Dünyada giderek önemi artan nükleer enerji vazgeçilmez bir kaynak haline geldi. Türkiye’nin de Akkuyu NGS ile ilk adımı attığı bu alanda ikinci ve üçüncü santralle yatırımlar daha da hızlanacak. Küresel nükleer yakıt pazarının yaklaşık yüzde 17'sini elinde bulunduran Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom, aynı zamanda birçok farklı ülkede nükleer enerji santrali projelerini hayata geçiriyor. Rosatom'a bağlı yakıt şirketi TVEL, Rusya'daki tüm nükleer santrallerin nükleer yakıt ihtiyacını karşılamasının yanında 14 ülkede 70’ten fazla reaktöre de yakıt sağlıyor. Rusya’da, iki üretim tesisi bulunan TVEL’in, Moskova’nın 50 kilometre doğusunda yer alan Elektrostal’daki Elemash (MZS A.Ş) nükleer yakıt üretim tesisi kapılarını Türk basınına ilk kez açtı.

YILDA 300’ÜN ÜZERİNDE ÜRÜN ULAŞTIRIYOR

Şirket yetkilileri dünyadaki her 6 reaktörden birinin üretiminde imzası bulunan TVEL’in aynı zamanda Sibirya'da bulunan Novosibirsk Kimyasal Konsantre Tesisi’nde de nükleer yakıt üretildiğini söyledi. Elektrostal ve Novosibirsk’teki nükleer yakıt üretim tesislerinden yılda 300’ün üzerinde nükleer yakıt ve malzeme sevkiyatı yapılıyor. Nükleer yakıt tesisinde yüksek önlemler eşliğinde basın mensuplarına özel olarak gerçekleştirilen teknik turda, nükleer yakıt üretiminin her aşaması şirket yetkilileri tarafından detaylı bir şekilde bizlerle paylaşıldı.

GAZ OLARAK GELEN URANYUM UÇ ÜRÜNE DÖNÜŞTÜRÜLÜYOR

Ziyaretimiz esnasında ilk durağımız yakıt peleti üretim atölyesi oldu. Ağırlıklı olarak otomasyon üretimin gerçekleştiği atölyede, Rus ve yabancı tasarımlı çeşitli nükleer reaktörler için yakıt peletleri üretiliyor. Tesise gelen doğal uranyumun nakliye sırasında gaz halinde olduğunu ve özel mühürlü kaplarda üretim sahalarına aktarıldığını dile getiren tesis görevlileri, uranyum peleti üretmek için uranyum dioksit tozuna dönüştürüldüğü bilgisini verdi.

700 KİLOGRAMLIK YAKIT DEMETİ 5 YIL ÇALIŞIYOR

Atölyenin ardından yakıt çubukları ve yakıt demetlerinin üretim sahasını ziyaret ettik. Uzunluğu 5 metreyi bulan yakıt demetlerinin 700 kilogramdan daha ağır olduğunu dile getiren yetkililer, bir yakıt demetinin bir reaktörde 5 yıldan fazla çalışabildiği bilgisini verdi. İşleyiş süreci hakkında da detayları paylaşan şirket yetkilileri, her işlemin bir üretim ve teknik denetimi olduğunu, pelet partisi üretildiğinde, kabul muayenesi gerçekleştirildiğini ve muayene sonuçlarına göre bir sertifika düzenlendiğini belirtti. Devamındaki süreçte ise ürünlerin yakıt çubukları ve yakıt demetleri imalat atölyesine aktarıldığını öğrendik.

ZİRKONYUM ALAŞIMINDAN 312 ADET ÇUBUK VAR

Reaktörde elektrik üretim sürecinin, yapının kalbi olarak da adlandırılan reaktör koruna altıgen şeklindeki 163 adet nükleer yakıt demetinin yüklenmesiyle başladığını dile getiren yetkililer, her bir yakıt demetinin, zirkonyum alaşımından yapılmış 312 adet yakıt çubuğundan oluştuğunu belirtti. Aynı zamanda yakıt çubuklarının içerisinde ise nükleer enerji üretiminde kritik öneme sahip 350 adet uranyum peleti bulunduğu söylendi.

ADIM ADIM PARÇA ÜRETİMİ

Turumuzun son durağı ise parça üretim atölyesi oldu. Burada üretim alanının hazırlanmasıyla birlikte bileşenin üretim döngüsüne geçiliyor. Ardından parça kesimi, damgalama, yağdan arındırma ve kaynaklama yapılıyor.

Dünyanın ilk NGS’sine tedarik sağladı

Tesisin mühimmat üretimi için inşa edildiğini ve 1917 yılında açıldığını belirten yetkililer, 1954 yılında ise tesisin nükleer enerji için yakıt çubukları ve yakıt demetleri üretimine başladığını ifade etti. Gezimiz esnasında, aynı yıl Obninsk kentinde bulunan dünyanın ilk NGS'si için ilk parti yakıt demetlerinin de bu fabrikada üretildiğini öğreniyoruz. Üretim tesisi, 1965 yılında da nükleer yakıt çubuklarının seri üretimine başlamış. Tesiste, 1982 yılında dünyada ilk kez otomatik bir yakıt çubuğu üretim hattı faaliyete geçmiş.

Akkuyu'nun yakıtı Sibirya'dan

Türkiye’nin ilk nükleer enerji santrali olan Akkuyu NGS’ye de nükleer yakıtın TVEL’in Sibirya’daki fabrikasından ulaştırıldığını öğrendik. Rosatom’un yapımını gerçekleştirdiği Akkuyu’ya, geçtiğimiz yılın nisan ayında teslimatı yapılan yakıt için özel bir tören düzenlenmişti. Nükleer yakıt teslimatları hakkında bilgi veren yetkililer; kara, deniz ve hava yoluyla bu yakıtları tüketicilere ulaştırabildiklerini söyledi. Oldukça ciddi güvenlik adımları içeren sevkiyat hava, kara ve deniz yolu üzerinden gerçekleştirilebiliyor.