Pandemi döneminde tedarik zincirleri kırıldı, ekonomiler daraldı, maliyetler yükseldi, sektörler krize girdi... Ekonomisinin can damarı turizm olan Yunanistan ise büyük bir krizin eşiğine sürüklenirken, olmayan parasını silahlanmaya yatırdı.
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) tarafından yayınlanan “NATO Ülkelerinin Savunma Harcamaları (20142021)” adlı en güncel savunma harcamalarını içeren rapor, Yunanistan’ın akılsızca silahlanmasını gözler önüne serdi. ABD’nin bile savunma harcamaları Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)'ya kıyasla yüzde 3.52 seviyesindeyken, Yunanistan’ın savunma harcamalarının oranı yüzde 3.82'yi buldu. Fakat Yunanistan, her ne kadar NATO içindeki en yüksek harcama oranına ulaşsa da, bütçe bakımından yine de Türkiye'ye yetişemedi.
BÜTÇE ARTIŞI SÜRÜYOR
Yunanistan’ın silahlanma motivasyonu tartışılırken, Yunan Savunma Bakanlığının bütçesi de artmaya devam etti. 2020 yılında 3.35 milyar avro olan bütçe, 2021 yılında 5.44 milyar avroya yükseltilmişti. Bu oran 2022 yılında 6.39 milyar avro olarak belirlendi. Yıllık artış oranı ise yüzde 17.5 seviyelerine ulaştı. Yunanistan her ne kadar ekonomik krizden çıkamamış olsa da, Yunan Savunma Bakanlığının bütçesi, krizden önceki seviyesine dönmüş oldu.
Ek olarak silah alımları için 2022 yılında ayrılan bütçe 856 milyon avro artırıldı. Bu oran da 2021 yılına kıyasla yüzde 34’lük bir artışa işaret ediyor.
REKOR HARCAMA
Yunanistan’ın savunma harcamaları 2021 yılında öyle bir seviyeye geldi ki; dünyanın en fazla savunma harcaması yapan ülkesi olan ABD, orantılı harcamalarda Yunanistan’ın gerisinde kaldı.
ABD’nin savunma harcamaları Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)'ya kıyasla yüzde 3.52 seviyesinde iken, Yunanistan’ın savunma harcamalarının oranı yüzde 3.82 oldu. Bu oran, tüm NATO ülkeleri içerisinde zirvede yer aldı. Yunanistan’ın 2021 yılı içerisindeki savunma harcamalarının paylaşımı ise şu şekilde gerçekleşti:
- Personel giderleri: %55.4
- Askeri ekipman alımları: %38.3
- Operasyonlar, muhafaza ve diğer harcamalar: %5.9
- Altyapı: %0.4
Bu noktada Yunanistan'ın, özellikle askeri ekipman alımlarına çok yüksek bir pay ayrıldığı görülüyor. NATO ülkeleri içerisinde ekipman alımına ayrılan paylarda Hırvatistan (%43.5) ve Lüksemburg (%42.4) ilk iki sırada yer alırken, hemen ardından Yunanistan geliyor. Türkiye’nin 2021 yılı içerisindeki savunma bütçesinden askeri ekipman alımlarına ayırdığı oran ise %29 civarında.
SAVUNMA HARCAMALARI
Savunma Sanayist sitesinin derlediği bilgilere göre ise Yunanistan’ın yıl yıl savunmaya ayırdığı miktardaki artış şöyle sıralanıyor:
- 2014: 5.2 milyar dolar
- 2015: 4.5 milyar dolar
- 2016: 4.6 milyar dolar
- 2017: 4.7 milyar dolar
- 2018: 5.3 milyar dolar
- 2019: 4.8 milyar dolar
- 2020: 5 milyar dolar
- 2021: 8 milyar dolar
Aynı dönemde Türkiye’nin savunma harcamaları ise şöyle:
- 2014: 13.5 milyar dolar
- 2015: 11.9 milyar dolar
- 2016: 12.6 milyar dolar
- 2017: 12.9 milyar dolar
- 2018: 14.1 milyar dolar
- 2019: 14 milyar dolar
- 2020: 13.9 milyar dolar
- 2021: 13 milyar dolar
GSYİH İÇİNDEKİ PAY
Yunanistan'ın GSYİH içerisinde savunmaya ayırdığı paydaki artış incelendiğinde ise daha anlamlı bir tablo ortaya çıkıyor:
- 2014: %2.2
- 2015: %2.31
- 2016: %2.40
- 2017: %2.38
- 2018: %2.54
- 2019: %2.36
- 2020: %2.65
- 2021: %3.82
Özellikle 2021 yılında Yunan savunma bütçesinin ne denli arttığı açıkça görülebiliyor. %3 bandının aşılmasının yanında neredeyse %4’e dayanmış bir savunma harcaması oranı yer alıyor. Türkiye'de ise bu oranlar şu şekilde:
- 2014: %1.45
- 2015: %1.38
- 2016: %1.45
- 2017: %1.51
- 2018: %1.82
- 2019: %1.85
- 2020: %1.86
- 2021: %1.57
ASKERİ EKİPMAN HARCAMALARI
Savunma bütçelerinden ekipman alımlarına ayrılan oranlara bakıldığında da Yunanistan'ın agresif silahlanma tutumu ortaya çıkıyor:
- 2014: %8.14
- 2015: %10.40
- 2016: %13.45
- 2017: %11.28
- 2018: %11.03
- 2019: %12.51
- 2020: %12.06
- 2021: %38.30
Bu tablodan, Yunanistan’ın 2021 yılında devasa bir artışla askeri modernizasyon sürecine girdiği görülebilir. Türkiye'de askeri ekipman harcamaları şöyle:
- 2014: %25.08
- 2015: %25.13
- 2016: %25.55
- 2017: %30.30
- 2018: %37.64
- 2019: %34.32
- 2020: %28.25
- 2021: %29.05
SİLAHLANMA SÜRECEK
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Eylül 2020’de açıkladığı yeni silahlanma paketinin Yunan savunma bütçesine yansıyan etkisi oldukça açık bir şekilde görülebiliyor. Miçotakis tarafından yapılan açıklamaya göre, yeni silahlanma paketi şu alımları içeriyordu:
- 18 adet Rafale Savaş Uçağı,
- 4 adet Yeni Nesil Firkateyn,
- 4 adet MH60R SeaHawk Helikopteri,
- Denizaltılar için Ağır Sınıf Torpido Mühimmatları
Yunanistan’ın bu alımlarının toplamda 10 milyar avroya mal olması bekleniyordu ancak Yunanistan bu alımlarla yetinmeyerek ek alımlar da yapıyor. Örneğin Rafale savaş uçağında siparişlerin sayısı 24’e yükseltilmiş durumda. Firkateynlere ek olarak korvet alımları da gündemde. Bunların yanında yeni taarruz ve nakliye helikopterleri için istek mektuplarının iletildiği biliniyor. Yunanistan’ın aynı zamanda F35 Lightning II savaş uçağıyla yakından ilgilendiği de bilinen bir diğer gerçek.
Bu gerçekler göz önüne alındığında Yunanistan’ın 2021 yılında başlayan savunma bütçesinde anormal artışın ek platform alımları için kısa vadede astronomik seviyelerde kalmaya devam edeceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
YETKİLİLER BU DURUMU NASIL DEĞERLENDİRİYOR
Yunan yetkililer, savunma harcamalarındaki artışın ekonomik krizin ardından yeniden toparlanma için normal olduğunu savunurken, Türkiye ise Yunanistan’ın silahlanmasının akılsızca olduğunu belirtiyor. Nitekim Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın bu konu hakkındaki açıklamaları dikkat çekiyor.
Akar, Yunanistan’ın son dönemde oldukça pahalı silah sistemleri aldığını belirterek şunları söylemişti:
“Bu bir silahlanma yarışı değil, silahlanma gösterisi. Birtakım ülkelerin teşvik ve tahrikleriyle kendilerince silahlanmak suretiyle Türkiye’ye üstünlük sağlamaya çalışıyorlar. Bu beyhude bir gayrettir. Ayrıca NATO içinde müttefik olmakla beraber yeni ittifaklarla bir şeyler yapmaya çalışıyorlar. Bunların hepsinin yapay olduğunu söylüyoruz. Sonuç olarak ne yaparlarsa yapsınlar Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Türk Silahlı Kuvvetleri ülkemizin ve milletimizin hak alaka ve menfaatlerini korumak ve kollamakta azimli, kararlı ve buna muktedirdir. Bunu herkesin bilmesini istiyoruz.”
Yunan Savunma Bakanı Panagiotopoulos’a göre ise Yunan hükümeti, Yunan Silahlı Kuvvetlerinin bütçesini 2009 yılı seviyelerinde tekrar getirdi ancak Bakan, bu seviyelere tekrar gelinmesini “Türkiye ile bir silahlanma yarışından” ziyade “acil ihtiyaçların giderilmesi” olarak tanımlıyor.
