Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan olmak üzere birçok kentte yaşanan silahlı kalkışma devlet güçleri tarafından bastırılıyor. ‘Turuncu devrim' girişimlerinin arkasındaki ABD’nin, Kazakistan’a yıllardır süren ilgisi dikkat çekiyor. ABD federal bütçesinden faydalanan, dünyadaki ayrılıkçı faaliyetlerin sponsoru NED, Kazakistan’daki bölücü faaliyetlere son 4 yılda 2,5 milyon doları aşkın destek verdi.
Avrasya’daki kritik konumu nedeniyle Kazakistan yıllardır ABD’nin ilgisini çekiyor. Bu ilgi CIA operasyonlarının maddi kaynaklarından Ulusal Demokrasi Vakfı (National Endowment for DemocracyNED)’nın faaliyetlerinde net bir şekilde görülüyor. NED, ABD bütçesinden aldığı milyonlarca dolar fonla, kurduğu taşeron kuruluşlarla dünyada ‘demokrasi ve özgürlük’ maskeli etnik, dini bölücülüğü destekliyor, ulus devletleri hedef alıyor. Çin’e karşı sözde Doğu Türkistan bölücülüğüne de son 5 yılda 3 milyon 338 bin 698 dolar fon harcadı. NED’in Türkiye’ye de ilgisi mevcut. Bu kapsamda 20162019 yıllarında Türkiye’de bağımsız medyanın güçlendirilmesi, ifade özgürlüğü başlıklarında 682 bin 400 dolar fon verdi.
NED’in sitesinde açıkladığı rakamlara göre 20162020 yılları arasında “insan hakları, sivil katılımları teşvik etmek, sivil toplumu teşvik etmek, bağımsız medyayı destekleme, çevre hakları” gibi başlıklarda sadece son 4 yılda 2,5 milyon doları aşkın fon verildi. İşte öne çıkan fonlar şu şekilde:
'İNSAN HAKLARI' EĞİTİMİ
Proje Adı: İnsan Haklarını Savunmak
Kuruluş Adı: Ceza Reformu ve İnsan Haklarını İzleme Komitesi
Proje Odağı: İnsan Hakları
Tarif: Kazakistan'daki vatandaşların adalete erişimini geliştirmek. Örgüt Pavlodar Oblastosunda insan haklarını izleyecek; hakimleri, avukatları ve ceza adalet sistemindeki diğer katılımcıları Kazakistan'ın uluslararası insan hakları taahhütleri hakkında eğitmek; ve insan hakları ihlalleri mağdurlarına adli yardım sağlamak. Kuruluş ayrıca adli yardım çalışmalarını gazetecilere ve bölge sakinlerine yönelik insan hakları eğitim programlarıyla da tamamlayacak.
Yıl: 2016
Tutar: 38.821 dolar
'GENÇ AKTİVİSTLERİ HAREKETE GEÇİRMEK'
Proje Adı: Sivil Eğitim ve İnsan Haklarının Desteklenmesi
Kuruluş Adı: Özgürlük Evi
Proje Odağı: Yurttaşlık Eğitimi
Tarif: Kazakistan'da gençler arasında demokratik fikir ve değerleri teşvik etmek. Örgüt, yeni nesil genç aktivistleri harekete geçirmeyi amaçlayan ulusal bir sivil eğitim kampanyası yürütecek. Temel insan hakları ve sivil aktivizm, pratik egzersizler ve gençlerin önderliğindeki küçük sivil inisiyatifler konulu bir dizi konferansla, program, başta ülkenin uzak bölgelerinde olmak üzere yerel düzeydeki gençler arasında sivil katılımı teşvik etmeyi amaçlıyor.
Yıl: 2016
Tutar: 115.894 dolar
DAVALARI YURT DIŞINA TAŞIMAK
Proje Adı: Halkın Katılımını Teşvik Etmek
Kuruluş Adı: Ekolojik Toplum & Yeşil Kurtuluş
Proje Odağı: Hesap Verebilirlik ve Yönetişim
Tarif: Kazakistan'da hukukun üstünlüğünü ve adalete erişimi teşvik etmek. Kuruluş, çevresel tehlikeler hakkında bilgi edinecek ve analiz edecek, izleme yapacak, hukuk danışmanlığı yapacak, bireylere ve toplum kuruluşlarına yardımcı olacak, davalarını yurt içi ve yurt dışı mahkemelere götürecek ve bulgularını kamuoyuna açıklayacaktır.
Yıl: 2017
Tutar: 163.711 dolar
'DEMOKRATİK FİKİRLERİ
TEŞVİK ETMEK'
Proje Adı: Sivil Eğitim ve İnsan Haklarının Desteklenmesi
Kuruluş Adı: Özgürlük Evi
Proje Odağı: Yurttaşlık Eğitimi
Tarif: Gençler arasında demokratik fikir ve değerleri teşvik etmek. Kuruluş, sivil eğitim müfredatını güncelleyecek ve eğitmen kadrosunu genişletmek için bir eğitmen eğitimi etkinliği yürütecektir. Organizasyon daha sonra bu ekipleri izleyecek ve sivil eğitim kursunun üç ek tekrarını gerçekleştirmelerine yardımcı olacaktır. Son olarak, kuruluş kursun Rusça ve Kazakça sürümlerini çevrimiçi bir formatta dijitalleştirecek ve yayınlayacaktır.
Yıl: 2018
Tutar: 209.191 dolar
SİVİL AKTİVİZM OKULU
Proje Adı: İnsan Hakları Yüksekokulu
Kuruluş Adı: Kazakistan Gençlik Bilgi Servisi
Proje Odağı: Yurttaşlık Eğitimi
Tarif: Kazakistan'daki genç insan hakları aktivistlerinin mesleki gelişimlerini teşvik etmek. Organizasyon, Kazakistan'ın altı bölgesinde genç insan hakları aktivistlerine yönelik insan hakları, sivil aktivizm ve ulusal ve uluslararası insan hakları mevzuatının temelleri hakkında tanıtım seminerleri verecek. Organizasyon daha sonra ileri düzey bir eğitim semineri ve bir sivil aktivizm okulu yürütecek. Seçilen katılımcılar kendi bölgelerinde insan hakları girişimlerini ve kampanyalarını uygulayacaklardır.
Yıl: 2019
Tutarı: 129.500 dolar
MEDYAYA 45 BİN DOLAR
Proje Adı: Bağımsız Medyayı Destekleme
Kuruluş Adı: CA Analizi ve Araştırma Merkezi Limited
Proje Odağı: Bilgi Edinme Özgürlüğü
Tarif: Kazakistan'daki siyasi, sosyal ve ekonomik durum hakkında haber ve analizlerin yayınlanmasını desteklemek. Yeni bir web sitesi korunacaktır. İncelemeler, multimedya, analiz ve uzun biçimli içerikler üretilecektir.
Yıl: 2019
Tutar: 45.000 dolar
KAZAK VATANDAŞLARI 'BİLGİLENDİRME'
Proje Adı: Sivil Katılımı Teşvik Etmek
Proje Bölgesi: Avrasya
Proje Ülkesi: Kazakistan
Proje Odağı: Demokratik Fikir ve Değerler
Tarif: Kazak vatandaşlarını sivil katılım ve güncel olaylar hakkında bilgilendirmek. Kuruluş, sivil aktivistlerin, insan hakları savunucularının ve diğer kültürel açıdan önemli kişilerin faaliyetlerini kapsayacak bir web sitesi işletecek. Mümkün olduğunda, site sivil aktivistleri, insan hakları savunucularını ve diğer ülkelerdeki güncel gelişmeleri de kapsayacak.
Yıl: 2020
Tutar: 40.000 dolar
YABANCI FONLAR 2016'DA TARTIŞILMIŞ
Kazakistan’da yabancı kuruluşların sivil toplum kuruluşlarına ilgisi 2016’da da tartışılmış. Nur.Kz internet sitesinde 2016’da yayınlanan "Kazakistan'daki aktivistleri eğitmek için yabancı vakıflar ne kadar harcıyor" başlıklı raporda, “Kar leoparlarını korumaktan cinsel azınlıkları desteklemeye kadar her şeyi yapabilirler.” deniliyor. Makalede şu ifadeler yer alıyor: “SorosKazakistan Vakfı 2013 yılında 651 milyon tenge harcayarak 238 hibe verdi, 2014 yılında maliyetler 704 milyon tengeye yükseldi. 2014 yılında, Ulusal Demokrasi Bağışı, toplanma özgürlüğünü izlemek için 37.000 dolar, insan haklarını korumak için 40.000 dolar, sivil katılımı teşvik etmek için 132.000 dolar, insan hakları aktivistlerini eğitmek için 75.000 dolar, Kazakistan'ın batı bölgelerindeki sivil toplum aktivistlerini eğitmek için 33.000 dolar ve kadınlara yardım etmek için 41.000 dolar verdi. Güney bölgelerinde insan kaçakçılığı kurbanı olan 89 bin dolar.”
Aydınlık
