin 639 enerji nakil hattına izin verildiğini söyledi. Tolunay, "Elektrik nakil hatlarının ormanın içinde değil de gerekirse yolu uzatarak geçirilmesi gerekiyor. Bazı yerlerde mümkünse yer altından geçirilmeli. Bu gibi uygulamalar maliyetleri arttırdığı için genellikle tercih edilmiyor" dedi.

Orman Genel Müdürlüğünün 2019 istatistiklerine göre enerji nakil hatlarında kaza sonucu 94 orman yangını çıktı. Enerji nakil hatları, 2018’de 60, 2017’de 66 orman yangınına neden oldu. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, ormanlık alanlardan enerji nakil hatlarının geçmemesini ve düzenli kontrollerin yapılması gerektiğini söyledi.

Enerji üreten santrallerden, yerleşim alanlarına nakil hattı ile dağıtım sağlandığını ifade eden Tolunay sözlerine şöyle devam etti: “Bu elektrik nakil hatları ister yüksek gerilim hattı şeklinde olsun, ister daha küçük kapasiteli olanlar olsun genellikle orman alanları içinden geçiriliyor. 20122020 yılları arasında toplam 6 bin 639 adet nakil hattına orman alanlarında izin verilmiş. Bu elektrik nakil hatlarının geçtiği yerlerde yangın çıkmaması için altındaki ağaçlar tamamen kesiliyor. Toprak yüzeyindeki ölmüş organik atıklar çalılar da temizleniyor. Bu şekilde 20122020 yılları arasında 69 bin 492 hektar alanda ağaçlar tamamen kesilmiş.”

‘ORMANSIZLAŞMAYA NEDEN OLUYOR’

Tolunay ormanlık alanlardan elektrik nakil hatlarının geçtiği yerlerdeki ormanların tamamen kesilmesinin ormansızlaşmaya neden olduğunu söyledi. Tolunay sözlerine şöyle devam etti:

“Enerji nakil hatlarının geçtiği yerlerde bu yüksek bir gerilim hattı şeklindeyse, devasa direklerle geçiyorsa büyüklüğüne göre, 50 100 metre ağaçlık alan şeritler halinde tamamen kesilir. Üzerinde de hiçbir bitki örtüsü kalmaması gerekir. Ancak ilerleyen yıllarda bakım yapılmazsa çevredeki ağaçların tohumları uçarak gelir ve elektrik nakil hatlarının altında yeniden orman oluşmaya başlar. Kontroller yapılmazsa elektrik nakil hatlarından herhangi bir kıvılcım sıçraması, rüzgarla elektrik nakil hatlarının birbirine çarpması sonucu oluşan kıvılcımlar ormana sıçrayarak orman yangınlarına neden olabilir. 2012 sonrasına baktığımızda bu nedenle çıkan yangınların yıllık ortalama 90 kadar olduğu ve anız ile sigara ateşi kaynaklı olanlardan sonra ilk sırada olduğunu görüyoruz.”

SON YANGINLARIN KAYNAĞI

Nakil hatlarının kurulması sırasında Orman Genel Müdürlüğü’nden görüş alındığını fakat yeterli kontroller yapılmadan izinler verildiğini söyleyen Tolunay şöyle konuştu:

“Marmaris’te bir yangın çıktı. İçmelerde bir orman işçisi şehit oldu. Bu yangının çıkış nedeni elektrik nakil hattıydı. Mersin’de bu hafta içinde çıkan yangında 1500 hektar orman alanı yandı. Bu yangının çıkış nedeni Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından enerji nakil hattı olarak açıklandı. Bu nakil hatlarının kurulması sırasında Orman Genel Müdürlüğü’nden görüş alınıyor. Enerji nakil hatlarının rotaları, geçeceği yerler, güzergahları konusunda görüş veriliyor. Ancak bu enerji nakil hatlarının geçilmesi sırasında genellikle en ucuz olacak şekilde, en kestirme yoldan; ormanın niteliğini, ormanların parçalanıp parçalanmadığını, oradaki ağaç türüne, endemik türler olup olmadığına bakılmadan bu izinler neredeyse otomatik veriliyor. Enerji Bakanlığı’ndan gelen izin talepleri Orman Genel Müdürlüğü tarafından onaylanıyor.”

SORUMLULUK DAĞITIM ŞİRKETİNDE

“Elektrik nakil hatlarının mümkün olduğu kadar orman içinden geçilmemesi, orman sınırına yakın bir şekilde belki de yolu uzatarak geçilmesi gerekiyor. Bazı yerlerde mümkünse yer altından geçilmesi gerekiyor. Ancak bu gibi uygulamalar maliyetleri arttırdığı için genellikle tercih edilmiyor. Yapılmış olan enerji nakil hatlarının kontrolü, altındaki ağaçlar yeniden büyüdüyse, kurumuş ağaçlar, organik maddeler varsa bunların kontrolü, sorumluluğu genellikle dağıtım şirketlerinde. Yangın riskinin olmadığı zamanlarda, yangın mevsiminden önce gerekli kontroller yapılmalı. Bu dağıtım şirketlerinin uyarılması, yangın çıkmaması için gerekli önlemlerin alınması gerekiyor. Elektrik nakil hatlarında kıvılcım yaratabilecek durumlar, kaçaklar varsa bunlar kontrol edilmeli.”

Aydınlık