TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) bünyesinde kurulan Medikal Biyoteknoloji Araştırma Merkezi (MEDİBİYO), Türkiye'de pilot ölçekte biyoteknolojik ilaç ve aşı geliştirme, üretim, test, kalite kontrol ve klinik öncesi araştırmalar için kuruldu. Çalışmalar tamamen yerli kaynaklarla yapılacak; Merkez, biyofarmasötiklerin araştırma ve endüstriyel üretim süreçleri arasında köprü oluşturacak. Biyoteknolojik ilaç ve aşı ürünleri pilot ölçekte üretilecek, kanser ilaçları üzerine de çalışmalar yapacak.
Kurumun MAM Yaşam Bilimleri birimi, özellikle biyokimya, moleküler biyoloji gibi temel alanlardaki bilgi birikimini, aşı, ilaç, hastalık tanı ve tedavisi gibi birçok uygulama alanına aktarmada kritik önem taşıyor.
BİYOBENZER İLAÇ ADIMI GEÇEN YIL ATILDI
Türkiye'nin bu alandaki ihtiyacı doğrultusunda TÜBİTAK önderliğinde araştırma altyapılarının kurulması ve ürüne yönelik projelerin geliştirilmesinde 2014'ten bugüne önemli ivme oluşturuldu.
Özellikle biyoteknolojik ilaç geliştirme ve üretiminde TÜBİTAK ve MAM öncülüğünde, ilaç endüstrisiyle ortak olarak hücreden ilaca ilk biyobenzer ilaç projesi geçen yıl tamamlandı.
ENDÜSTRİYEL ÜRETİME KÖPRÜ OLUŞTURACAK
Bu kapsamda Türkiye'de örnek olacak, öncelikle küçük ölçek üretimi destekleyecek İyi Üretim Uygulamaları (GMP) alımına hazır bir alan kuruldu. TÜBİTAK MAM Gebze Kampüsü'nde, Türkiye'deki birçok sanayi kuruluşuna destek verebilecek nitelikte biyoteknolojik ilaç ve aşı ürünlerinin GMP koşullarına uygun, pilot ölçekte üretim kapasitesine sahip ‘MEDİBİYO’ tesisi faaliyete hazır hale getirildi.
Şu anda öncül altyapıya sahip merkez, biyoteknolojik ilaç üretimi için sektöre hizmet vermeyi planlıyor. Tesiste üretime, endüstrinin ve ilaç firmalarının talepleri doğrultusunda geçilecek.
Türkiye'de pilot ölçekte biyoloteknolojik ilaç ve aşı geliştirme, üretim, test, kalite kontrol ve klinik öncesi araştırmaların tamamen yerli kaynaklar kullanılarak yapılabileceği yüksek teknolojili bir yer kurulması amacıyla hayata geçirilen merkezin, biyofarmasötiklerin araştırma ve endüstriyel üretim süreçleri arasında bir köprü oluşturması hedefleniyor.
KRİTİK SORUN HAM MADDE ÜRETİMİ
Türkiye, ilaçta 10 milyar dolarlık doğrudan ithalat yapıyor. Sektörünün neredeyse yüzde 100’ü dışa bağımlı. Satılan her 100 ilaçtan 80’i Türkiye’de üretilmekle birlikte ileri teknoloji gerektiren ve daha maliyetli ve süreğen hastalıklar gibi uzun süreli kullanılan ilaçların çoğu ithal. Bu tür ilaçların az da olsa bir kısmı Türkiye’de üretiliyor ancak onların da ham maddesi yurt dışından geliyor. Değer bazında bakıldığında ise pahalı ve sık kullanılan ilaçlar ithal. Milli ilaç politikasıyla molekül bulmak Türkiye’nin ilaç sorununda kritik nokta.
BİYOTEKNOLOJİDE ‘ÖNCÜ MERKEZ’ KURULUYOR
TÜBİTAK, Türkiye'nin biyoteknoloji alanında uluslararası olarak görünürlüğüne katkıda bulunacak yeni Uluslararası Genetik Mühendisliği ve Biyoteknolji Merkezi'nin kurulması için Güney Afrika, Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Asya'daki 60'tan fazla ülkenin oluşturduğu konsorsiyumla oluşturulmuş Uluslararası Genetik Mühendisliği ve Teknoloji Merkezi (ICGEB) ile gerekli tüm anlaşmaları yaparak, ön çalışmalara başladı. Merkez, TÜBİTAK MAM bünyesinde çalışmalarını gerçekleştirecek.
Bu merkez İtalya, Güney Afrika, Hindistan ve Çin'den sonra dünyada Doğu Avrupa ve Orta Doğu bölgesindeki biyoteknoloji ekosistemi için aşı, ilaç gibi kritik araştırma konularında öncül merkez olmayı hedefliyor.
KANSERDE YENİ HEDEFLER
MEDİBİYO'da, kanser tedavisine yönelik ilaçlar üzerine de çalışmalar yapılacak.
TÜBİTAK MAM Yaşam Bilimleri, çeşitli birimlerinde medikal biyoteknoloji alanında araştırmalar gerçekleştiriyor. Bu kapsamda üç boyutlu biyoyazıcı teknolojisiyle kişiye özgü yara örtüsü üretimi, solid tümörlerdeki tanı ve tedaviye yönelik teranostik moleküllerin geliştirilmesi, Kovid19 ve CD19 hedefli CART hücre tedavi sistemi geliştirilmesi için çalışmalar sürüyor.
Ayrıca, biyobelirteç temelli akciğer kanseri erken tanı ve taramayla ilaç tarama çalışmaları için üç boyutlu akciğer kanseri modelinin geliştirilmesi hedefleniyor. Kemik onarımında hücresel tedaviye dayalı modifiye doku mühendisliği stratejileri, nanopartikül tabanlı moleküler hedefli kolon ve akciğer kanseri tedavisi, kolon kanseri tedavisinde hedeflendirilmiş gen ve ilaç taşıyıcısı yeni dendritik nanoyapıların geliştirilmesi, kanama durdurucu ürünler ve doku yapıştırıcı ürünlerin geliştirilmesi gibi moleküler biyoloji, kimya ve malzemenin kesişimi gibi birçok alanda projeler de devam ediyor.
ZEYNEP CANLI –AA
