Küresel ölçekte artan emtia fiyatları, enerji krizi, tedarikteki sıkıntılar ve pahalılığa bir de Türk lirasındaki değer kaybı eklenince ekim ayında yıllık enflasyonda görülmesi beklenen baz etkisi ortadan kalktı. TÜİK'in açıkladığı tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) ekimde yüzde 2.39, yurt içi üretici fiyatları endeksi (YİÜFE) de yüzde 5.24 oranında arttı. Yıllık enflasyon tüketici tarafında yüzde 19.89 olurken, üreticide yüzde 46.31'e ulaştı. Fiyat artışlarının ekimde ayın sürdüğü görülürken, üretici tarafında artan maliyet baskılarının önümüzdeki aylarda yıllık enflasyonu yüzde 20'ye taşıması çok yakın bir ihtimal. Oysa Merkez Bankası son enflasyon raporunda yıl sonu enflasyonu tahminini yüzde 18.4 olarak açıkladı.
ÇEKİRDEK DE ÇATLADI
Ekim ayında tüketici fiyatlarında görülen değişimlere baktığımızda TÜİK'in enflasyon sepetinde kapsanan 415 mal ve hizmetten 331'inin fiyatında artış oldu. Buna göre çarşı pazardaki ürünlerin yüzde 79.7'sinin fiyatı arttı. Enflasyonda sepet içinde fiyatı artan ürünlerin sayısı endeks tarihinin rekorunu kırdı. 46 maddenin ortalam fiyatında düşüş olurken, 38 maddenin ise ortalama fiyatında değişim gözlenmedi. Fiyatı en çok artan ürün grubu yüzde 7.56 ile giyim ve ayakkabı olurken, yıllık mutfak enflasyonu yüzde 27.41 ile en çok zamlanan grubu oluşturdu. Merkez Bankası'nın politika faizini belirlerken dikkat çektiği çekirdek enflasyon ise (C endeksi) yıllık yüzde 16.82 oldu. Merkez politika faizini yüzde 16'ya çekmişti. Yönetilen yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE ise yüzde 20.92 oldu.
EN İYİMSERİ YÜZDE 20'NİN ALTI
Ekim ayında fiyatı en çok artan ürün yüzde 48.26 ile kadın hırkası oldu. Üretici tarafında enerji zamlarının fiyatları etkilediği gözlendi. Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, yaptığı yazılı açıklamada, “Genel olarak yüksek bir enflasyon sorunu ile karşı karşıyayız. Küresel enflasyonist eğilim ve yerel maliyet faktörlerini, fiyatlama etkenlerini de ele alacak olursak dönemsel yüksek artışlar ve bunun yıllık enflasyona etkisi kasım ve aralık aylarında da devam edecek. Bu da, enflasyonu en iyimser tahminlerle yıl sonunda yüzde 20’nin biraz altında (fazla altında değil) kalabileceğine işaret etmektedir. Dönemsel artışların yüksek kalması muhtemeldir” dedi. Ekim ayında temel gıda ürünlerindeki fiyat artışlarını açıklayan Tüketici Birliği Federasyonu Genel Başkanı Mehmet Bülent Deniz ise, “Temel gıda fiyatları, ekim ayında yüzde 5.39 arttı. Gıdaya son iki ayda yüzde 11.2 zam geldi” dedi. Deniz, federasyonun resmi sitesinde gıda fiyatları ile ilgili bir tablo da paylaştı.
YENİDEN DEĞERLEME ORANINA SINIR KONMALI
Öte yandan ekim ayı enflasyon verileriyle birçok fiyat düzenlemesi (çeşitli vergi, harç ve cezalar) için dikkate alınan yeniden değerleme oranı da belirlendi. Buna göre 2022 için uygulanacak yeniden değerleme oranı yüzde 36.2 oldu. 2021 için geçerli olan yeniden değerleme oranı yüzde 9.11'di. Söz konusu yeniden değerleme oranı birçok mal ve hizmetin fiyatına dolaylı etki ederek fiyat artışına neden olabiliyor. Bu anlamda yeniden değerleme artışına bir sınır konması bekleniyor.
