1973 yılından itibaren sanayileşmiş ülkeler paralarını dalgalanmaya bıraktılar. Esnek kur uygulamalarına geçilmeden önce sabit kur ana ilke idi. Kurların uzun dönemli dengede tutulmasına çalışılırdı. Dalgalı kur sistemlerine geçilmesi ve 1980’lerden itibaren mali piyasalar üzerindeki tüm kısıtlamalarının kaldırılması uluslararası sermaye akımlarının önemli ölçüde serbestleşmesine yol açtı. Ve öyle bir noktaya geldik ki bugün uluslararası sermaye akımları ticaret akımlarından çok daha büyük boyutlara ulaşmış durumda. Bu da bizi birçok soruların cevabını tekrar tekrar aramaya yöneltiyor.
Bu sermaye akımlarının piyasaları nerede? Nasıl çalışıyor? Geçen gece yarısı hepimiz uyurken Türk lirasının dolar karşısında büyük bir değer kaybına uğraması ve doların 6.40 TL olmasının sebebini nedir? Uzmanlar Flash Crash olarak açıkladılar; Flash Crash (ani kırılma) nedir? Forex piyasaları nedir? Nasıl çalışıyor?
Bu piyasaları tanımadan dünyanın Arjantin’den sonra en kırılgan ikinci ülkesi olan Türkiye’nin parasındaki değişimleri doğru analiz etmek zor. Öte yandan öyle bir ekonomimiz var ki Trump öksürse biz yatağa düşüyoruz. Trump güzel bir söz söylese ekonomimizde pembe tablolar önümüze geliyor. Bunun sebeplerini neoliberalizm ve borçlu olanı alacaklı yönetir ilkesinde aramak gerekir, deyip ayrı bir tartışma konusu yapalım. Forex’i anlamaya çalışalım.
FOREX NEDİR?
Forex (Foreign Exchange ya da FX) farklı ülke para birimlerinin birbirlerine göre değerlerinin spot olarak alınıp satıldığı piyasadır. Bu piyasada ülke paralarının yanı sıra emtia, hisse senedi ve borsa endekslerinin spot değerleri üzerine yazılan CFD (Contract for Difference)’ler de alınıp satılabilir. Forex işlemleri organize bir piyasada gerçekleşmez. Uluslararası denetime sahip olan, dünyanın en büyük banka ve finans kuruluşları tarafından işlem yapılan bu piyasada tüm işlemler bankacılık aracılığı ile yapılır. Bu nedenle tek bir piyasa ya da merkez yoktur.
FOREX İŞLEM HACMİ NEDİR?
Forex piyasasında günlük işlem hacmi yaklaşık olarak 5 trilyon dolar civarındadır. Bu rakam ile dünyanın en likit piyasası konumundadır.
Forex piyasası hafta içi 5 gün 24 saat işlem yapılabilme özelliğine sahiptir. İşlemler uluslararası piyasada gerçekleştiğinden zaman farkları dolayısıyla işlem yapılmayan zaman dilimi bulunmamaktadır. Cuma gecesi 23.59’da kapanan piyasa pazartesi gecesi 00.00 itibarıyla tekrar işleme açılır. Haftasonu işlem yapma şansı yoktur
FOREX PİYASADA YATIRIM NASIL YAPILIR?
Forex piyasasında herhangi bir nedenle yatırım hesabı açması kısıtlı olmayan herkes işlem yapabilir. Forex piyasası kaldıraçlı işlem yapılan bir piyasadır. Kaldıraç, elinizdeki sermayenizin kaç katı ile işlem yapabileceğinizi gösterir. Az miktardaki sermaye ile büyük miktarda pozisyon almanızı sağlar. Türkiye’de FX piyasasında kaldıraç oranı 1:10 olarak tanımlanmıştır. Bunun anlamı 5.000 dolarınız varsa 50.000 dolarlık işlem yapabilirsiniz.
FOREX PİYASASININ AVANTAJLARI
Yüksek likidite: Yüksek işlem hacmi ile forex dünyanın en likit piyasası kabul edilmektedir. Bu nedenle piyasada spekülasyon ve özellikle manipülasyon oluşması çok zordur."
Kaldıraç olanağı: Forex piyasasında yatırdığımız teminatınızdan daha büyük miktarda işlem yapabilirsiniz.
Farklı enstrümanlara yatırım şansı: Forex piyasasında pariteler, emtia, borsa endeksleri ve kıymetleri metallere yatırım yapabilme olanağına sahipsiniz.
İşlem yapma kolaylığı: Forex piyasasında elektronik platform üzerinden internete bağlanabildiğiniz her yerden günün 24 saati kolaylıkla işlem yapabilirsiniz. Ayrıca piyasada farklı emir türleri ile hem düşüş, hem de yükseliş yönünde işlem yapabilirsiniz.
Düşük işlem maliyeti: Forex piyasasında komisyon ücreti olmadığından işlem maliyetleri çok düşüktür.
FOREX PİYASALARININ TÜRKİYE YASAL DAYANAĞI
27.08.2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) Seri:V, No:125 sayılı "Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ" ile SPK mevzuatı kapsamında Forex işlemlerine aracılık eden kurumların SPK tarafından izinli ve lisanslı olması gerekmektedir. Forex işlemi yaptıracak olan kurumun "Kaldıraçlı İşlemleri Yetki Belgesi "ne sahip olması gerekmektedir.
Bütün ülkelerde benzer yasal düzenlemeler söz konusudur. Devam edeceğiz ve Flash Crash nedir? Onu açıklamaya çalışacağız.
Aydınlık
