LGBTİ dayatması; sinemalarda, çizgi filmlerde, reklamlarda, siyasi parti faaliyetlerinde, yerel yönetim etkinliklerinde, iş dünyasında ve modada… Londra Moda Haftası, sezonu cinsiyet ayrımı olmaksızın yapacaklarını ilan etti. Ünlü İtalyan modaevi Gucci, 2020’de akışkan cinsiyetli seçkisi MX’i piyasaya sürdü. HM’nin Onur Haftası’nda internet ortamında yayınlanan “Seçtiğim Ailem” reklam filmi, tartışmalara konu oldu. Pullu payetli pantolonlar, ince çoraplar, kalın topuklu ayakkabılar, kadınların üzerinde görmeye alıştığımız türden saten çiçekli gömlekler artık erkeklere de giydiriliyor. Bu alanda araştırmalar yürüten eğitimci Derin Özkan ile cinsiyetsiz moda üzerine konuştuk, bu yeni akım hakkındaki görüşlerini aldık. Ülkemizde de farkında olmadan ebeveynleri, çocukları ve gençleri etkisi altına alan bu konuyu enine boyuna konuştuk.

GİYİNME İHTİYACINDAN MODAYA

• ‘Quir’ ve ‘Cinsiyetsiz Moda’ kavramı nedir?

Cinsiyetsiz modayı açıklamadan önce giyinme ve moda arasındaki çizgiyi netleştirmek gerekir. Giyinme ihtiyacı evrimsel sürecin bir parçasıdır. Evrim, çevre şartlarına uyum sağlamayı gerektirir, aksi halde tür hayatta kalamaz. İnsanların giyinmeyi keşfetmeden önce giyinme gerektirmeyen yerlerde yaşam sürdürdüğü birçok bulgu ile sabittir. Fakat insan alet yaptıkça, ateşi kontrol ettikçe, iletişimi ve bilişsel seviyesi arttıkça doğa üzerindeki kontrol ve üstünlüğü arttı. Bunun neticesinde de doğal olarak bulunamayacağı yerlere gidebilir, oralarda avlanabilir ve yaşayabilir hale geldi. Bu süreç de hava koşullarına ayak uydurması gereken noktalarda örtünme/giyinme sonucuna sebep oldu.

Moda kavramı ise en basit haliyle, toplum kavramına giren geçici ama bulunduğu dönem içinde aşırı düşkünlük şeklinde tanımlanabilir. Nesnelere, giyim ve süslenme materyallerine aşırı düşkünlük toplumun geneline yayılmak istenilen fikirlerin, beğenilerin, duyguların somutlaşmış hali olarak son zamanlarda karşımıza çıkmakta. Bunun en net örneği de ‘Cinsiyetsiz Moda’.

‘TOPLUM GÖRÜNÜR OLANA ALIŞIR’

Cinsiyetsiz moda, toplumdaki bireylerin çürümelerinin görünür hale gelmesi için dayatılan bir kavram. Ne kadar anlamsız, kişisel kimlikten uzak olursa olsun görünür hale gelen şeylerin çoğuna toplum alışmaya meyillidir. Bireyin bu noktada topluma karşı bir sorumluluğu oluşmaktadır: Sık sık gördüğü, maruz bırakıldığı şeyleri düşünmeden düşkünlük göstermemelidir.

KİMLİĞİ YANSITMA ARACI

• Kimlik ile modanın bağından da söz edebilir misiniz?

Giyinme ihtiyacından çıkıp modaya dönüşen vücudu örtme hali, zaman içinde kimlik yansıtma aracı olarak da kullanılmaya başlandı. Bu yüzden giyilen kıyafetler, bireyin toplumda konuşmadan önce kim olduğunu anlatmaya çalıştığı bir gösterge niteliğine dönüştü. Özellikle, cinsiyetteki ayrımın sessizce dile geldiği bir noktadır.

RENKLERİN GÖREVİ

Renkler de kimliği dışa vurma konusunda ve moda sektöründe aktif görev almaktadır.  Yüzüne baktığımız zaman cinsiyetini anlayamadığımız daha yeni doğmuş iki bebek düşünelim. Bunlardan biri kız biri oğlan ve toplum tarafından cinsiyetlere atfedilmiş iki farklı renk mavi ve pembe. Toplumun büyük çoğunluğu pembe ile kız çocuğunu, mavi ile de oğlan çocuğunu denkleştirecektir. Kız çocuğuna babet ayakkabılar alınırken erkek çocuğuna futbol için ayakkabılar alınacaktır. Kimliğimizi moda aracılığı ile dışa vuruyoruz. Bu yüzden eğer kimliğimiz oturmuşsa kimlik ve moda arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu söyleyebiliriz.

HEDEF GENÇ KİTLE

• LGBTİ örgütlerinin neden modayla hep sıkı bir bağı oldu?

LGBTİ örgütlerinin modayla sıkı bir bağ içinde olmasının tek sebebi, LGBTİ’yi moda haline getirmek. Özellikle dış görünüşün daha da önemli olduğu genç yaş gruplarını hedef alıp sızan bu zihniyet, arkadaş çevrelerinin içinde var olmak için: “Ben galiba lezbiyenim, ben galiba erkeklerden hoşlanıyorum…” şeklindeki cümleleri maalesef moda haline getirdi. Kıyafet seçimlerinin yanı sıra oluşan, kimlik bunalımlarına sebep olan bu örgütler bir insana yapılabilecek en büyük kötülüğü yapıyorlar. 

SİSTEM SAVUNUCULARINI ÜRETİYOR

• Türk moda sektöründe cinsiyetsiz modellerin artmasının sebebi sizce nedir?

Kapitalizm ve para öyle iki güçtür ki hızla yozlaştırır. Yozlaştırmakla da kalmaz sizleri asla kabul etmeyeceğiniz unsurların savunucusu haline getirir. Sistemin ayakta kalması adına savunuculara ihtiyacı vardır. Ve sistem bariz bir şekilde sizin aleyhinize de olsa bu saf savunuculara yeterince ve ısrarla hitap ederse ikna eder ve belli bir süre sonra sistemin savunucusu haline gelirler. En nihayetinde sisteme baktığınızda sistemden en büyük zararı gören insanlar da bunlardır.

Moda sektöründe cinsiyetsiz olduğunu ifade edip podyumda boy gösteren modellerin artmasının sebebi budur. Sistemin ayakta kalması için en temel kimliğinden vazgeçen, buna inanan, bunun doğru olduğunu kabul eden bireylerin artmasına ihtiyaç duymaktadır. Bu kişilerin hem kimliklerini, hem estetik algılarını satın alıp toplumun geri kalan kısmına dayatmaktadır.

• Eklemek istediğiniz başka bir şey var mı?

Türkiye Cumhuriyeti, sahibinden az kullanılmış ahlâkların pazar merkezi değildir. Olmayacaktır. Vatanımız, alışveriş bittikten sonra dağılmış bir pazar yerine benzemesin diye mücadelemizi her alanda sürdürmeye devam edeceğiz.

GEY ESTETİĞİ UYDURMA

• Gey estetiği diye bir şey var mı?

Hayır, yok! Estetik sanatla, güzellikle, zevk ile ilgilenen bir felsefe dalıdır. Güzelliğin oluşturulması ve değerlendirilmesi ile ilgilenir. Estetik kavramı güzel olanı aramak, duyumsamak şeklinde açıklanır. Felsefenin bir alt kolu olarak estetiği bazı ölçütlerden hareketle sınıflandırmak mümkündür. Örneğin bilim dallarına göre edebiyat estetiği ve resim estetiği gibi. Edebiyat estetiğini ise edebî türlere göre kendi içerisinde de sınıflandırmak mümkündür. Örneğin şiir estetiği, öykü estetiği, roman estetiği ve drama/ tiyatro estetiği gibi. Felsefe zemininde var olan estetik kavramının ne alt kolunda ne de üst kolunda gey estetiği diye bir kavram yoktur.

Bindallı/Aydınlık