Mavi dil, geviş getiren hayvanlarda görülen viral bir hastalığıdır. Mavidil hastalığı, hasta hayvanlarla temas yoluyla veya bu hayvanların sütü ve yünü yoluyla insanlara bulaşmaz.
Bu nedenle mavidil halk sağlığı açısından risk oluşturmaz, ancak hayvanlarda hastalık ciddi ve ölümcül olabilir. Mavi dil, bazı böceklerin ısırması ile geviş getiren hayvanlara bulaşır. Bazı önlemlerle hastalığın hayvanlara bulaşmasını önlemek mümkün olabilir.
Mavi dil hastalığı nedir?
Mavi dil hastalığı; Koyun, keçi, sığır, deve, ceylan ve antilop gibi birçok hayvanı etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık, BTV (Mavi Dil Virüsü) adı verilen bir virüsün hayvanların vücuduna girmesiyle ortaya çıkar. Virüs, Bazı böceklerin ısırmasıylabulaşır. Bu böcekler hayvanları ısırdığında virüs hayvanın vücuduna girer.
BTV, Reoviridae virüs ailesine aittir. BTV'nin 24 farklı serotipi veya alt tipi tanımlanmıştır. Bu serotiplerin virülans derecesi birbirinden farklıdır.
BTV ile enfekte hayvanlarda gözlenen semptomların tipi ve şiddeti, virüsün serotipine ve hayvanın cinsine göre değişmektedir. Mavidil hastalığı özellikle koyunlarda çok ciddidir.
Mavidil hastalığı olan koyunlarda kilo kaybı, yün üretiminde azalma ve ölüm gibi ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Koyunlarda hastalığa bağlı morbidite (sağlık kaybı) oranı %100'e yakındır.
Yani koyunlar hastalıkla ilgili ciddi belirti ve semptomlar gösterirler. Koyun ölüm oranı %230 civarındadır, ancak bazı bölgelerde %70'e kadar çıkabilmektedir.
Sığırlarda enfeksiyon oranı daha yüksekti. Sığırlarda belirti ve semptomların şiddeti, enfeksiyona neden olan viral serotipe bağlı olarak önemli ölçüde değişir.
Mavi dil hastalığı nasıl yayılır?
Mavidil hastalığı vektörler yoluyla yayılır. Vektör, vücudunda bir mikroorganizma barındıran ve onun diğer canlılara yayılmasına aracılık eden organizmalar için kullanılan bir terimdir.
Mavidil hastalığının yayılmasına neden olan vektörler Culicoides cinsi böceklerdir. Bu böcekler enfekte hayvanları ısırır ve kanlarını emer. Virüsü vücutlarına alan böcekler yaklaşık 7 gün sonra virüsü bulaştırabilirler. Bu sürenin sonunda sağlıklı bir hayvanı ısırırken, hayvanın vücuduna da bir virüs bulaştırır.
Mavidil hastalığı sadece Culicoides cinsi sinekler tarafından bulaşır. Örneğin, hasta bir hayvanın koyunların yakınındaki sağlıklı koyunları enfekte etmesi olası değildir. Hastalık hayvanlardan insanlara bulaşmaz.
Virüsün yayılması yılın belirli bir zamanı ile sınırlı değildir, bulaşma yılın herhangi bir zamanında devam edebilir. Ancak yağışlı aylarda bulaşma daha sık görülür.
Mavidil nasıl tedavi edilir?
Mavi dil viral bir enfeksiyon sonucu geliştiği için doğrudan bir tedavisi yoktur. Hastalığa karşı en büyük önlem hayvanların BTV'ye karşı aşılanmasıdır. Ülkemizde koyunlarda BT4 serotipine karşı aşı uygulaması bulunmaktadır. Aşılanan koyunlar BTV virüsü ile enfekte olsalar bile hastalığı sorunsuz atlatırlar.
Mavi dil hastalığının yayılmasını önlemek için böcekleri/sinekleri kontrol etmek çok önemlidir. Hayvanlara, özellikle hamile olanlara, özellikle virüs daha fazla yayılmadan, arkadan uygun bir repellent maddenin sırttan dökülmesi veya püskürtülmesi yöntemiyle ilaçlanması faydalı olacaktır.
