Ruhani’nin ‘Türkiye Suriye’nin meşru hükümeti ile işbirliği yapmalı’ açıklamasından sonra Erdoğan da Adana Mutabakatı vurgusu yaptı

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya lideri Vladimir Putin ve İranlı mevkidaşları Hasan Ruhani, Suriye’deki çatışmaları sona erdirecek çözüm arayışları kapsamında Soçi’de bir araya geldi. Astana üçlüsünün bu seneki ilk görüşmesinde gündemde İdlib, Fırat’ın doğusu ve Suriye Anayasa Komitesi vardı.

‘TERÖRİSTLERİN VARLIĞINA KATLANMAMIZ GEREKMİYOR’

Zirveden önce ve sonra kameralar karşısına geçen üç lider sırayla açıklama yaptı. Rusya Devlet Başkanı Putin, “Rusya, Türkiye ve İran ortak çabalarla Suriye’deki hayatın normale dönmesi için çalışıyor. Şimdi Suriye’nin topraklarının hemen hemen tamamında çatışmasızlık rejimi muhafaza ediliyor. Bu bizim somut ve pozitif ortak neticemizdir. Astana, Suriye için kalıcı bir siyasi çözüm sürecine vesile oldu” dedi. Zirvede Fırat’ın doğusu ve ABD’nin Suriye’den çekilmesinin görüşüldüğünü kaydeden Putin, “Suriye’nin birliği konusunda hemfikiriz. Suriye’nin tüm ülkede egemenliği sağlanmalı” diye konuştu. Putin İdlib konusunda da “İdlib’te gerginliğin azaltılması konusunda anlaşmamız gerekiyor. Bu da teröristlerin varlığına katlanmamız gerektiği anlamına gelmiyor” ifadelerini kullandı.

Bir sonraki Astana toplantısının Mart sonunda yapılacağına dikkat çeken Putin, “Anayasa Komitesi listesi neredeyse tamamlandı. Sadece Suriyeliler kendi geleceğini belirlemeli. Bunun alternatifi yok. Suriye’de siyasi çözümün ilerletilmesi Şam’ın Arap ülkeleriyle ilişkilerinin normalleşmesine de katkı sağlayacaktır” dedi.

‘EL NUSRA ÇIKARILMALI’

Putin’in ardından söz alan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Suriye’nin geleceğine sadece Suriyelilerin karar vermesi gerektiğini vurguladı. “Bütün teröristlerle mücadele edilmeli” diyen Ruhani, “Yabancı müdahale ve terör tehdidinden kurtulmuş Suriye’nin önemini görüştük, toprak bütünlüğünü vurguladık” diye konuştu.

Ruhani İdlib’le ilgili şunları kaydetti: “Geçen Eylül ayında İdlib anlaşmasını Türkiye ve Rusya imzaladı, biz de destek verdik. Hama ve Humus’ta da adımlar atılması gerekiyor. İdlib anlaşması bölgede önemli bir soruna da yol açabilir. İdlib’de garantörlerin mevcudiyeti geçici. İdlib’deki teröristlerin çıkarılması gerekiyor.”

RUHANİ’DEN SURİYE ÇAĞRISI

Ruhani açılıştaki konuşmasında Türkiye’ye Suriye ile işbirliği için çağrı yaptı: “ABD uluslararası camia ve BM’nin herhangi bir kararı ve izni olmadan işgalci olarak Suriye’de bulunmaktalar. Bunlar Suriye halkının faydasına değil. Suriye’nin doğusu ve kuzeyi de uluslararası camiayla işbirliği yapmalı. Kürtler de Suriye ulusunun ayrılmaz bir parçasıdır. Onların da hakları korunmalı. Türkiye’nin bu konudaki endişelerini de anlıyoruz. Bu noktada endişelerin giderilmesi için Suriye’nin meşru hükümetiyle işbirliği yapılmalıdır. Suriye ile Türkiye arasında bir Adana Mutabakatı var. İran ve Rusya olarak üzerimize düşeni yapacağız. Türkiye ile Suriye arasındaki bağları güçlendirmek istiyoruz.”

İranlı lider, toplantı sonrası yaptığı açıklamada da çağrısını tekrar etti: “Müsaade edelim ki Suriye halkı kendi ülkelerinin geleceğine kendileri karar versin. Suriye tek millete aittir. Suriye’nin toprak bütünlüğüne hepimiz tarafından saygı duyuluyor. Komşu ülkelerin güvenliği de korunmalı. Türkiye hükümeti Suriye ile ilgili refah olmalı. Kardeşçe bir ilişki kurulsun istiyoruz.”

Erdoğan zirve sonunda yaptığı açıklamada şunları kaydetti: “Suriye’de barış ve istikrar ortamının tesisi yönünde yürütülen çalışmaları gözden geçirdik. İdlib başta olmak üzere ateşkesin sağlanması ana gündem maddeleri arasındaydı. Suriye halkı İdlib’de hayata tutunmaya çalışan kardeşlerimiz yeterince acı çekti. Ne İdlib’de ne başka bölgede yeni insani krizlerin yaşanmasını istemiyoruz. Türkiye olağanüstü çaba harcamıştır. İdlib muhtırasıyla üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. İdlib’in gerginliği azaltma statüsünün korunması ve ortak mücadele kararlılığımızı teyit ettik.”

Erdoğan zirve sonrası bir soru üzerine İdlib’le ilgili şunları söyledi: “Bir NATO üyesi olarak Türkiye burada ABD’nin çekilme ifadeleri Trump’a ait. Fakat mesai arkadaşlarının görüşleri aynı değil. Bu kararlı bir adımsa ve söylendiği andan itibaren atılmış olsa şu anda farklı bir mesafe alınmış olurdu. Şu anda ne olacağı meçhul. Bunun takipçisiyiz. Derdimiz Suriye’nin toprak bütünlüğünün sağlanmasıdır. İdlib de terör örgütlerine oyun sahası olarak bırakılmamalıdır.”

“ABD’nin çekilme kararını değerlendirdik. Gerçekleşmesi halinde son derece önemlidir. Çekilme YPG ve DEAŞ’ın istismar etmeyeceği şekilde yürütülmesi şarttır. Sürecin terör tehdidini bertaraf eden bir anlayışla ele alınması gerekiyor. Güvenli bölge terör örgütlerinin büyüyeceği bir alan olarak taahhüt edilmemelidir. Terör koridoruna izin vermeyeceğiz.”

‘TERÖR KORİDORUNU YIKMAK BİRİNCİ GÖREVİMİZDİ”

Erdoğan zirveden sonra kendisine yöneltilen bir soru üzerine de şunları kaydetti: “Suriye birkaç başlık altında ele alınmalı. Türkiye’nin 910 kilometrelik bir sınırı olması nedeniyle güneyde terör koridoru oluşturulmaya çalışıldı. Terör koridorunu yıkmak birinci görevimizdi.”

ADANA MUTABAKATI VURGUSU

“1998’deki Adana Mutabakatı çerçevesinde geleceğimizi buna göre yorumladığımızı ifade etmek istiyorum. Siyasi süreçte gelinen noktayı ele aldık. Üç garantör ülke olarak siyasi çözüm yolunda ciddi mesafeler aldık. Siyasi çözüm umutları hiç bu kadar filizlenmemişti. Denizi geçmişken derede boğulmamalıyız.”

‘Fırat’ın doğusu temİzlenmeden toprak bütünlüğü sağlanamaz’

Liderler zirveden önce ikili görüşmeler yaptı. Putin’le görüşmesinde Erdoğan, “Suriye’de güvenli bölge fikrini milli güvenlik kaygılarımızı gidermeye hizmet ettiği ölçüde biz de destekliyoruz. Bu fikre Rusya’nın da olumlu yaklaşmasından memnuniyet duyuyoruz” dedi.

Erdoğan, şöyle devam etti: “PYD ve YPG Münbiç’ten ve Fırat’ın doğusundan temizlenmeden Suriye’nin toprak bütünlüğü sağlanamaz. İdlib’de hava sahasının kullanımı bağlamında sergilenen iş birliğinin Afrin ve Fırat Kalkanı Harekatı bölgesinde de sergilenmesi çok önemli. Anayasa Komitesi tıkanıklığının aşılması gerekiyor. BM’nin çekincelerini dikkate alarak komitenin ilanını kısa sürede sonuçlandırabiliriz.”