İDDİA: Videodaki Orman Bakanlığı logolu üniformalı kişi İzmir’de kasıtlı olarak yangın çıkardı.
YANLIŞ
Sosyal medyada paylaşılan ve Teyit.org’a ihbar olarak gönderilen videodaki kişinin, 18 Ağustos 2019’da İzmir’de çıkan orman yangınları sırasında elindeki pürmüzle kasıtlı olarak yangın çıkardığı iddia edildi.
Üzerinde Orman Bakanlığı logosunun bulunduğu üniformayla elinde pürmüz tutan kişinin de görüldüğü video, bir kullanıcı tarafından 20 Ağustos 2019’da Facebook’a yüklendi ve yaklaşık 3 bin kişi tarafından paylaşıldı. Görüntülerde bahsi geçen kişinin orman yakmakla itham edildiği ve sonrasında arbede yaşandığı anlaşılıyor.
Ancak videonun İzmir’de çıkan yangınlar sırasında kasıtlı olarak ormanları yakan bir kişiyi gösterdiği iddiası doğru değil. Üzerinde Orman Bakanlığı logosunun bulunduğu belirtilen kişi Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığında Orman Yangınlarını Önleme Şube Müdürü olarak çalışan Özkan Özbedel. Bahsi geçen kişinin elinde pürmüzle yangın çıkarmasının sebebi ise bir yangın söndürme tekniği olarak bilinen “karşı ateş” uygulaması.
Videodaki kişi yangını söndürmek isteyen bir görevli
İzmir’deki yangınlar sırasında kasıtlı olarak yangın çıkardığı belirtilen bir kişinin bulunduğu video incelendiğinde, elinde pürmüz bulunan bir kişinin üzerinde bir üniforma olduğu anlaşılıyor. Üniformanın üzerinde de söz konusu kişinin ismine rastlamak mümkün. Buradan hareketle görüntüler incelendiğinde üniformada yazan ismin Özkan Özbedel olduğu görülebiliyor.
Orman Genel Müdürlüğü’nün internet sitesindeki bir tabloda Özbedel’in Orman Yangınlarını Önleme Şube Müdürü olarak görev yaptığı anlaşılıyor.
Özbedel’in farklı zamanlarda yangın konusunda pek çok etkinliğe katıldığına dair haberlere de ulaşılabiliyor. 26 Ocak 2012 tarihli bir haberde Özbedel’in Antalya’da orman yangınlarında teknolojinin etkin kullanımına dair bir eğitim verdiği fark edilebiliyor. Ayrıca Özbedel’in, 4 Temmuz 2018’de yine Antalya’da Ukrayna’dan gelen bir ekibe yangın yönetim sistemi dersleri veren kişiler arasında olduğu görülüyor.
Teyit, söz konusu videodaki iddialara açıklık getirmek üzere şube müdürü Özkan Özbedel’e de ulaştı. Özbedel, kendilerine doğru gelen büyük bir yangının önüne geçmek için karşı ateş tekniğini uygulamak istediğini ancak vatandaşların olayın sıcaklığıyla durumu yanlış anladığını ifade etti. 25 yıldır bu mesleği yaptığını da ifade eden Özbedel karşı ateş yöntemiyle birkaç gün önce Eskiorhanlı köyünü kurtardıklarının altını çizdi.
Videodaki yangın söndürme tekniğinin adı “karşı ateş”
Ormanları kasıtlı olarak yakan bir kişiyi gösterdiği iddiasıyla paylaşılan videodaki yangın söndürme tekniğinin adı “karşı ateş” olarak biliniyor. Belirli uygulama prosedürleri olan bu teknik, basit olarak “yangını yangınla” söndürme olarak nitelenebilir.
Nitekim, Kamu Mevzuat Sistemi’nde yer alan Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Söndürülmesinde Uygulama Esasları’nda orman yangınlarıyla ile mücadelede gerekli bilgiler aktarılıyor. Metinde karşı ateşin amacının “hızla ilerleyen yangının önündeki yanıcı maddeleri azaltarak veya tamamen yok ederek yangının büyümeden kontrol altına alınmasını sağlamak” olduğu ve mutlaka bilgili kişiler tarafından uygulanması gerektiği vurgulanıyor. Yine Prof.Dr. Ertuğrul Bilgili tarafından yayımlanan Kontrollü ve Amaçlı Yakma isimli kitapçıkta karşı ateş tekniğinin farklı uygulamaları ve detaylarını görmek mümkün.
Dünyada birçok yangın söndürme ekibi tarafından kullanılan karşı yakma tekniği İngilizce literatürde “Backfire” olarak geçiyor.
2009’da ABD’de çıkan bir yangında karşı ateş tekniğini uygulayan bir itfaiyeci.
Uluslararası Yangın Önleme ve Söndürme Derneği’nin internet sayfasında yer alan yazıda karşı yakma tekniğine dair detaylara yer veriliyor. Yazıda tekniğin yangını söndüreceği gibi kötüleşmesine de neden olabileceği ve mutlaka deneyimli kişilerce uygulanması gerektiği ifade ediliyor. Buna ek olarak yazıda aralarında karşı yakmanın da bulunduğu tekniklerin çok eski tarihlere dayandığının da altı çiziliyor.
How Stuff Works isimli internet sitesinde yer alan kontrollü yakma hakkındaki bir yazıda da karşı ateş tekniği sayesinde yangının durdurulduğu veyahut istenilen bölgeye yönlendirildiği açıklanıyor. Bir kullanıcı tarafından video paylaşım sitesi YouTube’a yüklenen görüntülerde de karşı ateş tekniğinin nasıl uygulandığı anlatılıyor.
Söz konusu videoyu sosyal medyada en çok paylaşılan yanlış bilgi türlerinden “bağlamdan koparma” kategorisine de yerleştirmek mümkün.
Sonuç olarak elindeki pürmüzle videoda yer alan kişinin ormanları kasıtlı olarak yaktığı iddiası doğru değil. Videodaki kişi yangını söndürmeye çalışan bir yetkili. Kişinin kullandığı teknik ise karşı ateş olarak bilinen yangın söndürme tekniği.
