Her ne kadar normalleşmeye dönülse de Kovid19 krizinin etkileri piyasalarda sürüyor. Salgın döneminde kısıtlamalar ve harcamaların düşmesi yüzünden ciroları dibe vuran gıda dışı zincir mağazalar 2019'daki hasılat seviyelerinin çok gerisinde. Bu yıl 6 Ekim'de başlayacak Perakende Teknolojileri Konferansı’na yönelik düzenlenen basın toplantısında basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Yönetim Kurulu Başkanı Serhan Tınastepe, 2019'un ilk yarısına göre reel ciroda yüzde 25 geride olduklarını açıkladı. Tınastepe buna karşın mağaza sayılarının yüzde 5 arttığına işaret ederek, yatırımların sürdüğünü bildirdi.

CİRO ARTIŞI ENFLASYON KAYNAKLI

“Hepimiz hayatta kalma savaşı verdik” diyen Tınastepe, Kısa Çalışma Ödeneği, kira ve stopajlardaki vergi indirimleri, vergi ödemelerinin ötelenmesi gibi desteklerin hayatta kalmalarını sağladığını ifade etti. Salgın etkileri yüzünden küresel düzeyde yaşanan tedarik sıkıntısı ve maliyet artışlarının enflasyona etkisine değinen Tınastepe, bu ek maliyetler karşısında yetkililerin hızlı ve etkin önlem alması gerektiğini vurguladı. Normalleşme ile birlikte artan gelirin adetsel bazdaki satıştan kaynaklı değil fiyat artışı kaynaklı olduğuna değinen ZMD Başkanı, “Geçtiğimiz zorlu dönemde ayakta kalmayı başaran firmaların sermayelerinde önemli erimeler oldu. Çünkü bu dönemi satışlarla değil, sermaye kaynaklarımızla dengeleyebildik. Bu amaçla, perakendeci işletmelere sermayelerini kuvvetlendirmeye yönelik hibe destekleri gelmesi, sermayesini kendi kaynaklarıyla güçlendirmeye çalışan işletmelere de teşvik verilmesini istiyoruz” dedi.

TAKSİT MEKANİZMASI VANA OLMAMALI

Bununla beraber, sıkıntılı bir dönemden çıkan hane halkının da desteklenmesinin, ticarete ve tüketime yansıyacak ek gelirler yaratılmasının önem taşıdığını vurgulayan ZMD Başkanı, “Alım gücünün düşmesi, tüketicimizde sıkıntı yarattığı gibi çalışanlarımızın motivasyonunda da bizi zorluyor. Arkadaşlarımızı her türlü hakları kapsamında desteklesek de, genel ekonominin gidişatından dolayı yaşadıkları mutsuzluk dolaylı olarak işlerine de yansıyor” ifadelerini kullandı. Toplantıda Tınastepe'ye hane halkına verilecek destekler konusunu açmasını ve BDDK'nın tüketici kredilerine yönelik sınırlamalarını nasıl karşıladıklarını sorduğumuzda ise, şunları aktardı: “Tüketimin belli sınırlarda sağlanması gerekiyor. Pandemi maaşlı çalışanlar için zor bir dönemdi. İnsanların tüketimden ayaklarını çekmesi gibi bir gidişata doğru ilerlediğini görüyoruz. Kredi kartı taksitleri ve tüketici kredileri konusunun tüketimin vanası olarak, aç kapa şeklinde kullanılmasını doğru bulmuyoruz. İnsanların krediye ulaşma yollarının böyle dönemlerde şirketlerde olduğu gibi açılması gerekiyor.”

KİRALAR YÜKSELİYOR AMA YÖNETİLEBİLİR

Artan konut ve kira fiyatları da hane halklarının olduğunu kadar mağazaların da sorunu. Toplantıda bu konudaki bir soruyu da cevaplandıran ZMD Başkanı, sözleşmesi biten yerlerde mülk sahiplerinin eskinin çok üzerinde fiyat istediğini belirtti. Buna karşın artışların şu aşamada “yönetilemez durumda olmadığını” ifade eden Tınastepe, “Ama böyle bir eğilim başladı” dedi.

Girdi maliyetleri, enerji maliyetleri ve vergiler arttıkça fiyatların da artmaya devam edeceğini kaydeden ZMD Başkanı'na, gıda zincirlerine yapılan denetimleri hatırlatarak, kendilerine yönelik de böyle bir denetimi bekleyip beklemediklerini, “Yani ilerde fanila, don fiyatı şu kadar arttı diye size de gelirler mi” diye sorduk. Bunun üzerine Tınastepe, şunları söyledi: “Organize perakende olarak denetime her an açık bir sektörüz. Mağazalarımızın yüzlercesi şu anda bile denetleniyor. Veri akışında aksama olmayan kurumsal şirketleriz. Fırsatçılık girdisi olmayan, maliyetten kaynaklanmayan bir fiyat artışı olmayacak bir sektörüz. Gıdadaki fiyat artışı insanların hayatına daha çok dokunuyor. Fiyat artınca TV, elbise almayı erteleyebilirsiniz ama kahvaltılık ihtiyacı ertelenemez. Gıdadaki artışlar mutfağı yakıyor. Ama bizdeki artışlar dönüp dolaşıp yine bizi vuracak bir bumerang gibi. Olumsuz etkiliyor, cirolarımız düşüyor.”

KUR ARTINCA RAFLAR MİLLİLEŞTİ

Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Yönetim Kurulu Başkanı Serhan Tınastepe, üye yapılarının gıda dışı organize perakendenin tümünü karşıladığını hatırlatarak, kur artışının nasıl yönettiklerine ilişkin sorulan bir soruya şöyle yanıt verdi: “2018 kur kriziyle birlikte birçok yabancı şirket ürünlerini millileştirme yoluna gitti. Herkes Türkiye'nin kaynaklarını kullanma yoluna gitti. Türkiye'de güçlü bir üretim var. Türkiye'nin kaynakları var. Birçok şirket ürünlerini yerlileştirdi. Bazı kalemler var ki onları yerlileştirmek mümkün değil. Bu tarafta ise şirketler hedging mekanizması sayesinde en az hasarla çıkmayı başardılar. Bunun yanında ithalat rejimini hükümetimiz de zorlaştırdı. Zaten yükselen döviz kuruyla millileşen ürünlerde yüksek ithalat vergileri nedeniyle yerli kaynak kullanma eğilimi oldu. Satılan yabancı ürünlerin payı yarı yarıya azaldı.”

90'LARA DÖNDÜK: ARA ZAM DÜŞÜNÜLÜYOR

Çalışanların imkanlarının kuvvetlendirilmesi konusunda salgın döneminde sağladıkları yol ve yemek yardımı gibi desteklere işaret eden ZMD Başkanı Tınastepe, “90'lı yıllarda yüksek enflasyon nedeniyle ara zamlar yapılırdı. Bazı şirketler çeyrek bazında yaparlardı. Ara zammı yapma ihtiyacı hissetmeye başladık. Üretici enflasyonu yüzde 45. İşverenin kaynakları kamu gibi sınırsız değil” dedi. Zincir Mağazalar Derneği, ülkenin en önemli perakendeci üyeleriyle birlikte 320 milyar TL seviyesinde bir ciroyu temsil ediyor. Ülke çapında 50 bin satış noktasında 300 bin kişiye istihdam sağlıyor.

Aydınlık