Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde İnsan Hakları Eylem Planı Tanıtım Toplantısı'nda 11 ilke ve 9 amaçtan oluşan İnsan Hakları Eylem Planı'nı açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Eylem planımızın nihai amacı, yeni ve sivil bir anayasadır" dedi.
İşte madde madde İnsan Hakları Eylem Planı...
Erdoğan'ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
Teklifleri ile eylem planına katkı sağlayan tüm taraflara şükranlarımı sunuyorum. Hayatın kendisinin kesintisiz değişim süreci olduğu gerçeği, her alandaki reformları kesintisiz sürdürmemiz gerektiğine işaret ediyor. Bugünkü eylem planı da değişim ve reform irademizin devam ettiği ve devam edeceğimizin bir örneğidir. Her maddenin hayata geçmesi için gereken adımları kararlılıkla atacağız. Önümüzdeki hafta da ekonomik reforma adımlarını paylaşacağız.
Ne zaman adalet yolundan sapmışsak gerilediğimizi, zayıfladığımızı müşahade ediyoruz. Yakın tarihimiz bize, yaşadığımız acı tecrübelerle mülkün temelinin adalet olduğunu, adaletin temelinde de hakları ve onuru ile insanın bulunduğunu öğretmiştir. Bizim adaletimizin pusulası insandır, insan onurudur. Adaleti kuyumcu titizliği ile yerine getirecek her görüşe başımızın üstünde yeri veriyoruz.
Biz tüm reformları falan kuruluş dayattığı için değil, milletimiz bunlara layık olduğu için gerçekleştirdik. İnsan hakları eylem planının hazırlığında da asıl belirleyici milletimizin ihtiyaç ve talepleri olmuştur. Her reform daha çoğulcu demokrasiye ulaşma konusunda milletimizle aramızdaki düşünce birliğinin eseridir. İnsanın onuruna, hayatına yönelen her türlü tehdide karşı vatandaşlarımızın yanında olmayı sürdüreceğiz. En büyük dayanağımız milletimizin o derin iradesidir.
Bu eylem planındaki her bir faaliyetin arkasında geniş tabanlı istişare süreci var. Arkadaşlarımız ilgili tüm bakanlıklarımız ile, kurumlarla, ekonomi ve iş dünyasıyla, velhasıl milletimizin her kesimi ile bir araya geldiler. 9 amaç, 50 hedef, 393 faaliyeti içeren bir belge ortaya çıktı. Eylem planı iki yıllık zaman diliminde uygulanmak üzere planlandı.
Vizyonu özgür birey, güçlü toplum, daha demokratik bir Türkiye olarak belirlenen eylem planı 11 temel ilke ile başlıyor.
Bu ilkeler şunlar;
- İnsan, doğuştan sahip olduğu vazgeçilmez hakları ile yaşar. Devletin görevi bunları korumak ve geliştirmek.
- İnsan onuru bütün hakların özü olarak hukukun etkin koruması altındadır.
- Dil, din, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, inanç düşünce temelinde ayrımcılık söz konusu olmaksızın herkes hukuk önünde eşittir.
- Kamu hizmetinin tarafsız sunulması, idari faaliyetlerin temelidir.
- Mevzuat tereddüt doğurmayacak şekilde açık, anlaşılır, öngörülebilir kuralları içerir, kamu otoriteleri bunları hayata geçirir.
- Sözleşme özgürlüğüne aykırı olarak hiçbir şekilde müdahale edilemez.
- Devlet girişim ve çalışma hürriyetini sosyal devlet ilkesi çerçevesinde korur.
- Adli ve idari işleyiş, lekelenmeme hakkı ve ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesini koruyan bir yaklaşımı merkezine alır.
- Hiç kimse eleştirileri veya düşünce açıklamaları nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.
- Hukuk devleti, hak ve özgürlükler ile adaletin temeli olarak her alanda tahkim eder.
- Haklarının ihlal edildiğini iddia eden herkes adalete erişebilir.
Eylem planımız şu 9 amaçtan oluşuyor;
İlki daha güçlü bir İnsan Hakları Koruma Sistemi'dir: Siyasi partiler ve seçim mevzuatında değişiklik yapmak üzere kapsamlı bir çalışma yapıyoruz. Geç gelen adalet adalet değildir anlayışıyla vatandaşımızın taleplerini ve sıkıntılarını daha hızlı, daha etkin, daha şeffaf şekilde çözecek adımları atıyoruz. İnsan Hakları Tazminat Komisyonu, uzun yargılama zararlarını karşılayacak. Ayrıca, ceza infaz kurumlarını insan hakları odaklı olarak denetim için, bağımsız bir Ceza İnfaz Kurumları İnsan Hakları İzleme Komisyonu kuruyoruz. Çocuklar, kadınlar, engelliler, yaşlılar başta olmak üzere, suç mağdurlarına yönelik sağlanan bilgilendirme hizmetlerini artırıyoruz. Adli görüşme odalarını da yaygınlaştırıyoruz.
İkinci amaç başlığı; Yargı Bağımsızlığı ve Adil Yargılanma Hakkının Güçlendirilmesi: Kararların sadece adil olması yetmiyor aynı zamanda makul sürede de verilmesi gerekiyor. Bunun için hakim ve savcılara coğrafi teminat sağlayarak hem yargı teminatını güçlendiriyor hem de kararların hızlandırılmasını temin ediyoruz. Dünya dili Türkçe teması ile bu yıl Yunus Emre'yi anarken, yargı kararlarında da dilimizin yüksek temsilini bekliyoruz. Yargı kararlarının yeterli, ikna edici ve anlaşılır olmasına ilişkin, meslek öncesi ve meslek için eğitim faaliyetlerini artırıyoruz. Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun denetim alanını genişletiyoruz. İstinaf dairelerine de bozma yetkisi veriyoruz. İdari yargıda gerekçeli kararın 30 gün içinde yazılmasını zorunlu kılıyoruz. İş davalarının daha hızlı sonuçlanmasını temin için hakimlerin, SGK'nın kayıtlarına erişebilmesini sağlıyoruz. Adil yargılanma hakkının güçlendirilmesi bakımından tüm tarafların eşit imkanlara sahip olmasını öngörüyoruz. Adli yardım hizmetleri için avukatlardan alınan vergi oranlarını düşürüyoruz. Kamu avukatlarının çalışma esaslarını yeniden düzenliyor, özlük haklarını iyileştiriyoruz. Adalete erişimi güçlendirecek tedbirler ve eylem planının üzerinde hassasiyetle durduğu konulardan biri olmuştur. İddianamelerin mağdur ve müştekilere de tebliği uygulamasını başlatıyoruz. İdari davalarda dosyaya sonradan giren bilgi ve belgelerin taraflara tebliğini de zorunlu hale getiriyoruz. Dava, icra ve noter harç masraflarını sadeleştiriyoruz. eDuruşma uygulamasını tüm hukuk mahkemelerine yaygınlaştırıyoruz.
Üçüncü amaç; Hukuki Öngörülebilirlik ve Şeffaflık: Mezuatımız, hem kişiler hem de idare yönünden açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olmalıdır. Ayrıca, hukuk kamusal işlemlerde keyfi uygulama iddialarına karşı da vatandaşımızı koruyucu bir takım güvenceleri hayata geçirmelidir. Eylem planı ile idarenin iş ve işlemlerin şeffaflığı daha da güçlendiriyoruz. İdarenin başvurulara cevap verme süresini 60 günden 30 güne indiriyoruz. İstinaf ve temyize başvuru süreleri gerekçeli kararın tebliği ile başlayacak. Kararları kamuoyunun erişimine açıyoruz. Eylem planı ile Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilebilmek için kıdem şartı da getiriyoruz. Unvanlı görevler için de kıdem şartı aranacak. Hakim ve savcı yardımcılığını sisteme kazandırıyoruz. Kağıtsız ofis ortamına geçiyoruz. Finans, sendika, imar ve kamulaştırma gibi alanlar ile vergi ve bilişim suçlarında ihtisas mahkemeleri kuruyoruz. Mahkeme uzmanı kadrosu ihdas ediyoruz. İdare ile yatırımcılar arasındaki uyuşmazlıkları gidermek için, bağımsızlık ve tarafsızlık esasıyla çalışacak, hızlı karar alabilecek 'Yatırım Ombudsmanlığı' kuruyoruz.
Dördüncü amaç; İfade, örgütlenme ve din özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesi: Mevzuatı ve uygulamayı, ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının en geniş şekilde teminat altına alınması doğrultusunda gözden geçiriyoruz. Eleştirilerin ve düşünce açıklamalarının soruşturma konusu olmaması için hakim, savcı ve kolluk görevlilerine eğitim verilmesini sağlıyoruz. İfade ve basın özgürlüğüne ilişkin standartları yükseltmek için gazetecilerin mesleki faaliyetlerinin kolaylaştırılmasına yönelik tedbirler geliştiriyoruz. Hangi dine mensup olursa olsun, kamu ve özel sektör çalışanları ile öğrencilerin, kendi dini bayramlarında izinli sayılmalarını sağlıyoruz. Gayrimüslim cemaat vakıfları yönetim kurullarının oluşturulması ve seçimine ilişkin Vakıflar Yönetmeliği’ni yeniden düzenliyoruz.
Beşinci amaç; Kişi özgürlüğü ve güvenliğinin güçlendirilmesi: Katalog suçlarda 'somut delile dayanma şartı' getirerek, tutuklamanın istisnai bir koruma tedbiri olduğuna ilişkin ilkeyi tahkim ediyoruz. Adli kontrol tedbirlerini de, tutuklamada olduğu gibi üst süreye bağlıyoruz. İfade vermek için mesai saati dışında gözaltına alma, otelde gecenin bir yarısı gözaltına alma gibi uygulamalara son veriyoruz. Eylem Planı ile ifade alma işlemleri artık 7 gün 24 saat yapılabilecek. Şikayete bağlı suçlarda açıklamalı davetiye tebliğine rağmen mazeretsiz olarak duruşmaya gelinmemesi halinde, davanın düşürülmesine ilişkin değişiklik yapıyoruz. Böylece yıllarca açık duran dosyaları, sürüncemede kalan yargılamaları ortadan kaldırıyoruz.
Altıncı amaç; Kişinin maddi ve manevi bütünlüğü ile özel hayatının güvence altına alınması: İşkence iddialarıyla ilgili disiplin soruşturmalarında zaman aşımını kaldırıyoruz. Görevin gereklerine aykırı olarak hak ihlaline sebebiyet veren kamu görevlileri için rücu ve disiplin işlemlerinin etkinliğini artırıyoruz. Tek bir kadının dahi şiddet mağduru olmadığı güne kavuşana kadar kurumların, sivil toplum kuruluşlarının, medyanın ve toplumun tüm kesimlerinin iş birliğiyle bu mücadeleyi sürdüreceğiz. Kadına karşı şiddet suçlarını etkin şekilde soruşturmak amacıyla kurulan özel soruşturma bürolarını ülke genelinde yaygınlaştırıyoruz. Eşe karşı işlenen suçlarla ilgili öngörülen ağırlaştırıcı sebebi, boşanmış eşi de kapsayacak şekilde genişletiyoruz. Tek taraflı ısrarlı takip fiillerini ayrı bir suç olarak düzenliyoruz. Şiddet mağduru kadınlara avukat görevlendirilmesini sağlıyoruz. İletişimin tespiti ve dinlenmesi şeklindeki koruma tedbiriyle elde edilen kayıtların, beraat kararı halinde yok edilmesini sağlıyoruz. Ceza infaz kurumlarında dijital dönüşümü tamamlıyoruz. Bu çerçevede, hükümlü ve tutukluların yakınlarıyla görüntülü görüşebilmeleri yanında, mektup alıp gönderme, dilekçe verme ve sağlık durumunu takip gibi işlemlerde de teknolojiden yararlanılacak. Kişisel verilerin işlenmesinde özel hayatın korunmasını sağlamak için KVK Kanunu'nu AB standartlarıyla uyumlu hale getiriyoruz.
Yedinci amaç; Mülkiyet hakkının daha etkin korunması: Kamulaştırmayla ilgili tüm mevzuatı yeniden ele alıyor, kamulaştırmasız el atmaya karşı valilikler nezdinde idari başvuru yolu getiriyoruz. İcra ve İflas Kanunu ile ilgili yönetmeliği, mülkiyet hakkının en geniş şekilde korunmasını sağlayacak şekilde yeniden düzenliyoruz. İdari yargıda mülkiyet hakkını etkileyen hususların ivedi yargılama usulüyle hızlı biçimde çözümüne imkan sağlıyoruz. Kamu idarelerinin taraf olduğu aynı nitelikteki uyuşmazlıklarda 'pilot dava' usulü getiriyoruz. İdarenin, haklı olduğu belli olan vatandaşa 'git davanı aç, kazan öyle gel' şeklinde özetleyebileceğimiz tavrına son veriyoruz. Yerleşik yargı içtihatlarının idare tarafından düzenli olarak takip edilmesini sağlayarak, başvuruları kabul etme ve davadan vazgeçme gibi konularda kurumların yetkilerini artırıyoruz.Tapu siciline idareler tarafından konulan kamusal kısıtlamaları da elektronik ortamda malik ve ilgililerin erişimine açıyoruz.
Sekizinci amaç; Kırılgan kesimlerin korunması ve toplumsal refahın güçlendirilmesi: Bu amaca çocuk hakları ile başlıyoruz. Çocukların dijital riskler, siber zorbalık ve internet bağımlılığından korunmasına yönelik çalışmaları en üst seviyeye çıkarıyoruz. Uluslararası koruma ve geçici koruma kapsamındaki kimsesiz çocukların bakım ve gözetiminin daha etkin sağlanabilmesi için tüzel kişi vesayet sistemini hayata geçiriyoruz. Çocuk mahkemelerini çocuk dostu olacak şekilde tasarlıyor, duruşmalara hakim, savcı ve avukatların cübbesiz katılımına imkan sağlıyoruz. Aile mahremiyeti ve çocuğun üstün yararının daha iyi korunabilmesi amacıyla aile ve çocuk mahkemelerinin müstakil bir kampüs içinde bulunacağı yeni bir adliye mimarisi modeli geliştiriyoruz. Denetimli serbestlik müdürlüklerinde çocuk büroları kuruyoruz. Suça sürüklenen çocukların adli süreçlerinin her aşamasını, bu bürolar vasıtasıyla takip ediyoruz. Gençlerin toplumsal ve demokratik hayata katılımını artırmak için ortaöğretim müfredatına 'gönüllülük çalışmaları' koyuyor ve bunu üniversitelerde de yaygınlaştırıyoruz. Gençleri aile kurmaları yönünde teşvik için evlilik yardımının kapsamını genişletiyoruz. İş gücü piyasasına aktif katılımları için Genç İstihdamı Ulusal Strateji Belgesi hazırlayarak staj imkanlarını geliştiriyoruz. İstanbul'da BM Gençlik Merkezi kurulmasına yönelik çalışmalara hız veriyoruz. Böylece BM 2030 Gençlik Stratejisi'nin etkin bir şekilde uygulanması hedefine katkıda bulunmak istiyoruz. Engelli bireylerin üst kademe kamu yöneticiliği ile mesleklerine uygun görevlerde istihdamını zorlaştıran hükümleri tespit edip kaldırıyoruz. Ağır hasta, yaşlı veya engelli hükümlülerin cezalarının konutlarında infazının imkanlarını artırıyoruz. Yaş veya sağlık sebebiyle ceza infaz kurumunda hayatını tek başına idame ettiremeyen hükümlüler için denetimli serbestlik uygulamasının alanını genişletiyoruz. Tabiatı ve çevreyi beraber paylaştığımız hayvanları 'mal' olarak değil 'can' olarak gören bir anlayışla mevzuat değişikliği yapıyoruz. Uyuşturucu kullanımından ilk kez denetimli serbestlik kararı alanların rehabilitasyon ve tedavilerinin ara kontrollerle izleneceği, 5 yıl süreli Bağımlılık Takip Modeli kuruyoruz.
Dokuzuncu amaç; İnsan hakları konusunda üst düzey idari ve toplumsal farkındalık: Toplumun tamamına duyarlılığın artırılması için faaliyetler planlıyoruz. İnsan haklarına duyarlı çalışmalarıyla, emsallerine göre öne çıkan kamu görevlilerini ödüllendiriyoruz. Hakim, savcı ve avukat adaylarına Anayasa Mahkemesi'nde staj imkanı getiriyoruz. Hakim ve savcılar ile kamu görevlileri için 'sosyal medya etik ilkeleri'ni, 'tarafsızlık' anlayışını esas alarak belirliyoruz. Hukuk fakültelerinde öğrenim süresini 5 yıla çıkarıyoruz. Kontenjanlarını da daha nitelikli eğitim verilecek şekilde gözden geçiriyoruz.
Toplam 50 hedef ve 393 faaliyeti kapsayan İnsan Hakları Eylem Planı belgemizi özetlemiş olduk. Bu hususların hayata geçebilmesi için devletin tüm kurumlarına ve siyasete büyük iş düşüyor. Düzenlemelerde muhatap TBMM'dir. İdari tasarruflarda ise Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve ilgili kuruluşlardır.
YENİ ANAYASA MESAJI
Eylem planımızın nihai amacı, yeni ve sivil bir anayasadır. Biz geleceğe emin adımlarla yürümemizi temin edecek, milli iradeyi tam anlamıyla yansıtacak yeni ve sivil bir anayasa ihtiyacımızı her fırsatta dile getirdik. Başlattığımız girişimler çeşitli sebeplerle akamete uğratıldı. Yeni ve sivil anayasa teklifimizi yeniden milletimizin takdirine sunduk. Milli iradenin üstünlüğü esasına göre hazırlanacak yeni bir toplumsal sözleşme metnini, şu dönemde ülkemize kazandırmanın tarihi sorumluluğumuz olduğuna inanıyoruz. Sözü olan herkesi, yeni anayasa yapım sürecine katılmaya davet ediyoruz. Cumhur İttifakı olarak biz kendi çalışmamızı yapacağız, diğer partilerin teklifleri ile yeni anayasayı milletimizin takdirine sunarak Türkiye'nin önünde aydınlık bir dönemin kapılarını açmak istiyoruz. Sayın Bahçeli başta olmak üzere, destek veren ve verecek olan herkese şimdiden teşekkür ediyorum.
