Kurtuluş Savaşını konu alan 'Ya İstiklal Ya Ölüm' dizisine ilişkin yazı dizimizi, tarihçi Mustafa Solak'ın değerlendirmesiyle sürdürüyoruz. Solak, dizinin Nutuk etrafında şekillendiğini belirtiyor ve “İşgalcilerin Atatürk’ü öldürmek üzere Hintli Mustafa Sagir’i tutması, Atatürk’ün İngilizlerin adamı olduğu propagandasını yerle yeksan ediyor” diyor. Mustafa Solak'ın yazısını sunuyoruz:

• Dizi tarihi gerçeklere uygun sürüyor mu?

Evet. Dizi Atatürk’ün NUTUK eserinin etrafında dönüyor. Konuşmalar, diyaloglar, başta NUTUK olmak üzere dizi kahramanlarının eserleriyle uyumlu. Vahdettin’e yönelik tartışmaların çok açık bir tarafı olmamaya gayret gösterilmiş. Dolayısıyla bazı yerlerde tarafların ne düşündüğü net verilmiyor ama diyalogları, işgal ortamında yaşananları birleştirerek rahatlıkla tarihi kişilikler hakkında yorum yapabilir. Dizi, NUTUK ile birlikte takip edilirse belirsiz ve soru işareti uyandıran yerler daha iyi anlaşılacaktır.

• Mustafa Kemal Paşa’nın karakteri tarihsel rolüne uygun ve kişiliğin uygun işleniyor mu?

Pek çok şahsiyet olduğu halde bu şahsiyetlerin rolleri Atatürk’le ilişkileri üzerinden işleniyor. Atatürk'ün Milli Mücadele'yi ilmek ilmek nasıl ördüğü detaylı şekilde yansıtılıyor. Atatürk, İstanbul’un işgali üzerine Meclisi Mebusan’daki milletvekillerini Ankara’da açılacak Meclis'in çalışmalarına katılmaya davet ediyor. Gebzeİzmit hattını denetimde alarak milletvekillerinin Ankara’ya kaçışını örgütlüyor, takip ediyor. Daha Samsun’a çıkmadan İstanbul’daki direniş merkezini de örgütlüyor. Örneğin Fevzi Çakmak, Topkapılı Cambaz Mehmet’e silah depolarının, emekli subayların listesini veriyor.

Atatürk, dizide kendisine atfedilen “Kazanmadığımız her kişi, karşımızda yer alacaktır” sözünün gereğine uygun davranmaktadır. Kimi zaman sessiz kalacaktır, geri adım atacaktır ama iş Meclis'in açılmasının ertelenmesi gibi uzlaşmaz noktaya gelince devrimci tavrını ortaya koyarak kabul ettirecektir. Soru işareti uyandıran her hususu bu bağlamda ele almak gerekir. Bu mecburiyetini NUTUK’ta “Tatbikatı birtakım safhalara ayırmak ve vakalardan ve hadiselerden istifade ederek milletin hissiyat ve fikirlerini hazırlamak ve kademe kademe yürüyerek hedefe ulaşmaya çalışmak lazım geliyordu” sözüyle dile getirmişti.

• Dizide öne çıkarılan vurgulardan günümüze çıkan sonuçlar nelerdir?

Dizi, Atatürk ilkelerinin, cumhuriyetin kazanımlarının sahip çıkılmasına, kısaca “Atatürk’te birleşelim” dediğimiz ortamın hazırlanmasına katkı sunmaktadır. Atatürk üzerine önyargıları yıkıyor. Örneğin Mehmet Akif Ersoy, İttihatçı düşmanlığı yapanlara "particiliği bırakalım, bu, vatan davası" demektedir, Milli Mücadele'ye katılmak üzere Ankara’ya geçmektedir. Özbekler Tekkesi'ndeki şeyhler ve Mehmet Akif Ersoy üzerinden dindar kesimlerin Atatürk’ün yanında olduğu işlenmektedir. Bu, Atatürk’ün, Kemalizmin dindarlarla sorunlu olduğu algısını çürütüyor.

İşgalcilerin Atatürk’ü öldürmek üzere Hintli Mustafa Sagir’i tutması, Atatürk’ün İngilizlerin adamı olduğu propagandasını yerle yeksan ediyor.

Bunların TRT’de işlenmesi önemli. Zira TRT daha önce tarihi çarpıtan yapımlara imza atmıştı. Anlaşılıyor ki Atatürk’te birleşmenin mecburiyet olduğu kavranmaktadır. TRT, izleyenlerini bu yönden eğitmektedir. Bu yönden de TRT milleti birleştiriyor. Bu çizginin sürmesini dileriz.

Atatürk’ün hakkının verilmesi milletin birleşmesini istemeyenlerce, TRT’nin, “Kemalistlerin rövanşıdır, Atatürk’ü övme dizisidir” diye eleştirilmesine neden oldu. Bu eleştiriye toplumun çeşitli kesimlerinin gösterdiği tepki önemlidir. Milleti ayrıştırmak isteyenler Atatürk kayasına çarptı. Siyaseten birbiriyle farklılaşan kesimler, Atatürk’e sahip çıkarak aslında Atatürk üzerinden birleşmektedir. Bu, birbirlerini anlamaya yönelik bir empatiyi artmakta milli hususlarda birleşebilmenin olanaklarını yaratmaktadır. Dolayısıyla dizi milligayrimilli saflaşmasının bir ölçeği olma işlevi görmektedir.

Emperyalizme karşı verdiğimiz vatan savunmasında ve virüs salgınında çareyi milletçe kenetlenmekte, milli meselelerde ve Atatürk’te birleşmekte. Bu yönüyle dizinin TRT’ye önyargılı olan kesimlerce de izlenilmesine çalışalım.

Büyük yankı yaratan ‘Ya İstiklal Ya Ölüm’ dizisi hakkında kim ne dedi.