ERCAN KÜÇÜK

Rusya'nın NATO yığınağına ve katliamcı neonazi çetelere karşı başlattığı askeri harekât Batı'da büyük paniğe neden oldu. Bu paniğin göstergelerinden birisi de turuncu darbelerin foncusu National Endowment for DemocracyNED’in Ukrayna'ya verdiği fonları sitesinden kaldırması oldu. Ancak kayıtlar internet arşivlerinden silinemedi. NED'in Ukrayna'ya 2014'ten bu yana 23 milyon dolar fon harcadığı ortaya çıktı.

HEDEFTE RUSYA VAR

Turuncu darbelerin foncusu National Endowment for DemocracyNED’in Ukrayna'ydaki faaliyetleri 1989'dan bu yana devam ediyor. Bu ilgiyi Rusya'nın başlattığı askeri harekât sonrası Ukrayna'ya destek açıklaması yapan NED Başkanı Damon Wilson da vurguladı. Öyleki, Wilson, Ukrayna'nın NED'in dünya çapında dördüncü en büyük hibe programı olduğunu da belirtiyor. Rusya'yı hedef alan bu destek, NED sitesinden yayınlanan açıklamada şu sözlerle açıklanıyor: NED, bağımsız ve özgür bir toplum inşa etmede büyük zorluklarla karşılaştıkları 1989'dan beri Ukrayna'nın sivil toplum grupları, medya kuruluşları ve insan hakları savunucularının gururlu bir ortağı olmuştur. Ukrayna bugün özgürlük mücadelesinin merkez üssünü temsil ediyor. Bu nedenle, NED, Ukrayna halkının kendi geleceğini belirleme yeteneğini güçlendirmeye yardımcı olmak için bağımsız sivil gruplara ve medyaya yardım sağlamaya devam ediyor. Desteğimiz, sivil grupların Ukrayna vatandaşlarını siyasi süreçlere dahil etme, hükümetin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini teşvik etme, insan haklarını koruma ve Rus saldırganlığının ve kötü niyetli etkisinin olumsuz sonuçlarına direnme ve hafifletme kapasitesini desteklemektedir."

RUSYA'DAN SONRA KAYITLARI SİLDİLER

NED, yaptığı fonlamaları ülke ülke, yıl yıl sitesinden paylaşıyor. Geriye dönük son 4 yıla ait kayıtların bulunduğu sitede bir tek Ukrayna'ya yapılan bağışlara ulaşılamıyor. Proje ülkesi bölümünde Ukrayna yazıp aratıldığında 'sonuç bulunamadı' ifadesiyle karşılaşılıyor. Ancak internette 25 Şubat tarihinde alınan arşiv kaydında Ukrayna'ya harcanan fonların bilgilerine ulaşılabiliyor. Burada yer alan bilgilere göre NED, Ukrayna'ya 2014'ten bu yana 334 projede 22 milyon 394 bin 281 dolar fon harcadı. 25 Şubat, Rusya'nın Ukrayna'daki NATO yığınağı ve neonazilere yönelik askeri harekâtını başlattıktan 1 gün sonrasına denk geliyor. NED'in sitesinde diğer ülkelere yönelik fon bilgilerine ulaşmakta ise herhangi bir sorun yaşanmıyor.

UKRAYNA'YI PARÇALARA BÖLMÜŞLER

NED'in desteklediği projelerde Ukrayna'yı Güney Ukrayna, Doğu Ukrayna, Batı Ukrayna, Kuzey Ukrayna şeklinde bölgelere ayırması ve ademimerkeziyetçiliği teşvik, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi gibi projeler dikkat çekiyor. Bu kapsamda yüzbinlerce fon kaynak ayrıldı. Ukrayna'da yeni siyasi liderlerin desteklenmesi de NED'in önem verdiği konulardan birisi. Bu konuda ulaşılan kayıtlara göre örneğin 2016'da tek bir projeye 74 bin 903 dolar, 2020'de tek bir projeye 125 bin 500 dolar fon ayrıldı.

KIRIM ÖZEL İLGİLİ ALANI

Kırım da NED'in özel ilgi gösterdiği bölgelerden birisi. Bu kapsamda fon verilen projelerden bazıları şu şekilde:

2016: Eğitim İnsan Hakları Evi Chernihiv Doğu ve Güney Ukrayna'da İnsan Haklarının Desteklenmesi – 58340 dolar

Doğu Ukrayna ve Kırım'da insan haklarını geliştirmek. Örgüt, avukatlar, gazeteciler ve aktivistler için bir eğitim, koordinasyon toplantıları ve insan hakları konferansı düzenleyecek. Ayrıca bir çevrimiçi insan hakları kursu geliştirecek ve güney ve doğu Ukrayna'daki insan hakları faaliyetleri için yedi STK'ya bin 700 dolara kadar küçük hibeler verecek. Burs alan kişi ayrıca bu bölgelerdeki yerinden edilmiş insan hakları kuruluşlarına yardım sağlayacak ve bu kuruluşlar için bir üs görevi görecektir.

2019: Özgür Gazeteciler Derneği İnsan Haklarının Geliştirilmesi – 53400 Dolar

Rus işgali altındaki Kırım'daki insan hakları durumu hakkında farkındalığı artırmak ve bilgiye erişimi artırmak. Örgüt, kamuoyunu siyasi ve kültürel yaşam, insan hakları ihlalleri ve Kırım'daki işgale ilişkin diğer eylemler hakkında bilgilendirmek için bağımsız raporlar üretecek. Özgün haber içeriği ve video materyallerini web sitesinde ve sosyal medya platformlarında yayınlayacaktır.

2019: Kırım'da İnsan Haklarının Geliştirilmesi – 45 bin Dolar. Kırım'daki insan hakları durumuna ilişkin farkındalığı artırmak ve ele almak. Örgüt, 2014 yılından bu yana Rusya'nın işgali altında bulunan Kırım yarımadasındaki insan hakları gelişmelerini takip edecek. İhlallere ilişkin farkındalığı artırmak için bir bilgilendirme kampanyası yürütecek ve bir dizi kamuoyu etkinliği düzenleyecek ve izleme bulgularını kamuoyu ve devlet yetkilileri ile paylaşacak. Örgütün avukatları, işgal nedeniyle yasal zorluklarla karşı karşıya kalan Kırım sakinlerine ücretsiz yardım sağlayacak.

NED, ABD bütçesinden aldığı milyonlarca dolar fonla, kurduğu taşeron kuruluşlarla dünyada ‘demokrasi ve özgürlük’ maskeli etnik, dini bölücülüğü destekliyor, ulus devletleri hedef alıyor. Çin’e karşı sözde Doğu Türkistan bölücülüğüne de son 5 yılda 3 milyon 338 bin 698 dolar fon harcadı. NED’in Türkiye’ye de ilgisi mevcut. Bu kapsamda 20162019 yıllarında Türkiye’de bağımsız medyanın güçlendirilmesi, ifade özgürlüğü başlıklarında 682 bin 400 dolar fon verdi.

NED KIRIMOĞLU’NA DA ÖDÜL VERMİŞTİ

NED'in ilgi gösterdiği isimlerden birisi de Kırım Tatar Türklerinin lideri olarak lanse edilen Mustafa Kırımoğlu. NED, her yıl dağıttığı 'Demokrasi Ödülü'nü  2018'de Kırımoğlu'na verdi. Ödül takdiminden sonra konuşan Kırımoğlu, “NED madalyası ile ödüllendirilmek benim için büyük bir sürpriz oldu. Bu, öncelikle çok zor şartlarda yırtıcı, güçlü saldırgana karşı koyan vatandaşlarımız için büyük manevi destektir.” dedi. Kırımoğlu Ukrayna parlamentosunda milletvekili.

Aydınlık