Türkiye’nin gözü Kovid19’a karşı üretilecek yerli aşıda. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının desteği ile kurulan Kovid19 Türkiye Platformu çatısı altında 7 aşı ve 10 ilaç geliştirme faaliyeti yürütülüyor. O aşılardan biri de Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nesrin Özören ve ekibinin çalışması. Prof. Dr. Özören, patentini aldıkları bu yeni teknolojinin oda sıcaklığında saklama imkanı vermesi nedeniyle avantajlı olduğunu söyledi. Özören hem çalışmalarını anlattı hem de "Türkiye’nin aşı üretecek altyapısı var mı?” sorusunu yanıtladı.

ORGANİK YAPI

ASC Zerrecik Teknolojisi adı verilen çalışma hücrelerimizde ifade edilen ASC proteininin kullanımına dayanıyor. Hastalık yapan bir mikroorganizma ile karşılaştığında ASC proteini ipliksi yapılar oluşturuyor. Bu yapılar, üst üste katlanarak yumak halini alıyor. Özören, bu yumakların toplu iğnenin binde biri kadar boyutta olduğunu ifade ediyor. Araştırma ekibi, bu mikroküreciklerin deneylerde bir aşının immün tepkisini iyileştiren ajanlar (adjuvan) gibi davrandığını gördü. Özören, “Öncü deneylerimizde gördük ki, akyuvarlar bunları yuttuğunda adjuvan varmış gibi bir takım uyarıcı sinyaller salgılıyorlar. Bu da diğer akyuvarların o bölgeye gitmesini sağladığı için çok kıymetli. İnsan hücresinde yer alan organik bir yapı adjuvan rolü üstleniyor” dedi. Hayvan deneylerinde başarılı olduklarını ifade eden Özören, doz aylarlaması için hayvan deneylerine devam edeceklerini söyledi. Özören, “ASC teknolojisini DSÖ’ye tanıtmayı hedefliyoruz. Bu teknoloji, yalnızca Kovid19’da değil grip, kanser immün tedavisi, hayvan aşıları açısından da büyük bir pencere açacak” dedi.

‘ŞAŞIRTACAĞIZ’

Özören faz 1 çalışmaları öncesinde pilot üretim için iki merkezle görüşmelere başladıklarını da söyledi. Aşının, 2022 başında hazır olması hedefleniyor.

Özören’e “Türkiye’nin aşı üretecek yeterli altyapısı var mı?” diye sorduk. Özören, Türkiye’nin gücüne, bilime güven mesajı verdi. “Üretim tesislerinin alt yapısı birkaç ayda sıfırdan oluşmadı. 45 yıllık çalışmalar var. Biyobenzer ilaçlar için hibe verilmişti. Bu tesisler üretim yerlerini revize ediyorlar. Biz de pilot üretim için iki merkezle görüşüyoruz. 10 yıldır aşı üzerine çalışmalarımız var. ‘Daha önce aşı ürettiniz mi’ diyorlar. Hayır üretmedim. Şimdi kervan yolda düzülüyor. Rayları da döşüyoruz, lokomatifi de buluyoruz, içine makinisti de koyuyoruz. Bu işi tamamlayacağız. İlla bizim teknolojimiz değil, ülkemizden 34 çeşit özgün aşı çıkacak. Göreceksiniz Türk aşıları geliyor. Dünya çapında hatta daha iyisi olacak. Şaşırtacağız. Şimdi istediğiniz aşıyı olun, yaz ortasında yerli aşılarımızı olacağız. Bu uzun bir maraton, mevcut aşıların ne kadar koruyacağını bilmiyoruz. Bizim aşımız Ocak 2022’de hazır olacak. 80 derecede taşıma koşulu olan bir aşıyı Afrika’da nasıl kullanacaksınız? Bir hafta öncesinde çözdürmeniz gerekiyor. Şirketler fire hesabı yapıyor. Bizim geliştirdiğimiz aşının avantajı, oda sıcaklığında saklanabilmesi. Bize ‘geç kaldınız’ diyorlar. Geç kalmadık, Türkiye’nin geleceği için çok önemli bir adım atıyoruz, bunu başaracağız.”

4 BÖLGEDEN PATENTLİ

Prof. Dr. Nesrin Özören, Kovid19 salgının öncesinde zerrecik teknolojisini kullanarak kuş gribi aşısı geliştirdi. 2009 yılından bu yana yapılan çalışmalar sonucu bulunan bu teknolojiye Çin, ABD, Japonya ve Avrupa’dan patent aldılar. Prof. Dr. Nesrin Özören, Kovid19 Türkiye platformunun bilgi ve donanım paylaşımı açısından araştırmacılara avantaj sağladığını da söyledi. Özören, platformda aşı ve ilaç için çalışan araştırmacıları, Kovid19’a karşı mücadele eden akıncılara benzetti.

Aydınlık