İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin şirketlerinden İZBETON'un aldığı ihalelerde yapılan usulsüzlükler Sayıştay denetimiyle ortaya çıktı. Şirketin 2019 yılına ilişkin iş ve işlemlerini gözlem altına alan Sayıştay, binin üzerinde çalışanı olan şirketin nasıl zarara uğratılarak borç batağına sokulduğuna dikkat çekti.
Raporda şirketin faaliyetlerinin tamamının Büyükşehir Belediyesi ihaleleri kapsamında olmasına rağmen sürekli zarar etmesine dikkat çekildi. 2018 yılı beyannamesine göre şirketin son 5 yıldaki zarar toplamının 175 milyon 454 bin 966,04 lirayı bulduğu belirtildi. Denetçi, raporunda; "Açılacak soruşturmalarla sorumlular tek tek tespit edilip bu kişilerden hesap sorulmalı." ifadelerine yer verdi.
TUVENAN YERİNE ELEK ARTIĞI
Şirket tarafından Büyükşehir Belediyesinden alınan ihaleler neticesinde alt yüklenicilere ihale edilen yapım işlerinin idari, teknik şartnameleri ve birim fiyat tariflerinde yapılacak imalatlarda dolgu malzemesi olarak tuvenan malzemesi kullanılması öngörüldü. Fakat alt yüklenici fiyat olarak daha düşük olan elek artığı malzeme kullandı. Ancak İZBETON, alt yükleniciye tuvenan malzeme bedeli üzerinden ödeme yaptı. Büyükşehir, İZBETON'un hak edişinden imalat kusuruna ilişkin toplamda 2 milyon 760 bin 072,18 TL kesinti yaptı. Denetçi İZBETON'un bu tutarı alt yüklenicilerden tahsil etmesi gerektiğini aksi takdirde oluşan zararın şirket tarafından üstlenileceğine dikkat çekti. Denetçi ayrıca soruşturma açılarak şirketi zarara uğratanlara yaptırım uygulanmasını istedi.
PARKE TAŞLAR ÇÖPE ATILMIŞ
Şirketin Büyükşehir Belediyesinden almış olduğu yapım işi ihalelerinde ve şirketin bu ihale kapsamında alt yüklenicilere ihale ettiği parke, beton plak, adi kaldırım ve blokaj sökülmesi imalat tarifleri sözleşmede tek tek belirtilmiş olmasına rağmen yapılan incelemede parke, beton, kaldırım, bordür sökülmesi imalatlarının şartnameye aykırı şekilde yapıldığı görüldü. Söküm işlerinin tamamı iş makinaları ile gerçekleştirildi. Normal koşullarda yeniden kullanılabilecek malzemeler söküldükten sonra temizlenip istiflenmesi gerekirken bu yapılmadı. Büyükşehir Belediyesi söz konusu imalat kusuru için İZBETON'un hak edişinden toplamda 9 milyon 283 bin 581,68 TL kesinti yaptı. Zarar şirket tarafından alt yüklenicilerden tahsil edilmesi gerekirken edilmedi. Böylece şirket zarara uğratıldı.
ÜRETMEDİ SATIN ALDI
Şirketin Bayındır Şantiyesinde bulunan asfalt üretim tesisinin şirket onaylı yıllık kapasitesi toplam 460 bin 800 ton iken 2019'da bu tesiste 304 bin 766 ton asfalt üretimi yapıldı. Fakat Bayındır ve çevre ilçelere toplam 404 bin 176,66 ton asfalt serimi gerçekleşti. Tesisin üretim kapasitesi ve iş gücü müsait olmasına rağmen aradaki 100 bin ton asfalt, üçüncü şahıslardan satın alma yolu ile temin edildi. Şirket zarara uğratıldı.
KAPASİTE DÜŞÜK TUTULDU
Şirketin Bergama şantiyesinde bulunan asfalt plentinin yıllık üretim kapasitesi 307 bin 200 ton iken 2019 yılında 102 bin 448 ton üretim yapıldı. Ancak bölgeye şirket tarafından 140 bin 515,83 ton asfalt yatırımı yapıldı. Tesisin üretim kapasitesi ve işgücü, atılan asfaltın tamamını karşılamaya uygun olmasına rağmen aradaki 38 bin ton asfalt üçüncü şahıslardan satın alma yolu ile temin edildi. Tesis, üretim kapasitesinin altında çalıştırılarak zarara uğratıldı.
MECLİS KARARI ALINMAMIŞ
Borçlanmalar için Büyükşehir Belediye Meclis Kararı gerekirken şirket tarafından 2019 yılı içinde dört adet yönetim kurulu kararıyla toplamda 68 milyon TL borçlanma yapıldığı belirlendi. Borçlanma Büyükşehir belediyesine bağlı diğer şirketlerden yapıldı. Denetçi raporunda; "İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin %98,79 ortağı olduğu şirketin borçlanmalarında 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 68 inci maddesinde belirtilen usullerin uygulanması gerekmektedir." Dedi.
883 SAAT FAZLA ÇALIŞMA
2018 yılı personel çalışma saatlerine ilişkin kayıtlarda toplam 65 işçiye 273 saatten 883 saate kadar 4857 sayılı iş kanununda belirlenen sınırın çok üstünde fazla çalışma yaptırıldığı ortaya çıktı. Denetçi, raporunda; "Gerekli düzenlemeler yapılarak personelin fazla çalıştırılma süresi mevzuatta belirlenen sınırlamalar çerçevesinde gerçekleştirilmelidir." dedi.
38 BİN 287 GÜN İZİN HAKKI
İşçilere kanunla tanınan izin sürelerinin imzalanan toplu iş sözleşmeleriyle artırıldığı, toplam 325 işçinin 50 iş gününden 304 iş gününe kadar birikmiş yıllık ücret izin hakkı olduğu, bazı işçilere 1 yıldan 8 yıla varılan sürelerde izin hakkının kullandırılmadığı, izin haklarının işçilerin emekli olurken alacakları bir ücret gibi ödenmesine sebebiyet verildiği tespit edildi. Denetçi raporunda kullanılmayan izin hakkı süreleri hesaba alındığında ileriki yıllarda emekli olunca ödenecek yaklaşık 38 bin 287 gün izin hakkı olacağı konusunda şirket yetkililerini uyardı. Anayasal bir hak olan dinlenme hakkının çalışanlar tarafından kullanılması gerektiği belirtildi.
DİĞER TESPİTLER
Denetçi raporunda ayrıca banka kredisi ve vergi ödeme vade tarihlerinin geçirilmesi sebebiyle gecikme cezası ödenmesi, İhale edilen yapım işlerinde atık taşıma ve kabul belgelerinin kontrol edilmemesi konularına da dikkat çekerek gerekli düzenlemelerin bir an önce yapılmasını istedi.
