ABD ve Avrupa, Kovid 19 salgını nedeniyle perişan iken, “Nasıl oluyor da Çin bu salgını durdurup, hayatı normal hale döndürdü” sorusu çok soruluyor. Atlantikçilerin cevabı ısmarlama: “Bilgileri gizliyorlar”. “Amerikan Rüyası”nın çöküşünden en çok zarar görecek Atlantik medyası ve onun ülkemizdeki uzantıları adeta “Çin savar” gibi hareket etmeye başladılar. ABD’de 240.000 kişinin öleceği hesaplanırken, Çin’de fabrikaların yüzde 95’inin açılması onları çılgına çeviriyor. Bloomberg, CNN, New York Times Çin aleyhtarı malzemeyi üretiyor, Nevzat Çiçek’in Independent Türkçe, Ruşen Çakır’ın Medyascope gibi kışkırtma siteleri ise köpürtüyor. Ne yazık ki TRT’den bile kafalarını uzatabiliyorlar.
Çin’i ve Xi Jinping’i şeytanlaştıran komplo teorileri Whatsapp’tan, Facebook’tan, Twitter’dan gerçeği arayan beyinlere boca ediliyor. “Saralı sayıklamaları” düzeyindeki komplo teorilerinin altında ise profesör imzaları çıkıyor. “Kedi, ulaşamadığı ciğere mundar dermiş!” misali.
YEDİ GÜN 24 SAAT GÖREVDE
Aslında Çin’in başarısının sırrı basit. Bilimin yol göstericiliği, halkçı/kamucu devlet ve örgütlü toplum. Çin’in başarısında belirleyici olan toplumun örgütlü olması ve disiplinli hareket etme alışkanlığı. Bunu sağlayan ise Çin’deki en alt yönetim birimi olan Mahalle Komiteleri. Aslında halkın yönetime katılmasının en dolaysız aracı.
Global Times’ten yazar Wang Wenwen’in 31 Mart tarihli yazısı “Mahalle Komiteleri”nin nasıl çalıştığını anlatıyor: “Bakkaldan gelirken sitemin kapısında, maskemi ayarladım ve kolumu çemredim. Kapıdaki maskeli görevlimiz "İkamet belgenizi gösteriniz ve ateşinizi ölçmemize izin veriniz lütfen" diye uyardı. Bu uygulama son iki aydır Pekin'deki günlük davranış haline geldi. Kimse bundan rahatsızlık duymuyor. Kentimi ve mahallemi koronavirüsten korumak için uyulması gereken bir zorunluluk. Ve herkes çok iyi uyguluyor: Ateşin varsa ve rahatsızlık hissediyorsan sakın dışarı çıkıp, hastalığı yayma!”
“Sitenin girişinde vardiya ile bu düzeni kuran Çince adı “juweihui” olan “Mahalle Komitesi”. Yedi gün 24 saat oradalar. Vardiyaya katılanların hepsi gönüllü. Kapıdan geçen herkesin ateşini ölçüp, hastalığın içeri girmesine veya dışarı çıkmasını önlemek için canla başla çalışıyorlar. Şubat ayının dondurucu Pekin soğuğunda bile bu düzen aksamadan işletildi.
Mahalle Komiteleri, Çin'in virüse karşı mücadelesinin en zor günlerinde halkın bekçileri oldular. Yeni bir enfeksiyon dalgası ihtimaline karşı tetikte olan ülkenin en önemli savunma hattı da bu Mahalle Komiteleri. Salgın durduruldu ama site girişlerinde ateş ölçmeye devam ediyorlar
MAO’NUN HEDİYESİ
Mahalle Komitesi 1950'lerde kentsel taban halk örgütleri olarak başladı. Halkın öz yönetim birimleri olarak Sosyalist Çin’in kurucusu Mao Zedung’un önerisiyle kurumlaştırıldı.
Ülkenin ilk mahalle komitesi, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bir aydan kısa bir süre sonra 23 Ekim 1949'da Hangzhou kentinin Shangyangshi sokağına kayıtlı iki bin kişiden 200'ü mahalle komitesi başkanını seçmek için oy kullandı.
1980'lerin sonunda Çin'in bütün şehirlerinde mahalle komiteleri kuruldu
Komite üyeleri kayıtlı hane halkı sakinleri tarafından üç yıllığına seçiliyor. Seçilen Başkan ve sekreter yerel hükümet tarafından onaylanıyor. Eskiden emekliler bu görevlere seçilirken şimdi doktora sahibi mahalle komiteleri başkanları bile var. En düşük eğitim düzeyi üniversite mezunu. Çeşitli projeler için çok sayıda genç istihdam edilebiliyor. En önemli insan kaynağı ise kayıtlı gönüllüler.
Mahalle Komitesi’nin sorumlulukları şöyle sıralanıyor:
Yerel sakinleri anayasa, politikalar ve yasalar hakkında eğitmek,
Apartman ve site ödentilerinin toplanması ve belgelerin damgalanması,
Sakinlerin yasal haklarının desteklenmesine yardımcı olmak,
Kamu mallarının korunmasına önderlik ve bakımı,
Topluluk etkinliklerini ve ortak eğlenceleri düzenleme,
Düşük seviyeli anlaşmazlıklarda arabuluculuk,
Kamu güvenliğine yardımcı olmak,
Ortak alanlarda hijyeni yönetmek,
Yaşlıların ve engellilerin bakımı, genç eğitimi ve sosyal güvenlik haklarının geliştirilmesi
Vatandaşların ihtiyaç ve önerilerini hükümetin dikkatine sunmak.
Komite Başkanı bütün çalışmalardan ve eşgüdümden sorumlu. Her komitede bir başkan yardımcısı bulunuyor. Komite’nin üyelerinin her biri belirli bir alandan sorumlu. Bu görevlere atananlar sivil yönetim, sosyal refah ve destek için eğitilmiştir.
90’LARDA ETKİSİ ZAYIFLADI
Mahalle Komiteleri sistemi, 19922002 arasında hoyratça uygulanan hızlı zenginleşme döneminde zayıfladı, etkinliğini yitirdi. Bu yıllarda ekonomik suçlar arttı, kentlerde güvenlikte aksamalar oldu. O yıllardan kalan apartmanların pencerelerinde demir parmaklıklar geçmişin hatırası olarak duruyor.
Bu yılların ekonomik gelişme modeli, ihracata dayalı büyümeydi. 11. Beş Yıllık Plan’la birlikte iç pazara dayanan kalkınma modeli benimsenince, mahalle komiteleri de canlandırıldı.
2006 yılından başlayarak Çin Komünist Partisi Mahalle Komitelerini geliştirmeye ağırlık verdi. Ekonomik model ile halk demokrasisi arasındaki ilişki başka bir yazının konusu.
DERİN HALK SEVGİSİ
Xi Jinping’in Çin Komünist Partisi Genel Sekreterliği’ne seçilmesinden bu yana ise, taban örgütlerini geliştirmek için yoğun çaba yürütülüyor. Başkan Xi, taban örgütlerini Çin sosyalizmini temeli olarak niteliyor. Xi Jinping, 5 Mart 2014’te Ulusal Halk Meclisi ve Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı yıllık toplantısında Şanghay delegasyonu ile tartışmasında şunları söyledi: “Temel sağlam olmazsa, yer sarsılır ve dağlar hareket eder. Toplumsal yönetimin odağı kentsel ve kırsal toplulukların üzerinde olmalıdır. Kamu hizmetleri ve yönetim kabiliyetleri yükseltildiğinde, toplum daha istikrarlı hale gelir. Çin'deki gerçek istikrar, tabanda çalışan yoldaşlarımıza bağlıdır.”
“Temel sağlam olmazsa, yer sarsılır ve dağlar hareket eder” bir Çin atasözü. Başkan Xi de Mao gibi konuşmalarında sürekli atasözleri ve Çin klasiklerinden alıntı yapıyor.
Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri, taban örgütlerine şu çağrıları yapıyor: “Birinci ilke, halka yakınlıktır. Çalışmayı yürütürken onlara karşı derin bir yakınlığa sahip olmamız gerekmektedir. Halkın endişeleri bizim endişelerimiz olmalıdır. Halkın yakasını bırakmayan zorluklar ile mücadele etmeliyiz ve üzerine titredikleri umutlarını gerçekleştirmek için çaba sarf etmeliyiz. Ancak o zaman daha iyi işler yapabiliriz. Halka sıcaklık gösterildiğinde, onlar daha da yakınlıkla cevaplamaktadır ve halkın selameti için daha fazla emek verdiğinde, daha çok güvenine kavuşuyorsun. İkincisi, meselelere halkın perspektifinden bakmaktır. Kitle çalışması yürütürken, Parti'nin halkın çıkarına hizmet etmek ve onların adına yönetmek için kurduğu güvenli siyasi duruşunu her zaman sürdürmeliyiz. Halkı ilk sıraya koydukça ve kitle çizgisine bağlı olmayı sürdürdükçe, iyi kitle çalışması yapmak çok zor olmayacaktır. Üçüncüsü, halkın çıkarlarıdır. Bizler, etkili bir şekilde halkın çıkarlarını gerçekleştirmeli, korumalı ve geliştirmeliyiz. Onların çıkarları, reformları derinleştirirken, gelişimi ilerletirken ve istikrarı korurken her zaman önceliklidir. Her zaman halkın sıkıntılarını, özellikle de durumu en vahim olanlarını hatırlamalı ve zorluklarını çözmeye çalışmalıyız.”
SALGINA KARŞI SEFERBERLİK
Mahalle Komiteleri on yıllardır halkın içinden geliyor ve en küçük idari birimlerin düzen ve disiplin içinde yönetilmesini sağlıyor. Komitelerin elli yılı aşkın örgütsel deneyimi, koronavirüs tehdidi ortaya çıkınca harekete geçirildi. Halkın büyük seferberlik yeteneğini sergilemesine imkan verdi.
11 milyonluk Wuhan’da karantina döneminde nüfusun yüzde 98’ini sağlık taramasından geçirmeyi sağlayan büyük disiplin ve emek seferberliğinin sırrı işte bu Mahalle Komiteleri. Dışarı çıkmayan insanların günlük gıda ihtiyacını tek tek evlere teslim ettiler. Wuhan'daki pek çok bina eski, asansörleri bulunmuyor. Mahalle komiteleri ve gönüller olmasa bu merdivenlerden malzemeleri taşımak mümkün değildi.
Jiangsu Eyaleti’ndeki mahalle komitelerinin çalışması Çin basınında haber oldu. Eyalet nüfusunun tamamının temel sağlık ve hijyene sahip olduklarını denetlemek için her kapıyı çaldılar. Hasta olma ihtimalini göze alarak bu zahmetli çalışmayı yürüttükleri için övgü aldılar. Mahalle komitesi başkanları bir günde yüzlerce telefon konuşması yaptıklarını kaydediyor.
SONUÇ
Mahalle Komiteleri Çin vatandaşlarına, bir millete aidiyet ve güven duygusu kazandırıyor. Yardıma ihtiyaç duyduklarında başvurabilecekleri tanıdık dostlar olduğunu bilmelerini sağlayan ve asıl yükü sırtında taşıyan işte bu Mahalle Komiteleri’dir. Mahalle Komiteleri’nin zamanında, dikkatli ve özverili çalışmaları, salgın sırasında halkın fiziki mesafeyi korumasına yardımcı oldu ve insanların olumsuz hareketlerini en aza indirdi, böylece virüsün yayılması önlendi.
Ne demiş atalarımız örgütlü halk yenilmez!
Adnan Akfırat
Aydınlık
