Devlet arşivlerinde adına 1839'dan itibaren rastlanan ve 2016'da İçişleri Bakanlığına bağlanan Jandarma Teşkilatı, vatandaşların huzur ve güvenliğini sağlamak amacıyla 181 yıldır gece gündüz görev yapıyor.
Jandarma Teşkilatının ilk nizamnamesi olan “Asakiri Zaptiye Nizamnamesi”nin (Askeri Kolluk Tüzüğü) 14 Haziran 1869'da yürürlüğe girmesiyle zabıtanın görev ve hizmetleri ile yetki ve sorumlulukları hukuki bir çerçeveye alındı. Yönerge kapsamında, her ilde personeli piyade ve süvarilerden oluşan birer “zaptiye alayı” kuruldu. Arşivlerde, 1839'dan itibaren “jandarma” adına ve “jandarma tayin kararnamelerine” rastlandığı için Türk Jandarma Teşkilatının, ay ve gününün tespiti mümkün olmasa da 1839'da kurulduğu kabul edildi. Tanzimat Fermanı'nın ilan edildiği 1839 yılı ile “Asakiri Zaptiye Nizamnamesi”nin yürürlüğe girdiği 14 Haziran gününün birleştirilmesiyle Jandarma Teşkilatının kuruluş tarihi, 14 Haziran 1839 olarak belirlendi. 18771878 OsmanlıRus Savaşı'ndan sonra Sadrazam Sait Paşa tarafından modern bir zabıta teşkilatı kurulması amacıyla İngiltere ve Fransa'dan subaylar getirtilirken, teşkilatlanmada değişiklik yapılarak 20 Kasım 1879'da “seraskerlik” makamına bağlı “Umum Jandarma Merkeziyesi” kuruldu.
Jandarma Teşkilatı, 1908'de İkinci Meşrutiyetin ilan edilmesinden sonra Rumeli'de gösterdiği başarılardan dolayı 1909'da yeniden düzenlenip “Harbiye Nezareti”ne bağlanarak “Umum Jandarma Kumandanlığı” adını aldı.
HUKUKİ STATÜSÜNÜ 1930'DA KAZANDI
Jandarma birlikleri, 19141918'deki Birinci Dünya Savaşı ile 19191922'deki Kurtuluş Savaşı'nda, bir yandan iç güvenlik görevlerini sürdürürken diğer yandan birçok cephede yurt savunmasına katıldı. Cumhuriyetin ilanından sonra devletin birçok kuruluşunda olduğu gibi Jandarma Teşkilatı da yeniden düzenlendi. 1918'de kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit'te yeniden açılırken, sabit Jandarma Bölge Müfettişlikleri ve İl Jandarma Alay Komutanlıkları yeniden teşkilatlandırılıp seyyar jandarma birlikleri de güçlendirildi. Teşkilat bugünkü hukuki statüsünü, 10 Haziran 1930'da 1706 sayılı Jandarma Kanunu'nun çıkarılmasıyla kazandı.
1937'de “Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi” yürürlüğe girerken, 1939'da teşkilat, sabit jandarma birlikleri, seyyar jandarma birlikleri, jandarma eğitim birlikleri ve okullar olmak üzere üç grup halinde yeniden düzenlendi. 6815 sayılı “Sınır, Kıyı ve Karasularımızın Muhafaza ve Emniyeti ve Kaçakçılığın Men ve Takibi İşlerinin Dahiliye Vekaletine Devri Hakkında Kanun”un 1956'da yürürlüğe girmesiyle bu tarihe kadar dönemin Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlı Gümrük Umum Kumandanlığınca yürütülen sınır, kıyı ve karasularının emniyet ve korunması ile gümrük bölgelerinde kaçakçılığı men, takip ve tahkik görev ve sorumluluğu, Jandarma Genel Komutanlığına verildi.
İLK BÖLGE KOMUTANLIĞI ANKARA'DA
1957'de jandarma sınır birlikleri, tugaylar haline dönüştürülürken jandarma eğitim tugayları kuruldu. Teşkilata, 1961'de Jandarma Bölge Komutanlıkları ile 1963'te Foça Jandarma Komando Okulu kazandırıldı. İlk Jandarma Bölge Komutanlığı ise 1961'de Ankara'da hizmet vermeye başladı.
Teşkilatın gökyüzündeki gözü olan ilk Jandarma Havacılık Birliği, Diyarbakır'da 1968'de Hafif Helikopter Bölük Komutanlığı adıyla faaliyete geçti. Jandarmanın yürüttüğü kıyı ve karasuları ile kara sınırlarının korunması görevleri zaman içinde devredildi.
Jandarma teşkilat, görev ve yetkilerinin belirlendiği 2803 sayılı Kanun, 1983'te yürürlüğe girdi.
Sorumluluk sahasında meydana gelen olaylarda, suç ve suç delillerinin bilimsel yollarla araştırılması ve yargıya götürülmesi amacıyla 23 Mart 1989'da başlatılan çalışmayla 1993'te Ankara'da Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı kuruldu.
Jandarma Genel Komutanlığı, Fetullahçı Terör Örgütü'nün 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminin ardından, 27 Temmuz 2016'da çıkarılan 668 sayılı kanun hükmünde kararnameyle İçişleri Bakanlığına bağlandı.
TERÖRİSTLERE NEFES ALDIRMIYOR
Jandarma Teşkilatı, kurulduğu günden bu yana ülkenin bölünmez bütünlüğüne kast eden tüm terör örgütlerine karşı ülke genelinde terörle mücadelenin önemli unsurlarından oldu. Jandarma ve emniyet birimleri ile güvenlik korucularının, 1 Ocak31 Mayıs tarihleri arasında ülke genelinde gerçekleştirdiği iç güvenlik operasyonlarında, 54'ü ölü, 226'sı sağ/yaralı ve 139'u teslim olmak üzere 419 terörist etkisiz hale getirildi. Bu teröristlerden 283'ünün PKK/KCK, 129'unun IŞİD/HTŞ ve 7'sinin sol terör örgütlerine mensup olduğu belirlendi. Operasyonlar kapsamında, teröristlerin barınma alanı olarak kullandığı tespit edilen 404 sığınak/barınak/mağara imha edilirken, 363 silah, 127 mayın/el yapımı patlayıcı, 246 el bombası, yaklaşık 23 ton patlayıcı madde, 50 binin üzerinde mühimmat ele geçirildi. Teröristlere yardım ve yataklık edip örgütlerle irtibatlı olanlara yönelik operasyonlarda ise 8 bin 393 şüpheli gözaltına alındı. Bunlardan 1368'i çıkarıldıkları mahkemece tutuklanarak cezaevine konuldu.
