Çeşitli toksik maddeler nedeniyle vücut fonksiyonlarında bozulma olarak tanımlanabilen zehirlenme, insanlarda hayati fonksiyonları bozabilmektedir.
Zehirlenmenin nedenine bağlı olarak kişide farklı belirtiler görülebilir. Bulantı, kusma, karın ağrısı, halsizlik, baş dönmesi ve ishal zehirlenmenin en sık görülen belirtileri arasındadır. Zehirlenme genellikle gıda nedeniyle oluşur.
Bununla birlikte, inhalasyon ve cilt zehirlenmelerinin sayısı küçümsenemeyecek kadar fazladır. Bir kişi zehirlendiğini fark ederse, olası sağlık sorunlarını önlemek için derhal tıbbi yardım alması son derece önemlidir. Zehirlenme şüphesi olan kişi sağlık kuruluşuna başvurduğunda doktor önce hastanın genel sağlığını anlamak için fizik muayene yapar. Şiddetli zehirlenme durumunda hayati fonksiyonlar değerlendirilir ve bilinç kontrolü yapılır. Tedaviye başlamadan önce hastanın zehirlenmesine neden olan faktörün belirlenmesi son derece önemlidir. Örneğin kimyasal maddeler yutulursa hasta kesinlikle kusturulmamalıdır. Bu nedenle toksik maddenin türü ve kişinin düzenli olarak kullandığı ilaçlar gibi bilgiler son derece önemlidir.
Zehirlenme nedir?
Zehirlenme, vücut için toksik olan toksik bir maddenin veya normalde toksik olmayan bir maddenin büyük miktarlarda yutulması nedeniyle bir veya daha fazla vücut fonksiyonunun bozulması olarak tanımlanabilir.
Zehirlenme kişinin yaşına, fiziksel özelliklerine, maruz kalınan toksinin tipine, vücuda emilme şekline ve dozuna göre farklılık gösterir. Zehirlenmelerin %60'ı 5 yaş altı çocuklarda ve %90'ı ev ortamında meydana gelmektedir. Zehirlenme faktörlerinin başında bozulmuş gıdalar, ilaçlar, alkol ve sindirim yoluyla alınan mantarlar gelmektedir. Zehirlenme ayrıca soluma veya deri yoluyla da oluşabilir.
Zehirlenmenin nedenine bağlı olarak kişide görülen belirti ve bulgular farklılık gösterecektir. Tedavi türü de patojenin saptanmasına bağlı olarak değişir. Kişinin çeşitli nedenlerle zehirlendiği belirlenirse, hasta öncelikle zehirlenmeye neden olan zehirli maddeden temizlenmeli ve hızla ilkyardım yapabileceği bir tesise gitmelidir.
Zehirlenmeye neden olan faktörler nelerdir?
Zehirlenmeye neden olan faktöre bağlı olarak kişide çok farklı belirtiler görülebilir. Bazı zehirlenme türleri ölüme neden olacak kadar şiddetli olabilir. Bu nedenle zehirlenmeye neden olan faktörün belirlenmesi son derece önemlidir.
Zehirli maddelerin solunması sonucu ortaya çıkan bu durum, ikinci en sık görülen zehirlenme türüdür. Toksik maddelerin solunum yoluyla vücuda girmesiyle oluşan solunum yolu zehirlenmeleri daha çok boru kaçakları, baca kaçakları, egzoz dumanları gibi nedenlerle çevreye kaçan karbon monoksit gazının solunmasıyla oluşur.
Baş ağrısı, bulantı, yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı en sık görülen bulgular arasındadır. Bu gibi durumlarda kişi hızlı bir şekilde temiz hava alabileceği bir ortama yerleştirilmeli, gazlı ortamda tüm pencere ve kapılar açılarak ortam havalandırılmalıdır.
Hastanın bilinci kapalı ise hemen bir ambulans çağırılmalıdır. Solunum yolu zehirlenmesine neden olan bir diğer etken ise çamaşır suyu gibi kimyasalların başka bir kimyasalla karıştırılarak kullanılmasıdır.
Çamaşır suyu ve tuz ruhu kombinasyonu bunun en güzel örneğidir. Gözlerde yanma, ciltte kaşıntı, kızarıklık, bulantı, kusma, nefes darlığı, baş dönmesi, ishal ve göğüs ağrısı en sık görülen belirtiler arasındadır. Bu gibi durumlarda kişi hızla ortamdan uzaklaştırılmalı, kusturulmamalı ve hızla bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
