Sosyal medyada yer alan paylaşımlarda ve Teyit’e gelen bir ihbarda emekli Başbakan eşlerinin 18 bin 243 TL maaş aldığı iddia edildi. Twitter’daki paylaşım bin 700 retweet, 10 bin 500 de beğeni alırken, bir başka gönderi de aynı iddiaya yer verdi ve bin 800 retweet, 6 bin 800 beğeniye ulaştı. Yine bir tweette Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın emekli Cumhurbaşkanı eşi sıfatıyla 24 bin 375 lira aldığı öne sürüldü.

Ancak emekli olan başbakanların eşlerinin 18 bin 243 lira maaş aldığı iddiasının yanı sıra Emine Erdoğan’ın cumhurbaşkanı eşi maaşı aldığı iddiası da doğru değil. Sadece eşi vefat eden başbakan eşlerine emekli aylığı bağlanıyor. Bağlanan maaş da emekli başbakan maaşının belli bir oranında. Şu anki şartlar dahilinde, bütçe kabul edildiği takdirde sadece Rahşan Ecevit bu haktan yararlanabiliyor.

Emeklilik sistemi nasıl işliyor?

Konunun daha iyi anlaşılması adına önce emekli cumhurbaşkanı, meclis başkanı ve başbakanların maaşının nasıl hesaplandığını incelemek daha faydalı olacaktır. Eski cumhurbaşkanı, meclis başkanı ve başbakanların maaşı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre hesaplanıyor. Kanunun 43. maddesinde Meclis Başkanı ve Başbakan görevinden herhangi bir nedenle ayrılan kişilere cumhurbaşkanı maaşının yüzde 40’ının yüzde 75’i oranında yaşlılık aylığı bağlanacağı belirtiliyor. Emekli cumhurbaşkanlarının alacağı maaşın hesaplama yöntemi de maddede tanımlanmış durumda.

Yasada bu kişilerin yakınlarına bağlanacak aylık ise aynı maddenin alt satırlarında tanımlanıyor. Bu kişilerin görevden ayrıldıktan sonra vefat etmesi durumunda ölenlerin hak sahiplerine, hesap edilen aylığa göre bir maaş bağlandığı belirtiliyor. Kanun, bu durum için de 34. madde hükümlerinin geçerli olacağına yer veriyor. 

5510 sayılı Sigorta Kanunu’nun 34. maddesi incelendiğinde ise dul eşe yüzde 50, aylık bağlanmış bir çocuğun olmaması ve eşin çalışmadığı durumda ise yüzde 75’i oranında ödeme yapacağı belirtiliyor. Maddenin diğer bentlerinde de diğer hak sahiplerinin ne kadar maaş alacağı tanımlanıyor.

Kanunda da yer aldığı gibi halen hayatta olan emekli cumhurbaşkanı, meclis başkanı ve başbakanların eşleri maaş almıyor. Bu kişilerin eşleri, 5510 sayılı kanuna tabi olan tüm çalışanlarla aynı haklara sahip; herhangi bir ayrıcalıkları yok. Sadece eşleri yaşamını yitirdiği taktirde 34. maddede tanımlandığı şekilde belli oranda aylık alma hakkı kazanıyor.

Belirtilen miktar bütçe kabul edilirse geçerli olacak

Söz konusu iddiadaki bir diğer nokta ise “emekli başbakan eşlerinin 18 bin 243 lira maaşı” olduğu vurgusu. Söz konusu miktar 28 Ekim 2019 itibariyle hak kazanılan bir miktarı göstermiyor. Bu miktar, mecliste görüşülecek olan “2020 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu Teklifi”nde yer alan ve onaylanması durumunda 2020 yılında geçerli olacak olan maaşı gösteriyor. Konu ile ilgili Sözcü gazetesinde yer alan haberde de bu oranın bütçe kabul edildiği takdirde gerçekleşeceği belirtiliyor. 

İddiada yer alan 18 bin 243 liralık maaş, vefat eden bir başbakanın eşine bağlanacak en yüksek oranı gösteriyor. Bu oran ise Cumhuriyet, Sözcü, Yeniçağ ve Evrensel gibi gazetelerde yer alan 2020 Bütçe Kanun Teklifi baz alınarak hesaplanmış. Haberlerde iddia edildiği gibi Cumhurbaşkanı maaşı 81 bin 250 lira olarak bütçede kabul edilirse bu miktarın yüzde 40’ının yüzde 75’i oranındaki miktar emekli meclis başkanı ve başbakanlara bağlanacak. Yani haberlere göre 22 bin 307 lira olan emekli Başbakan maaşı 24 bin 328 liraya, emekli cumhurbaşkanı maaşı da 29 bin 800 liradan, 32 bin 500 liraya yükselecek. Bu miktarları baz olarak kabul edersek vefat eden başbakanların eşleri en yüksek 18 bin 243 lira, cumhurbaşkanı eşleri ise 24 bin 375 lira alacak.

Maaş artışları kimleri etkileyecek?

Peki tartışmaya konu olan iddiadaki artışın gerçekleşmesi  kimleri etkileyecek? Halen hayatta olan iki eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Ahmet Necdet Sezer 32 bin 500 lira maaş alırken, eski Başbakanlar Yıldırım Akbulut, Tansu Çiller, Mesut Yılmaz, Ahmet Davutoğlu ve Binali Yıldırım 24 bin 328 lira emekli aylığı alacak. Bu kişiler hayatta olduğu için, eşleri bir maaş almayacak. İddiada ortaya atılan miktarı ise bütçe kanunlaştığı takdirde sadece merhum Başbakan Bülent Ecevit’in eşi Rahşan Ecevit alacak. O miktar da 18 bin 243 lira.

Sonuç olarak söz konusu iddiada yer aldığı gibi emekli başbakan eşleri 18 bin 243 lira maaş almıyor. Sadece eşi vefat eden başbakan eşlerine maaş bağlanıyor. Bağlanan maaş oranı ise Cumhurbaşkanı maaşının yüzde 40’ının yüzde 75’i oranındaki başbakan ve meclis başkanı emekli aylığının yasal hak sahiplerine düştüğü miktarda. Aynı şekilde yaşayan emekli veya görevdeki cumhurbaşkanı eşlerine bu sıfatları nedeniyle maaş bağlanmıyor. İddia bu haliyle yanlış bilginin en yaygın yedi türünden “çarpıtma” kategorisine giriyor.

teyit.org