Türkiye işgücü piyasası alarm veriyor. Alarm durumu sadece istihdam kaybından kaynaklı değil. Dün yayınlanan haberimizde sizlere BETAM ve İPM akademisyenlerinin işgücü piyasasındaki anomaliye ilişkin çalışmasının özetini aktarmıştık. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) da dün Mart 2020 işgücü istatistiklerini açıkladı. Buradaki tablodan hareketle, sizlere birkaç gün sürecek bir işsizlik ve istihdam haber çalışmasını aktaracağız. Yazı dizisinin ilk kısmını TÜİK'in dumanı üstünde verileriyle başlatmayı uygun gördük. Buna göre Mart 2020 dönemi Şubat, Mart ve Nisan aylarını kapsayan bir anket çalışmasını içeriyor. TÜİK'in yayınladığı bültene göre, işsizlik 2020 yılı Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 573 bin kişi azalarak 3 milyon 971 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0.9 puanlık azalış ile yüzde 13.2 olarak, tarım dışı işsizlik oranı da 1.1 puanlık azalış ile yüzde 15 olarak ölçüldü.
İŞGÜCÜNDE BİR YILDA 3.2 MİLYON KAYIP
İlk bakışta pandemi sürecinde bile işsizliğin azaldığı görülüyor. Nisan ayında işten çıkarmaların yasaklanmasının etkisi mi? Hayır. Onun için henüz erken. Çünkü bu etkiyi Nisan 2020 verilerinden sonra net olarak görmeye başlayacağız. Mart 2020 verilerinin bize anlattığı başka bir durum var. Türkiye'deki işgücü eriyor. Nüfus çalışma hayatının dışına çıkıyor. Bu kişiler işsiz sayılmadığından istihdam azalsa da işsizlik artmıyor. Emek piyasasında ciddi bir aşınmanın istatistiklere nasıl yansıdığını sizlere aktarıyoruz: Mart 2020 döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla işgücü içerisinde sayılan nüfus 2 milyon 235 bin azalarak 30 milyon 104 bine geriledi. Aynı dönemde ülkenin çalışma çağındaki nüfusu bir milyondan biraz fazla artarak 62.2 milyona yükseldi. İşgücüne dahil olmayan nüfusumuz 32.1 milyona çıktı. Sayı 3 milyon 274 bin, oran olarak da yüzde 11.3 arttı. Oldukça tehlikeli bir durum. Çünkü nüfusun yaklaşık yüzde 52'sinin işgücü piyasası dışında olması anlamına geliyor. Bu kimselerin geçimini yalnızca sosyal yardımlarla sağlamak mümkün değil. Çalışan nüfusun üzerine daha fazla geçimini sağlamakla yükümlü kişi eklenmesi demek. Emekli maaşları için yeterli sigorta primi toplanamaması, sosyal güvenlik sistemindeki açığın büyümesi demek.
ÜMİDİ KIRIKLAR YÜZDE 108 ARTTI
Mart 2019Mart 2020 döneminde istihdamda da ciddi azalma meydana geldi. İstihdam 1 milyon 662 bin azalarak 26.1 milyona geriledi. İşsizlikteki azalma dikkate alındığında işsiz kalanlar işgücü dışına çıkmayı tercih etti. Bu neden kaynaklandı? Çünkü TÜİK, iş aramayanı işsiz saymıyor. Bu da gerçek işsizliği gizliyor. Ancak bu nüfusun durumu da yine TÜİK'in işgücüne dahil olmayan nüfus altında veriliyor. Burada dikkat çeken ümidi kırık işsizlerin sayısındaki artış. Çalışmaya hazır olduğu halde herhangi bir nedenle iş aramayan kesime ümidi kırık işsizler diyoruz. Bu kişilerin sayısında geçen yıla göre yüzde 64.3'lük bir artış var. Ve 3.7 milyonluk bir kesimden söz ediyoruz. Bu kişiler içerisinde iş bulma ümidi olmadığı için iş aramamayı tercih edenlerin sayısında ise geçen yıla göre yüzde 108.5'lik bir artış olmuş. İşgücü dışındaki nüfus içerisinde, ev işleriyle meşgul oldukları için işgücüne katılmayanların sayısı 10 milyondan fazla. Bu kesimde ise yüzde 0.3'lük azalma var. Ümidi kırık işsizler dışında artışın olduğu diğer iki kesim yüzde 15.2 ile çalışamaz halde olanlar ve yüzde 47.6 ile de diğer. Son bir yılda 918 bin kişi diğer nedenle işgücü dışına çıkmış. Yine 608 bin kişi de çalışamaz halde olduğunu bildirmiş.
HİZMETTE BİR AYDA 694 BİN İSTİHDAM KAYBI
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Hamza Mutluay, Mart 2020 işgücü istatistiklerini değerlendirdi. Betam tarafından yayınlanan notun yönetici özetinde şu bilgiler yer aldı: "Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücü verilerine göre tarım dışı işsizlik oranı Mart 2020 döneminde Şubat 2020 dönemine kıyasla 0.5 yüzde puan artarak yüzde 15.1 oldu. Bu dönemde tarım dışı istihdam 982 bin kişi azalırken, tarım dışı işgücü 999 bin kişi azalmıştır. Sektörel verilere göre tüm sektörlerde istihdam kaybı yaşanmıştır. Tarım sektöründe 21 binlik istihdam azalışı kaydedilirken, sanayide 85 bin, inşaatta ise 202 binlik istihdam azalışı kaydedilmiştir. En çarpıcı azalış ise 694 bin kişi ile hizmet sektöründe görülmüştür. Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre kadın istihdamında 245 binlik azalışa karşılık, işgücünde 368 binlik azalış kaydedilmiştir."
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak da 2020 Mart dönemi işsizlik verileriyle ilgili tablolar paylaştı. Öztrak, "Ekonomik buhranın işsizlik üzerindeki ağır faturası görülmeye başladı. Kısa çalışma ödeneği ve zorunlu izin uygulaması sonucunda 4.5 milyon çalışan askıda olmasına rağmen, son bir yılda 1 milyon 662 bin kişi işinden oldu. Sadece mart ayında işini kaybedenlerin sayısı ise 1 milyon 3 bin kişiyi buldu" dedi.
KAYITDIŞINDA BÜYÜK KAYIP!
TÜİK'in Mart 2020 istatistiklerine göre kayıt dışı çalışan sayısı 4.8 puan azalarak yüzde 29.1'e geriledi. Buna göre 7.6 milyon kayıtdışı çalışan var. Bu sayı geçen yıl 9.4 milyondu. Buna göre 1.8 milyonluk azalış dikkate alındığında pandemi döneminde güvencesiz çalışanlar daha çok işsiz kaldılar. Zaten en derin istihdam kaybının da 903 bin ile hizmetler ve 538 bin ile de tarım da, yani güvencesiz çalıştırılanların en yoğun olduğu iki sektör olduğu gözleniyor.
Aydınlık
