Emeğin başkenti Zonguldak. Namı diğer kara elmas diyarı. Gelin görün ki 80’li yıllarda başlayan özelleştirme politikaları yüzünden ne emeğin başkenti kalmış ne de kara elmas. Türkiye yılda 39 milyon ton civarında kömür ithal ediyor. Oysa Zonguldak’ın altında bir buçuk milyar ton kömür rezervi var. Yılda toplam bir buçuk milyon ton civarında kömür çıkarılıyor. 

Taş kömürünün bugünkü gerçeğini, maden işçisinin durumunu, kömür üretimini ve kalkınmanın yollarını Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) Genel Başkanı Hakan Yeşil’e sorduk.

‘YER ALTINDAN EKONOMİYE KATALIM’

Yeşil, Zonguldak’ın kömür gerçeğini şöyle anlattı:

“170 yıllık üretim kültürümüz olan, Türkiye’de sadece Zonguldak’ta bulunan taş kömürü Zonguldak’ın ve dolayısıyla Türkiye’nin gerçeğidir. Cumhuriyet kurulmadan önce bu bölgede çeşitli yabancı şirketler üretim yaptı. Atatürk, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra buraları kamulaştırdı ve kömürün devlet eliyle üretilmesi için büyük yatırımlar yapıldı. Yıllardır bir kömürün önemini, bir de Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) önemini anlatıyoruz. 39 milyon ton kömür şu an yurt dışından Türkiye’ye getiriliyor. Bizim de Zonguldak havzamızda 1,5 milyar ton kömür var. Bunun ekonomiye kazandırılması, yer altından çıkarılması için yıllardır mücadele ediyoruz. Sendikamızla, böyle stratejik öneme sahip olan kömürü yerin altından ekonomiye katmak için mücadele veriyoruz.

“Özel sektörle beraber yılda 1,11,2 milyon ton kömür çıkarıyoruz. Yetersiz. 1,5 milyar ton kömürün olduğu bir alanda tabi ki bu rakamlar hoş değil. Ekonomiye katmak için mücadele veriyoruz ama bir gerçeğimiz de var, norm kadromuz. Norm kadromuzla çalışamadığımız için kömür çıkarmada da eksiklikler yaşıyoruz.”

‘ZONGULDAK KÜÇÜK İSTANBUL’DU’

Yeşil, eksikliklerin nedenlerini şöyle aktardı: 

“Son iki yıldır yaşadığımız Kovid19 küresel salgını var. Herkes kapılarını kapattı. Bir gerçek ortaya çıktı. Yerli ve milli kaynakların kendi elimizle hayata geçirilmesi, ekonomiye katılması. Kaynaklarımızı ekonomiye katmak için mücadele vermemiz lazım. Bu mücadeleyi verirken de kendi imkanlarımızı kullanmamız lazım. Eskiden taş kömürü deyince bir tek Zonguldak akla gelirdi. Zonguldak küçük İstanbul’du. Her yerden göç alırdı. Ancak son zamanlarda artık Zonguldak da göç verir hale geldi. Büyük Madenci Yürüyüşü’nden sonra TTK üzerindeki baskılar arttı. İşçi sayımız 30 binlerden 7 binlere düştü. 30 bin kişiyle çıkarılan kömürle 7 bin kişiyle çıkan kömür arasında büyük fark var. Norm kadromuz düzeyinde işçinin alınması ve bu zenginliği ekonomimize katmamız gerekiyor.”

‘MEKANİZE SİSTEMLER ARTMALI’

Mekanize kazı sisteminin klasik sistemden çok daha üretken olduğuna değinen Yeşil, sistemin yaygınlaşması gerektiğini ifade ederek şöyle konuştu: 

“Yıllardır klasik sistem dediğimiz zor şartlarda üretim yapmaya çalışıyoruz. Son 3 senedir mekanize kazı üretimi yapılıyor. Çok az sayıda işçiyle çok üretim demek. Geçiş dönemlerindeyiz. Bu sistemlerin oturması ve yaygınlaştırılması gerekiyor. Yetkililerimiz bu konularda özveriyle çalışıyorlar. Arkadaşlarımızın daha güvenli ortamlarda daha fazla kömür çıkartması adına yapılan bir çalışmadır. Sayının artırılması, üretimin artması demek. Baktığımızda dünyada enerji krizleri başladı. Kömürün dünyadaki ücretleri ton başına 280 doları buldu. Böyle bir ortamda yurt dışından kömür getirilmesi de artık maliyetli olmaya başladı. Zonguldak’ta şu an kömür bulamıyoruz. Neredeyse ton başına 2 bin TL’yi bulan rakamlarla piyasada satılıyor.”

Yeşil, 1 milyon 200 bin ton kömürün özel sektörle birlikte çıkarıldığını, 39 milyon ton da ithal edilen kömürün olduğunu söyledi.

‘BİR KÜREK KÖMÜR ÇIKARMADI’

“Bizim TTK’nın toplam sahasının yüzde 52’si özelleştirildi. TTK rezervinin yüzde 40’ına sahip bir bölgede Hattat Holding 17 yıldır bir tesis kurdu ama bir kürek kömür çıkarmadı. Bunlar bizim kömür üretimini etkileyen, istihdamı etkileyen en büyük faktörlerden. Büyük sözler verildi. Yıllık 7 milyon ton diye nikahlar kıyıldı televizyonlarda ama 17 yıldır bir kürek kömür çıkartılmadı. Verilen sözlerin tutulması gerekiyordu. Derdimiz termik santral değil bizim. Termik santral projesi var firmanın. Geçtiğimiz aylarda da termik santralle ilgili mahkeme kararı geldi. Kesinlikle termik santral kurulamaz kararı da geldi. Buna rağmen arkadaşlar termik santrali açmazsam ben buradan kömür çıkarmam mantığıyla hala devletin imkanlarını kullanıyorlar.”

‘yeni işçi alınmalı’

1,5 milyar ton kömür rezervinin doğru bir kömür politikasıyla ithal edilen kömürü azaltacağını söyleyen Yeşil, şu ifadelere yer verdi:

“Yıllardır ekonomik anlamda zor şartlarda mücadele veren, iş yerlerini ayakta tutmaya çalışan arkadaşlarımız var. TTK’nın ve özel sektördeki arkadaşların bir an önce desteklenmesi ve daha fazla üretim yapılabilecek konuma getirilmeleri gerekiyor. Bunu da tabi ki devletimiz yapacak. Gün geçtikçe artan kömür fiyatı var. Bu rakamlarla kömür aldığımızda 39 milyon ton bir dev. Dolar bazında düşündüğümüzde bizim milyarlarca liramız yurt dışına gidiyor. Ancak bölgemiz istihdama açık bir bölge. TTK’nin kendini geliştirebileceği bir bölge. İşçiye ihtiyacımız var. Bölgede insan sayımız da çok. Yani biz bir an önce kurumun ve özel sektörün desteklenmesi konusunda hemfikiriz.”

İşçi alımının üretimi arttıracağını söyleyen Yeşil, şu ifadelere yer verdi: 

“TTK’da şu an 7 bin 400 maden işçisi var. 7 bin 400 işçi ile yılda 800 bin ton kömür çıkarıyoruz. Eğer bugün 3 bin işçi daha TTK işçi alsa, bu miktar yılda bir milyon 500 bin tona dayanacak. Yani 3 bin işçi alımı ile hem verim iki katına çıkacak, hem de 3 bin kişi istihdam edilmiş olacak. Bu da şu demek: TTK’nın hem zararı aşağı çekilecek hem de ithal ettiğimiz kömür miktarı bir nebzede olsa azalacak ve paramız Zonguldak’ta kalacak.”

ZONGULDAK ÜRETİM DERİMİ KURULTAYI

Yeşil, Vatan Partisi’nin 30 Ocak’ta Zonguldak’ta düzenleyeceği ve Genel Başkan Doğu Perinçek’in de katılacağı “Kömürde Üretim Devrimi Kurultayı”na ilişlin ise şu değerlendirmelerde bulundu: “Evet bu kurultay çok önemli. Çok güzel düşünülmüş bir kurultay. Katılımcıların da çok değerli olduğu bir kurultay olacak. Zaten arkadaşlarımızı da biz kurultaya davet edeceğiz. Kömürün öneminin ısrarla anlatılması, az önce bahsettiğim 39 milyon ton kömürün yurtdışından gelmesi, yurtdışına harcanan o paraların artık kendi içinde kendi insanlarımıza değerlendirilmesi konuları üzerine kurulmuş bir kurultay. Bizim için çok önemli. Katılım yüksek olacak derdimizi orada da en iyi şekilde anlatacağız. Bizim derdimiz Zonguldak, bizim derdimiz Türkiye.”

Aydınlık