19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'da başlayan Kurtuluş Savaşı'nın (Milli Mücadele)'nin ilk adımı,
12 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle devam etmiştir.
Kurtuluş mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi'nin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919 tarihinde yayınlanan "Amasya Genelgesi" ile "Milletin İstiklâlini Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır" denilerek Milli Mücadele burada fiiliyata geçirilmiştir.
Atatürk Amasya'ya ilk kez 12.6.1919 tarihinde gelmiş ve Millî mücadelenin ilk Müdafaai Hukuk Cemiyeti'ni burada kurmuştur. Amasya kararları burada alınmıştır. Bu görüşmelerin yapıldığı binanın yıkılmış olması nedeniyle yerine Atatürk anıtı dikilmiştir. Amasya protokolü burada imzalanmıştır.
Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının Amasya'da Saraydüzü kışlasında vatan için aldıkları 6 maddelik kararname. Sivas'ta ve Erzurum'da Kongreler toplanmasına, temsilcilerin seçim ile gelmesine, bu kararları M. Kemal Paşa, Rauf Orbay ve Kâzım Karabekir'in de içinde bulunduğu bir kurulun uygulamasına, cemiyetlerin serbestçe konuşmalarına, askeri ve mülki teşkilâtın devamına, savunmaya geçilmesine karar alındı.
Atatürk'ün, sabah Havza'dan hareketle öğleden sonra Amasya'ya gelişi ve Hükümet Konağı salonunda konuşması: "Hep beraber aziz vatanımızı ve bağımsızlığımızı kurtarmak için bütün gücümüzle çalışacağız!"
