Sağlığa Evet Derneği ve Türk Kardiyoloji Derneği’nin 71 ürünü inceleyerek yaptığı trans yağ araştırmasının ayrıntılarına ulaştık. 71 üründen 5’inin 100 gramında yüzde 2’den fazla trans yağ çıktı. En çok trans yağ içeren ürünler paketlenmiş kek ve pastanede üretilen börekler oldu. Raf ömrünü uzattığı gerekçesi ile kullanılan trans yağlar, kalp ve damar hastalıklarına ve kansere yakalanma riskini artırıyor. Sağlığa Evet Derneği üyesi Prof. Dr. Pınar Ay, trans yağ oranını 100 gramda yüzde 1’in altına çekmeyi hedeflediklerini söyledi.
Araştırma kapsamında, İstanbul’da pazar payı yüzde 30’a sahip marketler belirlendi. Bu marketlerden pudingler, margarinler, kızarmaya hazır dondurulmuş patates, pizza, köfte soğan halkaları ile çikolata kremaları, gofret, kek, bisküvi vb. 42 ürün toplandı. Okul çevrelerindeki pastane ve büfelerden de açma, poğaça, çatal, simit, börek, patates kızartması olmak üzere 29 ürün alındı. Laboratuvarda yapılan incelemelerde, trans yağ kullanımının en yüksek olduğu ürünler paketlenmiş kek ve pastanede satılan börek oldu.
ÇOĞUNDA YÜZDE 1’İN ALTINDA
5 üründe yüzde 2’den fazla trans yağ çıktı. 4 üründe yüzde 12 arasında trans yağ bulundu. Laboratuvarda incelenen ürünlerin yüzde 87’sinde yüzde 1’in altında trans yağ olduğu görüldü. En yüksek trans yağ oranları açıkta satılan bazı böreklerle, paketlenmiş keklerde çıktı. Sağlığa Evet Derneği üyesi Prof. Dr. Pınar Ay, Aydınlık’a yaptığı açıklamada, paketli ürünlerin yüzde 60’ında trans yağ miktarının paket üzerinde belirtilmediğini söyledi. Oysa Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği’ne göre, kullanılan yağların yüzde 2’sinden fazlası trans yağlardan oluşuyorsa bildirme zorunluluğu var. Yönetmelikte, “(...) Sadece ilgili gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren gıdaların yüzde 2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans yağ miktarı bildirilir” yazıyor. 31 Aralık 2019 tarihinden itibaren paketli gıdalarda trans yağ bildirimi zorunlu hale gelecek.
Pınar Ay, “Ürünlerde trans yağ oranının büyük ölçüde yüzde 1’in altında olduğunu görmek mutluluk verici. Araştırma İstanbul’u ya da Türkiye’yi temsil etmiyor. Daha kapsamlı araştırmalar yapmaya ihtiyaç var. Yüzde 2’nin üzerinde trans yağ içeren ürünlerden günde iki adet yiyen bir kişi için hastalıklara yakalanma riski artıyor” dedi.
DANİMARKA'DA YASAKLANDI
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın hazırladığı Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği taslağı, 100 gram yağda, trans yağ oranını 2 gram olarak sınırlandırıyor. Mevzuatın 2019 sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Uzmanlar, Danimarka'yı örnek gösteriyor. Trans yağların tamamen yasak olduğu Danimarka’da kalp damar hastalıkları yüzde 3,2 azaldı.
RİSKLERİ NELER?
Yapılan araştırmaların sonuçları şöyle: Trans yağlar, kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini artırır. Aynı miktarda kalori alımına karşılık diğer yağlara oranla karında daha fazla yağlanmaya neden olur. Erkeklerde pankreas kanseri riskinin üç kat artmasından sorumlu. Kanında trans yağ asidi daha yüksek düzeyde olan kadınlarda, düşük düzeydeki kadınlara kıyasla meme kanseri gelişme riski iki kat daha yüksek. Yüksek düzeyde trans yağ tüketen bireylerde kolon kanseri gelişme riski yüzde 50 artıyor. İnsülin direncini artırmadaki etkisi, diğer doymuş yağlardan daha fazla. Trans yağ alımının yüzde 2 azaltılmasının tip 2 diyabet gelişimi riskini yüzde 40 azaltabileceği bilimsel olarak gösterildi. Trans yağların prematüre doğumla ilişkili olduğu biliniyor. Hamileliğe bağlı hipertansiyon gelişim riskini artırdığı da araştırmalarda görüldü. Anne karnındaki bebeğin büyüme, görme ve sinir sistemi gelişimini olumsuz etkiliyor. Alzheimer ve bilişsel düşüş riskini artırabileceği bazı bilimsel çalışmalarca öne sürülüyor. Trans yağ asitlerinin kısırlıkla ilişkili olduğu omega 3 ve omega 6 yağ asitlerinin ise doğurganlığı artırdığı araştırmalarda gösterildi. 13/14 yaş arası çocuklarla yapılan bir araştırmada saman nezlesi, atopik bozukluklar, alerjik astım, egzaman görülme riskinin trans yağla ilişkisi saptandı.
Aydınlık
