Nisan 2021'in sonunda, Avrupa Parlamentosu bir kez daha Rus bankalarının SWIFT ile bağlantısını kesme tehdidini dile getirdi.
Bu tür risklerin ulusal ödeme sistemi üzerindeki etkisini azaltmak için, 2014 yılında Rusya Federasyonu Merkez Bankası (CBR) Finansal Mesajlaşma Sistemini (FMS), Finansal mesajların iletilmesi amacıyla oluşturdu.
Rus düzenleyicinin yıllık raporuna göre, 2020'de mesaj sayısı ikiye katlanarak, Rus trafiğinin yüzde 20.6'sına ulaştı ve katılımcı sayısı (19 yerleşik olmayan da dahil olmak üzere) 404 banka ve tüzel kişiye yükseldi.
Ayrıca 20192020'de hizmet bürosu modunda SPFS (Rusya'nın kurduğu SWIFT benzeri yapı) ile çalışmanın ilk projeleri başlatıldı ki bu yaklaşım diğer iyi uluslararası uygulamalarla uyumludur. Örnekse; hizmet bürosu enstitüsü aracılığıyla SWIFT'e bağlantı, dünya çapında düzinelerce şirket tarafından temsil edilmektedir.
ÜÇ ADIMDAN OLUŞUYOR
Rusya Merkez Bankası, hizmet bürosunu, artık sisteme yalnızca finansal işlemlerinde değil, aynı zamanda müşterilerinin finansal işlemlerinde de mesaj gönderme olanağına sahip olan ayrı bir SPFS kullanıcısı türü olarak seçmiştir.
Bir hizmet bürosu aracılığıyla SPFS'ye bağlanma süreci çok basit üç adımdan oluşur.
- İlk aşamada, potansiyel bir kullanıcının SPFS'ye yeni bir müşterinin dahil edilmesi hakkında Rusya Merkez Bankası'na bir bildirim göndermek için; bir anket formu, bir tüzük ve ulusal mevzuata uygun bir tüzel kişilik tescil belgesinden oluşan sgari bir belge paketi sağlaması gerekir. Müşteri belgeleri servis bürosuna sunar, gerekirse gerekli istişareleri alır ve varsa düzeltmeleri yapar. Ardından servis bürosu müşterinin belgelerini bağımsız olarak Rusya Merkez Bankası'na gönderir.
- İkinci aşamada, yeni bir kullanıcıyı SPFS'ye bağlamak için Rusya Merkez Bankası'nın onayı alındıktan sonra, hizmet bürosu ve teknik düzenleme ile sözleşmeler yapılır.
- Üçüncü adım, sistemi test etmektir.
Rusya Federasyonu'ndaki ilk SPFS hizmet bürosu Ulusal Uzlaşma Deposu (NSD) idi.
Hizmet bürosu, SPFS'ye bağlanabileceğiniz, zamanınızı ve finansal maliyetlerinizi azaltabileceğiniz ve ek hizmetler alabileceğiniz, tek pencere prensibi ile çalışır. Bu durumda hizmet bürosu aracılığıyla bağlanan kullanıcı, doğrudan bağlanmış gibi aynı yeteneklere sahip olacaktır.
Daha da önemlisi, hizmet bürosu yazılımı, hizmet bürosu istemcisinin aşina olduğu biçimden SWIFT biçimine bilgi dönüştürmekte, böylece müşterinin talebinin SWIFT biçimlerinde gelmesi gerekmemektedir.
Bir müşteriden hizmet bürosuna mesaj gönderirken, iletilen bilgilerin üçüncü taraflara erişilememesi için veri şifrelemektedir.
Hizmet bürosu modunda SPFS kullanmanın avantajları; finansal mesajları iletmek için alternatif bir kanal bağlama, sisteme tek bir bağlantı noktası düzenleme, bağlantı sürecini büyük ölçüde basitleştirme, hızlandırma, kullanıcıların maliyetini düşürmesini sağlama ve çeşitli nitelikteki finansal işlemler için elektronik mesajları iletilme yetenekleridir.
BELARUS'TA DA UYGULANIYOR
Belarus deneyimi, bu avantajların sadece ulusal düzeyde değil, uluslararası düzeyde de talep edilebileceğini göstermektedir. 29 Kasım 2019'dan bu yana bir hizmet bürosu oluşturan ve ticari faaliyete geçiren Belarus Bankalararası Uzlaştırma Merkezi'nin yardımıyla, Belarus bankaları için, Belarus sakinlerinden finansal mesajlar ileten ve alan bir "tek giriş noktası" ortaya çıktı. SWIFT formatında Rusya Federasyonu hizmet bürosu ayrıca bankaların ve banka dışı finans kuruluşlarının arşivlenmiş mesajları saklamasına, formatlarını kontrol etmesine ve teknik ve danışmanlık yardımı sağlamasına olanak tanımaktadır.
Şu anda 6 Belarus bankası hizmet bürosuna bağlanmış durumdadır. Bunlar: Belvnesheconombank, RRBBank, Belgazprombank, VTB Bank, BTA Bank, Idea Bank. Bu süreçte şu 10 bankanın daha sisteme bağlanmaktadır: Belagroprombank, Bank Trade Capital, Priorbank, Fransabank, Zepter Bank, Belinvestbank, Absolutbank, Belarusbank, Dabrabyt Bank ve Belorussky Narodny Bank.
Bağımsız bir kanal aracılığıyla finansal mesaj alışverişini organize etme deneyimi, Rus muhataplarla ve kendi aralarında finansal mesaj alışverişi için bağımsız bir alternatif kanalla ilgilenen Türk bankaları ve müşterilerinin ilgisini çekebilir.
- Eski Rusya Merkez Bankası Ulusal Ödeme Sistemi Geliştirme ve Düzenleme Dairesi Başkanlığı Birim Başkanı, ekonomist.
Not: Rusça'dan çeviri için Ferhat Pazarbaşı'na, kontrol için de İlyas Abay'a teşekkür ederiz.
