Haber: Orçun Göktürk 
@orcungokturk
Amerikan diplomat Chas W. Freeman, Dış İlişkiler Enstitüsü’nde ABDÇin ilişkileri hakkında konuştu. ‘ABD’nin Çin’e yönelik son politikaları kendi kendini yenilgiye uğratacaktır’ diyen Freeman, Çin’in ekonomisiyle fırsat sunduğunu ABD’nin ise düşmanca hareketinin tepkiye yol açtığını söyledi.
ABD’nin ünlü Çin uzmanı açık konuştu: ‘Çin fırsat sunuyor, ABD tehdit ediyor’
ORÇUN GÖKTÜRK
Chas W. Freeman, ABD’li emekli diplomat ve yazar. 1972 yılında ABD Başkanı Robert Nixon’un Çin Halk Cumhuriyeti başkenti Pekin’e tarihi ziyaretinde başkanın özel çevirmenliğini yapmış birisi. ABDÇin Politika Konseyinin de kurucu başkanı olan Freeman, ABD’deki ünlü Çin uzmanlarından birisi. Freeman, Washington Dış İlişkiler Enstitüsü’nden Çin oturumunda geçen hafta bir sunum yaptı. Konuşmasının başında Freeman, ABDÇin çatışmasını siyaset bilimcilerin benzetme kurmayı çok sevdiği satranç oyunu ile ilişkilendirip şunları belirtti: “Washington'u bir satranç oyununda fark etmek kolay olurdu. Agresif bir açılışın ötesinde planı olmayan oyuncu. Bu bir strateji değil. Birkaç hamle sonrasını düşünememek, mesele budur.”
TİCARET SAVAŞININ ABD’YE FATURASI
Washington’un, Pekin’in kendisini geçme potansiyeli konusunda endişe verici bir “maksimum baskı” stratejisi geliştirdiğini söyleyen ABD’li diplomat, buna bağlı olarak önce ticaret savaşı başlattığını belirtiyor. Ticaret savaşının ağır faturasını ise ABD’ye şöyle ifade ediyor:
“ABD'li çiftçiler, 24 milyar dolar tutarındaki Çin pazarlarının çoğunu kaybetti. ABD şirketleri daha düşük karları kabul etmek, ücretleri düşürmek, ücret artışlarını ertelemek ve Amerikalı tüketiciler için fiyatları yükseltmek zorunda kaldı. ABD Gayri Safi Yurtiçi Hâsılası (GSYİH) yaklaşık 320 milyar dolar azaldı. Amerikalı aileler tüketim malları için yılda ortalama bin 277 dolar daha fazla ödeme yapmaya başladı. Çin'e taşeron olarak verilen Amerikan işlerinde neredeyse hiçbir değişiklik olmadı. ABD, 2025 yılına kadar 320 bin iş kaybı ve tahmin edilenden 1,6 trilyon dolar daha az bir GSYİH bekleyebilir.”
ÇİN’İN TİCARET FAZLASI
Freeman, ABD’de ekonomik durumu anlattıktan sonra Çin tarafıyla ilgili şu bilgileri veriyor:
“Çin'in toplam ticaret fazlası 2020’de 535 milyar dolar seviyesine yükseldi. Pekin, engelleri düşürerek, ABD dışındaki ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları yaparak ve ABD tarafından sabote edilen Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) yerini alacak bir ticaret anlaşmazlığı çözüm mekanizmasına destekleyici olarak konumunu geliştirdi. Çin sağlam adımlarla ilerliyor. Dünyada fen, matematik, teknoloji ve mühendislik işgücünün dörtte birini Çin oluşturuyor. Eğitim yatırımı neredeyse ABD ile aynı seviyede. Altyapısı evrensel olarak kıskanılıyor. Ekonomisi son derece rekabetçi. Çin'in pek çok sorunu var, ancak birlikte hareket ediyor ve bunların üstesinden geliyor.”
‘ABD YALNIZCA ASKERİ TEHDİT SUNUYOR’
Çin’in ekonomik ve teknolojik fırsatlar, ABD’nin ise yalnızca askeri tehditler sunduğunu belirten ABD’li diplomat, şöyle devam ediyor:
“Çin, ABD Soğuk Savaş sonrası düşman yoksunluğu sendromunun panzehiri ve ABD savunma harcamalarının sevindirici bir itici gücü haline geldi. Çin'in sınırlarını agresif bir şekilde devriye gezen ABD uçakları ve gemileri var, ancak Amerika kıyılarında Çin uçakları ve gemileri yok. ABD üsleri Çin'i çevreliyor. Amerika yakınlarında Çin üsleri yok. Yine de Washington, Çin'i ezme yeteneğini daha güvenilir hale getirmek için savunma bütçesini artırıyor. Ancak, uzun vadede ABD, Çin'i askeri olarak geride bırakamaz ve Çin'i kendi topraklarında yenmeyi umut edemez.”
‘ABD KENDİNİ TECRİT EDİYOR’
Büyük güçlerin birbirini dizginlemeye çalışan antagonizmasının karşılıklı düşmanlığı kuvvetlendirdiğini söyleyen Freeman, ABD ile Çin arasındaki farkı şu sözlerle dile getiriyor:
“İstinasız tüm ülkeler, ABD liderliğinde bir tek kutuplu düzen yerine, çok taraflı bir uluslararası düzen istiyor. Çin’i düşman yapmak yerine onunla ilişkileri normal seviyede yürütmek istiyorlar. ABD çatışmaya devam etmek isterse, en sonunda Çin’i değil fakat kendini izole edilmiş halde bulacaktır. Dünyada Çin’in katılımı olmadan çözülemeyecek çok konu bulunmaktadır.”
‘DOLAR HEGEMONYASINDAN VAZGEÇELİM’
ABD’li diplomat, ABD’nin Çin ile “küresel yönetişim, çevre kirliliği, nükleer silahların yaygınlaşması, uluslararası ekonomik ve finansal sıkıntılar ve küresel yoksulluk” gibi konularda işbirliği yapması gerektiğinin altını çiziyor. Freeman’ın sunumunda en dikkat çekici bölümlerden biri ise dolar hegemonyası konusunda söylediği şu sözler:
“ABD, dolar hegemonyasından çok taraflı bir parasal düzene kaçınılmaz geçişi kolaylaştırmak için, Amerikan etkisini koruyacak şekilde Çin ile birlikte çalışmalıdır. Çin’in fırsatlarından ve bağlantılarından yararlanmak için Kuşak ve Yol Girişimi'ni (KGY) boykot etmemeli, ÇinTayvan çatışması yerine boğazlar arası müzakereleri ve karşılıklı uzlaşmayı teşvik etmelidir.”
Çin ile istikrarlı bir ilişki kurulması ve “modus vivendi” oluşturma yolunun Pasifik’e askeri destekten çok diplomatik destek gerektiğini söyleyen tecrübeli diplomat, sunumun sonunda ABD’nin Asya stratejisi ile ilgili şunları vurguluyor:
“ABD’nin Çin politikası, diğer Asya ülkeleriyle ilişkilerin belirleyicisi veya bölgedeki politikaların itici gücü değil, yeni ve daha geniş bir Asya stratejisinin parçası olmalıdır. ABD, Çin ilişkileri ele alındığında, rekabet kapasitesini yenilemeli ve bariz bir şekilde daha iyi yönetilen, daha eğitimli, daha eşitlikçi, daha açık, daha yenilikçi, daha sağlıklı ve daha özgür bir toplum inşa etmelidir.”
@orcungokturk
Amerikan diplomat Chas W. Freeman, Dış İlişkiler Enstitüsü’nde ABDÇin ilişkileri hakkında konuştu. ‘ABD’nin Çin’e yönelik son politikaları kendi kendini yenilgiye uğratacaktır’ diyen Freeman, Çin’in ekonomisiyle fırsat sunduğunu ABD’nin ise düşmanca hareketinin tepkiye yol açtığını söyledi.
ABD’nin ünlü Çin uzmanı açık konuştu: ‘Çin fırsat sunuyor, ABD tehdit ediyor’
ORÇUN GÖKTÜRK
Chas W. Freeman, ABD’li emekli diplomat ve yazar. 1972 yılında ABD Başkanı Robert Nixon’un Çin Halk Cumhuriyeti başkenti Pekin’e tarihi ziyaretinde başkanın özel çevirmenliğini yapmış birisi. ABDÇin Politika Konseyinin de kurucu başkanı olan Freeman, ABD’deki ünlü Çin uzmanlarından birisi. Freeman, Washington Dış İlişkiler Enstitüsü’nden Çin oturumunda geçen hafta bir sunum yaptı. Konuşmasının başında Freeman, ABDÇin çatışmasını siyaset bilimcilerin benzetme kurmayı çok sevdiği satranç oyunu ile ilişkilendirip şunları belirtti: “Washington'u bir satranç oyununda fark etmek kolay olurdu. Agresif bir açılışın ötesinde planı olmayan oyuncu. Bu bir strateji değil. Birkaç hamle sonrasını düşünememek, mesele budur.”
TİCARET SAVAŞININ ABD’YE FATURASI
Washington’un, Pekin’in kendisini geçme potansiyeli konusunda endişe verici bir “maksimum baskı” stratejisi geliştirdiğini söyleyen ABD’li diplomat, buna bağlı olarak önce ticaret savaşı başlattığını belirtiyor. Ticaret savaşının ağır faturasını ise ABD’ye şöyle ifade ediyor:
“ABD'li çiftçiler, 24 milyar dolar tutarındaki Çin pazarlarının çoğunu kaybetti. ABD şirketleri daha düşük karları kabul etmek, ücretleri düşürmek, ücret artışlarını ertelemek ve Amerikalı tüketiciler için fiyatları yükseltmek zorunda kaldı. ABD Gayri Safi Yurtiçi Hâsılası (GSYİH) yaklaşık 320 milyar dolar azaldı. Amerikalı aileler tüketim malları için yılda ortalama bin 277 dolar daha fazla ödeme yapmaya başladı. Çin'e taşeron olarak verilen Amerikan işlerinde neredeyse hiçbir değişiklik olmadı. ABD, 2025 yılına kadar 320 bin iş kaybı ve tahmin edilenden 1,6 trilyon dolar daha az bir GSYİH bekleyebilir.”
ÇİN’İN TİCARET FAZLASI
Freeman, ABD’de ekonomik durumu anlattıktan sonra Çin tarafıyla ilgili şu bilgileri veriyor:
“Çin'in toplam ticaret fazlası 2020’de 535 milyar dolar seviyesine yükseldi. Pekin, engelleri düşürerek, ABD dışındaki ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları yaparak ve ABD tarafından sabote edilen Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) yerini alacak bir ticaret anlaşmazlığı çözüm mekanizmasına destekleyici olarak konumunu geliştirdi. Çin sağlam adımlarla ilerliyor. Dünyada fen, matematik, teknoloji ve mühendislik işgücünün dörtte birini Çin oluşturuyor. Eğitim yatırımı neredeyse ABD ile aynı seviyede. Altyapısı evrensel olarak kıskanılıyor. Ekonomisi son derece rekabetçi. Çin'in pek çok sorunu var, ancak birlikte hareket ediyor ve bunların üstesinden geliyor.”
‘ABD YALNIZCA ASKERİ TEHDİT SUNUYOR’
Çin’in ekonomik ve teknolojik fırsatlar, ABD’nin ise yalnızca askeri tehditler sunduğunu belirten ABD’li diplomat, şöyle devam ediyor:
“Çin, ABD Soğuk Savaş sonrası düşman yoksunluğu sendromunun panzehiri ve ABD savunma harcamalarının sevindirici bir itici gücü haline geldi. Çin'in sınırlarını agresif bir şekilde devriye gezen ABD uçakları ve gemileri var, ancak Amerika kıyılarında Çin uçakları ve gemileri yok. ABD üsleri Çin'i çevreliyor. Amerika yakınlarında Çin üsleri yok. Yine de Washington, Çin'i ezme yeteneğini daha güvenilir hale getirmek için savunma bütçesini artırıyor. Ancak, uzun vadede ABD, Çin'i askeri olarak geride bırakamaz ve Çin'i kendi topraklarında yenmeyi umut edemez.”
‘ABD KENDİNİ TECRİT EDİYOR’
Büyük güçlerin birbirini dizginlemeye çalışan antagonizmasının karşılıklı düşmanlığı kuvvetlendirdiğini söyleyen Freeman, ABD ile Çin arasındaki farkı şu sözlerle dile getiriyor:
“İstinasız tüm ülkeler, ABD liderliğinde bir tek kutuplu düzen yerine, çok taraflı bir uluslararası düzen istiyor. Çin’i düşman yapmak yerine onunla ilişkileri normal seviyede yürütmek istiyorlar. ABD çatışmaya devam etmek isterse, en sonunda Çin’i değil fakat kendini izole edilmiş halde bulacaktır. Dünyada Çin’in katılımı olmadan çözülemeyecek çok konu bulunmaktadır.”
‘DOLAR HEGEMONYASINDAN VAZGEÇELİM’
ABD’li diplomat, ABD’nin Çin ile “küresel yönetişim, çevre kirliliği, nükleer silahların yaygınlaşması, uluslararası ekonomik ve finansal sıkıntılar ve küresel yoksulluk” gibi konularda işbirliği yapması gerektiğinin altını çiziyor. Freeman’ın sunumunda en dikkat çekici bölümlerden biri ise dolar hegemonyası konusunda söylediği şu sözler:
“ABD, dolar hegemonyasından çok taraflı bir parasal düzene kaçınılmaz geçişi kolaylaştırmak için, Amerikan etkisini koruyacak şekilde Çin ile birlikte çalışmalıdır. Çin’in fırsatlarından ve bağlantılarından yararlanmak için Kuşak ve Yol Girişimi'ni (KGY) boykot etmemeli, ÇinTayvan çatışması yerine boğazlar arası müzakereleri ve karşılıklı uzlaşmayı teşvik etmelidir.”
Çin ile istikrarlı bir ilişki kurulması ve “modus vivendi” oluşturma yolunun Pasifik’e askeri destekten çok diplomatik destek gerektiğini söyleyen tecrübeli diplomat, sunumun sonunda ABD’nin Asya stratejisi ile ilgili şunları vurguluyor:
“ABD’nin Çin politikası, diğer Asya ülkeleriyle ilişkilerin belirleyicisi veya bölgedeki politikaların itici gücü değil, yeni ve daha geniş bir Asya stratejisinin parçası olmalıdır. ABD, Çin ilişkileri ele alındığında, rekabet kapasitesini yenilemeli ve bariz bir şekilde daha iyi yönetilen, daha eğitimli, daha eşitlikçi, daha açık, daha yenilikçi, daha sağlıklı ve daha özgür bir toplum inşa etmelidir.”
