Almanya'da domatesin kilosu 4 Euro. Peki bir Alman 1 kg domatese gerçekte 65 TL mi ödemektedir? Ortalama 1250 Euro kira ödeyen bir Fransız aslında 20,000 TL mi kira ödemektedir? Bu kafa karışıklığını gidermenin bilimsel bir yolu var. Anlatalım...
Ülkeler arasındaki gelir ve fiyatları karşılaştırmak için elimizde bir endeks olsa ne güzel olurdu. Bir ülkede elde edilen geliri o endeks ile çarparak başka ülkede ne kadar gelire denk geldiğini anlayabilirdik. Güzel bir haberim var... O endeks zaten var. :)
OECD her yıl ülkelerin satın alma gücü paritelerini (Purchasing power parities PPP) yayınlamaktadır. https://data.oecd.org/conversion/purchasingpowerparitiesppp.html… Bu veriler sayesinde ülkelerdeki gelir ve fiyatları dönüştürme imkanına sahibiz. 2021 yılı için, Almanya 0,73 Fransa 0,71 Türkiye 2,60 olarak açıklandı.
Kişi başına düşen Milli Gelir rakamları (yaklaşık) Almanya 45,000 Usd x 0,73 (PPP) = 32,850 Usd Fransa 40,000 Usd x 0,71 (PPP) = 28,400 Usd Türkiye 9500 Usd x 2,60 (PPP) = 24,700 Usd Rakamları birbirine eşitledik. Çıkan sonuca "Uluslararası Dolar" kısaca (UD) diyelim
Almanya kişi başına gelirde Türkiye'den 4,7 kat, Fransa ise 4,2 kat büyük görünmektedir. Ancak satın alma gücüne göre Almanya 1,3 kat büyük, Fransa ise neredeyse eşittir. Kısacası, bu ülkelerde kazanılan gelir ile Türkiye'dekinden 45 kat daha rahat bir hayat yaşanmıyor...
Almanya ve Türkiye'de yaşayan 2 mühendisi karşılaştıralım. Maaşları; Alman 5000 Usd > 0,73 = 3650 UD Türk 1000 Usd > 2,60 = 2600 UD Almanya'da yaşayan mühendis daha fazla gelire sahiptir. Ama kazandığı ile alabildikleri mukayese edildiğinde 5 kat değil 1,4 kat daha zengindir.
Çünkü Alman mühendis Hans başkent Berlin'de 2000 Usd kira ödeyecekken Türk mühendis Ahmet başkent Ankara'da 250 Usd kira ödemektedir. Hans ekmeğe 1,5 Usd öderken Ahmet 25 Cent ödemektedir. Ama aslında ne Hans 8 kat fazla kira ödemektedir ne de Ahmet ekmeği 6 kat ucuza almaktadır
Bu mukayeselerin bilinçli olarak yapılması gerekmektedir. İnsanlar kendi ülkelerinde kazandıkları parayı başka ülkelerde değil yine kazandıkları ülkelerde harcamaktadırlar. OECD tarafından her sene yayınlanan Satın Alma Gücü Paritesi (PPP) bu amaçla hazırlanmaktadır.
Bu sebeple Bulgarlar Türkiye'ye alışverişe koştu haberlerini görürsünüz. Çünkü fırsat olsa herkes kazandığı parayı "Satın Alma Gücü Paritesi" yüksek olan ülkede harcamak ister. Bu durum Bulgarlar çok para kazandığı için değil, Türkiye'de paranın alım gücü yüksek olduğu içindir.
Bu bilgiseldeki amaç, ülke ekonomilerinin mukayese edilmesi değil, bireylerin kazançlarının farklı ülkelerde ne anlama geldiğinin ortaya çıkarılmasıdır. Yine de yurtdışına gitmek isteyenler bir kere daha düşünsün...
Fatih Aydoğan