RECEP ERÇİN

Türkiye Bankalar Birliği, büyük felaket olarak adlandırılan depremler sonrası afetzedelerin finansal sıkıntı yaşamamaları için bir dizi tavsiye kararı aldı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) da bu kararları ve daha fazlasını hükme bağladı. Hem özel hem de tüzel kişileri ilgilendiren kararları geçen günlerde haberleştirdik. Hatta haberimizde depremzede bölgelerdeki tüketici kredisi borçlarının silinmesini önerdik. Malum bankalar geçen yıl düşen faiz, sabit kur ve kredi genişlemesi sayesinde kârlarını bazı aylar 45'e katladılar.

BÖYLE İŞ OLMAZ

Biz bu yönde bir adım beklerken dün akşam üzeri telefonum çaldı. Arayan bir ihracatçı iş insanıydı. Türkiye'nin önde gelen sanayi şirketlerinden birinin çeklerinin teminattan çıkarıldığını söyledi. Konu özetle şöyle: 10 depremzede ilimizde ekonomik faaliyetin önümüzdeki birkaç ay toparlanamayacağı malum. Bu nedenle bazı bankalar müşterilerinin o bölgedeki iş ortaklarından alarak bankaya teminat olarak verdikleri çekleri sistemden düşmek istiyor. Yani depremzede bölgelerdeki özel ve tüzel kişilerin kestiği çekler, teminattan çıkarılıyor.

Bu uygulamanın bölgedeki insanların ekonomik aktivitelerinin zayıflayacağını veya yok olacağını varsayarak yapılmış olması muhtemel. Yani gelecekte bu çeklerin ödenmeme riski olduğunu öngörüp ödeneceğini düşündüğü çeklerin teminatına alınmak istenmesinden kaynaklı bir durum. Fakat her koşulda bu uygulama borçlu firmanın ve dolayısıyla bölgedeki firmanın üzerine ağırlığı yüklemek demek.

'İNSAF İMANIN YARISIDIR'

İhracatçılar konuyu derhal Ticaret Bakanlığı'na bakan yardımcısı düzeyinde iletmiş. Biz de konuyu ilgili kurumlara ilettik. Yine tanıdığımız uzman bir bankacıya konuyu aktardığımızda, “Acılar bu kadar tazeyken insaf sınırını aşan bir uygulama” yorumunu aldık. Gerçekten de öyle.

Bunun üzerine deprem bölgeleri için ilave bir çalışma yapılacağını da öğrendik. Daha afetin ilk haftası ipotek değerlemesi peşine düşen finans kurumları olduğunu da duyduk. Prof. Dr. Yalçın Küçük TV programlarında sıkça Farsçasını telaffuz ederdi: “İnsaf imanın yarısıdır.” Şu halde bankalarımıza insaf demekten başka sözümüz kalmıyor.

BORSA İŞİ BÜYÜK HATAYDI

Umarız bankalara yönelik bu düzenleme Borsa İstanbul olayındaki gibi geç kalınmaz. Malum Borsa günlerce işleme açık kaldı. Borsada yatırımcı olan binlerce depremzede bu süreçte mağdur oldu. Borsa'nın neden işlemlere kapatılmadığı ayrı bir soru iken günlerce ayı piyasası oluşması yüzünden milyarlarca lira kayıp oluştu. Konuya ilişkin muhalefet SPK'yı sorumlu tutsa da SPK'nın tek başına işlemleri durdurma yetkisi esasen yok. Borsa İstanbul AŞ'nin kendi yönetimi var. Burada hızlıca istişare edilip işlemler kapatılmalıydı. Madem ki yapılmadı o hafta yapılan bütün işlemlerin geri alınması gerekir. Çünkü borsanın o günlerde açık tutulması ciddi bir hataydı. Artık bunun üzerine borsa açıldıktan sonra kalıcı bir yükseliş başlaması için açılıştan önce düzenlemeler yapılmalı. Edindiğimiz bilgilere göre şu aşamada SPK, BDDK, Hazine ve Maliye Bakanlığı başta olmak üzere birçok kurum bu yönde bir çalışma içerisinde. Bu kapsamda devlet katkısı fonlara yönelik bir düzenleme yapılacağını ve katkının yüzde 2530'a çıkarılabileceği öne sürülüyordu. Nitekim beklenen karar dün geldi. Detayları aşağıda aktarıyorum. Yine Radyo Sputnik'te Ali Çağatay borsadaki satışlarla ilgili bazı iddiaları yayınlarında dile getiriyor. Umarız bu iddiaların üstü kapatılmaz ve araştırılır.