Yenibirlik Gazetesi yazarı Güngör Yavuzaslan:
"İran açısından mesajları var. Gece yarısından sonraki 01:20 gibi saat Süleymani'nin öldürüldüğü saat. İran, Kasım Süleymani'yi toprağa vermeden 'cenazesi yerdeyken' bu saldırıya cevap verdi. Bir propaganda savaşı var.

İran eşdeğer şekilde cevap vereceğini söylemişti. 12 balistik füzeyle cevap verdi. İran, intikam konusunda 'yerini ve zamanını ben seçerim' demişti. Bunlar devam edecek.

İran füzeyle bir saldırı gerçekleştirdi. İran Genelkurmay Başkanlığı'ndan gelen bir açıklama var: '5 ve 2'nin Amerika'ya ne olduğunu göstereceğiz' demişti. Şu anda 2 üs ile cevap verildi. 5 üsse İran saldırı gerçekleştirecek mi? Bekleyip göreceğiz. Süleymani'nin saldırısına karşılık sadece iki üssü vurmakla kalmaz."

Genelkurmay İstihbarat Eski Başkanı İsmail Hakkı Pekin:
''Zaten ABD, İran'ı böyle bir şeye zorluyor. Bölgede, Irak'taki yeni safha İran'ın ve İran uzantılarının bölgeden gitmelerini sağlamak. Şimdiye kadar çok farklı bir politika izliyorlardı. Kasım Süleymani'ye bakarsak; Afganistan'dan Lübnan'dan Yemen'den çok geniş bir alandan sorumlu ve buralarda şahsi bağlantılara sahip birisi. Bu DEAŞ ile mücadelede Amerika bilerek İran'ın önünü açtı. İran güçlü olunca ister istemez Bahreyn Suudi Arabistan korkuyordu ve Amerika'yı buraya davet ediyorlardı. Şimdi Amerika hedef değiştirdi. İran'ı zayıflatmak gerektiği için. Ancak İran'ın boşluğunu kim dolduracak? Amerika herhalde bunu yapmıştır diye düşünüyorum. Kasım Süleymani'yi öldürmesinin sebebi budur. Ve İran Amerika'nın istediği cevabı verdi.

İran'ın bu saldırısı Kasım Süleymani'nin karşılığı değil. Ancak kamuoyunun baskısını azaltmak için; biz de gittik 15 füze attık. Çok büyük zayiat olduğunu sanmıyorum. Amerika'nın elinde zaten 13 senaryo vardı, bunların yerleri de bellidir büyük ihtimalle. 80 zayiat olduğunu sanmıyorum. Amerika, İran'a istediği cevabı verebilecek şekilde bir hazırlık yapıyordur büyük ihtimalle. Amerika anında bir karşılık verebilirdi. Vermemesinin sebebi şu; anında karşılık verse bu sefer tekrar Kasım Süleymani'den sonra bir suç daha işlemiş olacaktı.

İran'ın verebileceği en iyi cevap buydu. 500 km menzilli füzeleri seçmiş, farklı yerlerdeki hedefleri seçmemiş, özellikle Irak'ta cevap veriyor. Aynı zamanda "Ben Irak'ta kalıcıyım, beni gönderemezsin" diyor. Amerika'nın cevabı da şu olacak "Ben seni Irak unsurlarında istemiyorum" Bundan sonra göreceğiz, İran'ı zayıflatmaya uğraşacaklar.

BAE ve Suudi Arabistan tabi ki tehlikeye girer, eğer Amerika cevap verirse; bu cevap İran'ın canını acıtırsa. İsrail, özellikle ABD'yi İran'ın nükleer tesislerini vurma konusunda teşvik ediyor. İran, nükleer anlaşmalardan çekildi. Nükleer teknolojiyi edinmişti zaten ama yeteri kadar saf uranyum elde etmemişti. Şu anda ben İran'ın nükleer teknoloji için zamana ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. İsrail de diyor ki, öyle bir vuralım ki İran'ı 2030 sene geriye gitsin diyor.

Öyle bir şey yapacaksa Amerika, gemileri ve seyir füzeleri tarafından İran'ın nükleer tesislerini hedef alabilir. Üçüncü dünya savaşı çıkar mı sanmıyorum. Bizim İran ile dostluğumuzu devam ettirmemiz gerekiyor. Zaten 1639'dan beri savaşmıyoruz İran ile. Evet sıcak çatışma olabilir, üçüncü dünya savaşı çıkacağını sanmıyorum. İki tarafın gücü farklı.

Türkiye ve Rusya'nın bu konuda yumuşatıcı rolü olabilir. Türkiye hem İran ile görüşüyor, hem Amerika'yla görüşüyor, hem Rusya ile de görüşüyor. Rusya'nın da bu konuda ilişkileri yumuşatıcı tarafı olabilir. Taraf tutmadan ne Türkiye ne Rusya, bu işi baskılamak suretiyle halledebilirler. Yoksa burada dünya savaşı çıkmaz ama boş yere insan ölür.''

Güvenlik Uzmanı Coşkun Başbuğ:
''Gelişen durumdan en çok istifade eden rejim oldu. Amerika cephesinde bir milli cephe oluştu mu? Savaşa 'evet' ve 'hayırcılar' kırılma noktaları ne kadar derinlikte; bu konu önemli. Ben birinci Körfez harekatına katıldım, Amerika'da asker bir Amerikalı'nın ölümü ciddi infial yaratıyor. Hatta bir takım kayıplar da sansür edildi. Zira Amerikalıların hepsi şu sorguda, biz niçin Irak'tayız, başka ülkenin jandarmalığını yapıyoruz düşüncesindeydi.

Eğer rakam doğruysa, ki ben asla olduğuna inanmıyorum. Birinci Körfez Savaşı'nda dahi görmedim. Amerika Süleymani operasyonundan hemen önce bütün yurt içi ve yurt dışı hatta sadece İran değil, sadece Irak değil, tüm o noktaları güvenliği üst perdeye çıkarmıştı.

Amerika'nın bölgedeki en büyük üslerinden biri. Böylesine geniş bir havzada Amerika'nın ben işi şansa bırakacağını değerlendirmiyorum. Amerika gerçekten böyle bir kayıpla yüzyüzeyse Amerika'da anında bir milli cephe oluşacağı da aşikar. Ben bu rakamın ve füze sayılarının da abartıldığı kanaatindeyim.''

Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cengiz Tomar:
''İran mantıklı olanı değil, gerekli olanı yaptı. ABD ve İran'ı karşılaştırdığımızda, İran'ın simetrik bir savaşı göze alamayacağı şeklindeydi. Bu mantıklı olan açıklamaydı. Gereken neydi? Resmi bir saldırı açıklama yapılmıştı ABD tarafından, buna resmen karşılık verilmesiydi.

Top İran'ın sahasındaydı, İran topu tekrar Trump'a attı. Bundan sonraki süreci aslında Trump belirleyecek. Savaş mı olacak yoksa bu gelişme soğutulacak mı? 5 6 saat beklememiz gerekecek. Sonra Trump'ın açıklaması ve ABD'nin nasıl tepki göstereceği görülecek. Trump öngörülemez bir kişilik, ne yapacağını öngörmek pek mümkün olmasa gerek.''

Emekli Tümgeneral ve İstanbul Okan Üniversitesi Öğretim Üyesi Tarık Özkut:
''Satranç oynanıyor ve İranlılar onu iyi bilir. Ben İran'ın çok etkin bir şey yapacağını beklemiyorum. Zaman içerisinde yumuşak güç kullanarak zamana yaydığı takdirde İran haklı duruma geçecek.

İran'daki olayda haydutluk oldu, her şeye aykırı. İran, hakkını kullandı ve bitti. Dolayısıyla bundan sonra diplomasi öne çıkacak diye düşünüyorum. Her iki taraf da diplomatik davranmakta ve yumuşak güç kullanmakta gibi görünüyor. Herkes kendi kamuoyuna oynayacak. Ama bir de gerçek var; dünya sessiz. AB, NATO, Rusya sessiz.''

Emekli Kurmay Albay Gürsel Tokmakoğlu:
''Belki de daha az konuşulan konulardan gitmekte fayda var. Dün itibariyle cenaze töreni vardı, biraz geciktirildi defin işlemi. Ama diğer taraftan herkes oraya odaklanmışken Amerika'ya pek odaklanılmadı. ABD, Hint Okyanusu'ndaki en büyük üssüne bombardıman uçaklarını intikal ettirdi. Bütün bölgede; Körfez dahil, Irak bölgesi dahil her alanda havada hazır uçak bulundurdu, eli tetikteydi diyebiliriz. Dün itibariyle Amerika en üst alarm seviyesindeydi. Çünkü İran'ın yapacağı karşı müdahalenin boyutunu bilmiyordu, yapacağını biliyordu. Eğer ki yüksek tonda bir müdahale olsaydı İran tarafından bu sabah biz başka bir şey yaşıyor olurduk. Bunu işaret etmemiz gerekiyor. Sizin de tanık olduğunuz mesajlaşmalar da Zarif ile Trump'ın işaret ettiği gibi itidal hakim oldu veya şimdilik durum böyle diyebiliriz.

ABD'nin üssünde Süleymani'nin öldürülmesi hadisesinde kullanılan İHA'lar mevcuttu. Diğer Erbil'de yine müstakbel Amerika'nın bütün güçlerini toplayacağı büyük üs olarak yeni hazırlanıyordu. Karşılık verilmesi hadisesinde buraların seçilmesi; hem kısıtlı hem de cevap manası taşıyan bir konu. Tabi ABD daha henüz İran'dan füze rampadan çıktığı andan itibaren bunun alarm zilleri olduğunu işaret ediyor. Amerikan askerleri sadece Irak'ta değil, bütün askerler gerekli tedbirleri alıyorlar, gizleniyorlar. Ama bu operasyonu sürdüremeyeceği anlamına gelmiyor, gizlendikleri yerden operasyon yapabilirler.

Ben İran'ın 80 ABD askeri öldü açıklamasına ihtiyatla yaklaşıyorum. Bu İran halkının intikam duygularına karşılık gelecek olarak belki kabul edilmektedir. Bundan sonraki duruma baktığınız zaman aslında ABD bundan avantajlı çıkmış gibi bir durum hasıl oldu. Çünkü İran'ın, nükleer silah üretme kapasitesinde daha yolun ortalarında. Yani İran'ın bölgesel tehdit olma gücü, vekil savaşları üzerine ve füzelerle kurgulanmıştır. Şusu var busu var diye çok şey sayılabilir ama bunlar bir Amerika'nın gücüne karşılık gelmez.''

Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Murat Aslan:
''Doğrudan Devrim Muhafızlarını devreye sokmak suretiyle Amerikan üssünü hedef aldılar ve sonucunu bilmiyoruz. Hasar kıymetlendirmesi neticesini bilmiyoruz. Amerika'nın vereceği tepki soru işareti. Bu sorunun cevabı piyasalar için önemli, enerji piyasası için özellikle önemli.

İyimser olanların uzlaşıyı söylediğini görüyoruz. Kötümser olanların, bölgede sıcak çatışmaların olabileceği konusunda değerlendirme yaptığını görüyoruz.

Bölgede şu an için Amerika'nın bir süreci işlettiğini ben görüyorum. Bir kısa, iki orta, üç uzun dönemli olmak üzere adımlar atma söz konusu olabilir. Belki kısa vadede mesaj niteliğinde girişim yapabilir. Ama orta ve uzun dönemde, Amerika'nın çıkarlarının etkilenmesini önleyecek adımlar atılabileceğini düşünüyorum.

Amerika'nın iki ana önemli prensibi vardır. Birincisi, küresel anlamda gücüne halel getirecek oluşumu önlemek ister. İkincisi de kendi yanında olan müttefiklerinin kontrolünü hiçbir zaman elden bırakmaz istemez. Şu anki koşullarda İran, ABD tarafından bir tehdit olarak algılanıyor.

Bir saldırı varsa mutlaka mukabele olur. Bir karizma söz konusu. Dünyanın jandarmalığını yapacağım diyen bir devletin, sadece Ortadoğu'da değil aynı zamanda Uzak Doğu'da da üslenmeleri var. Kuzey Kore'nin de benzer bir eyleminde Amerika'nın cevabı ne olacak? Bu bir vakadır, eğer gereken cevabı vermezse diğer üslerde de benzer sıkıntılar yaşayabilir.''