Bugün 13 Kasım. 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesinin imzalanmasından sonra İstanbul İtilaf Devletlerinin donanma ve orduları tarafından fiilen işgal edildi. İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan donanmasına ait 55 parça zırlı, Boğaz’ın önünü kara bulutlar gibi kaplamıştı. O gün de Mustafa Kemal Paşa, Güney Cephesinden dönüyordu... Haydarpaşa’da Kartal istimbotunu beklerken manzarayı gördü ve yanında bulunan yaveri Cevat Abbas’a “Geldikleri gibi giderler!” diyerek direnişin mesajını verdi. Gerçekten de beş yıllık zorlu bir mücadeleden sonra geldikleri gibi 6 Ekim 1923 günü gittiler. Hem de İsmet Paşa’nın deyimiyle “Bir tekne bile bırakmadan!” Fatih’in şehri, Anadolu’da kazanılan zaferle bir kurşun bile atmadan Türk milletine kavuşmuş oldu. İşte o kara günden bilinmeyen fotoğraflar:

İşgal ordularının zırhlıları ve denizaltıları Galata Köprüsü önünde...

İngiliz işgal askerleri Ayasofya önünde hatıra pozları verip ailelerine gönderdiler.

İşgal günlerinde 10 Ağustos 1920 günü imzalanan Sevr Antlaşması’nın mimarları Sadrazam Damat Ferit ve kabinesi...

Fransız işgal kuvvetlerinin komutanı Franchet D’Esperey, Tophane’ye mağrur şekilde çıktı. Daha sonra beyaz atla Beyoğlu İstiklal Caddesi’ne kadar yürüyüş yaptı. 22 Kasım 1918.

İzmit Tersane bahçesi... İngiliz işgal kuvvetleri yakaladıkları bir vatanseveri kurşuna diziyor. 1920.

Fransızlar Beyazıt’taki Harbiye Nazırlığı binasını (İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü) kendilerine karargâh yaptılar. İşgalci askerler bina önünde.

İngiliz askerleri 16 Mart 1920 günü resmen işgal ettikleri İstanbul’da geçit halinde. İşgal bildirisinin yeraldığı gazete.

General Harington ve işgalci subaylar İstanbul’dan ayrıldıkları günlerde objektiflere bu pozu verdiler. Geldikleri gibi gittiler. (2 Ekim 1923)

Türk Ordusu 6 Ekim 1923 günü Selahattin Adil Paşa komutasında şehre böyle girdi. Geçtiği her yerde büyük sevinç ve gözyaşıyla karşılandı.

İşgaci İngiliz askerleri Pera Caddesi’nde geçit yaparken. Cadde Yunan bayraklarıyla süslü... Bu cadde kurtuluştan sonra “İstiklâl Caddesi” ismini aldı.

Taksim meydanında Fransız ordusuna ait tanklar

Kurtuluşun komutanı, lideri Mustafa Kemal Paşa, 16 Mayıs 1919 günü ayrıldığı İstanbul’dan 1 Temmuz 1927 günü zaferin ve barışın lideri olarak döndü. O artık Cumuhuriyetin reisiydi aynı zamanda. Halk yollara düştü ve onu bağrına bastı... Paşa vapurdan İstanbul halkını selamlıyor.

Aydınlık