Çocuk sağlığı neden önemli?
Çocuk sağlığı, halk sağlığının en önemli bileşenlerinden biridir. Çocukların hamile kaldıkları andan itibaren düzenli olarak sağlık kontrollerini yaptırmaları ve gerekli kontrolleri yaptırmaları önemlidir.
Bu rutin kontroller ve testler sayesinde çocukta olabilecek herhangi bir rahatsızlık erken dönemde tespit edilir ve hastalığın tedavisine gecikmeden başlanabilir.
Çocuklarda hangi testler yapılmalıdır?
Çocukların daha sonra sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için anne karnında düzenli olarak muayene edilmeleri gerekir. Gelişmiş ülkeler, anne babaların gebeliğe başlamadan önce bir doktora danışmalarını ve genetik testlerden gebelikte kullanılacak vitaminlere kadar birçok konuda bilgi sahibi olmalarını beklemektedir.
Doğum öncesi testler adı verilen bu işlemler, hamilelik başlamadan önce bebek için en uygun koşulları oluşturmayı amaçlar. Prenatal testler ise gebelik başladıktan sonra anne ve çocuğun sağlığını korumayı amaçlar. Prenatal testler, bebekte olası bir anormallik, genetik bozukluk tespiti ve erken müdahale imkanı sağlar.
YENİDOĞAN İŞİTME TESTİ
Bebeklerde tek veya çift sağırlık veya işitme kaybı başta konuşma gecikmesi olmak üzere birçok gelişim aşamasında sorunlara neden olabilir. Bu durumu önlemek için bebeklerin doğumdan sonraki ilk 45 hafta, en geç 3. aya kadar işitme testi yaptırması gerekir.
Yenidoğan işitme testleri için OAE (Otomatik Akustik Emisyon) yöntemi kullanılmaktadır. OAE'de sesler küçük, yumuşak bir kulaklık aracılığıyla bebeğin kulağına gönderilir ve bebeğin sese tepkisi ölçülür. Bebek sese uygun tepki vermezse test tekrarlanabilir veya ABR yöntemi kullanılarak yeni bir test yapılabilir. Bu testler sonucunda bebek sese uygun tepki vermezse aile ileri değerlendirme için gerekli bölümlere yönlendirilir.
GÖRSEL MUAYENE
Çocukluk çağında ilk göz muayenesi yenidoğan döneminde yapılmalıdır. Bu dönemde yapılan muayene ile katarakt gibi doğumsal yapısal anormallikler taranmalıdır.
İkinci göz muayenesi bebek 612 aylıkken yapılmalıdır. Bu dönemde yenidoğan dönemine ek olarak göz hareketleri kontrol edilmelidir. Bebekte şaşılık gibi göz hizası bozuklukları olup olmadığı netleştirilmelidir.
Üçüncü göz muayenesi çocuk 13 yaşındayken yapılmalı ve yukarıdakilere ek olarak göz tembelliği gibi durumlar açısından da kontrol edilmelidir.Bir sonraki göz muayenesi 35 arasında olmalıdır. Bu yaş grubunda miyop, hipermetrop, astigmat gibi kırma kusurlarının yanı sıra göz hareket ve göz hiza bozuklukları da taranmalıdır.
5 yaşından sonra çocuklarda görme sorunu varsa göz muayenesi yapılmalıdır.
GELİŞİM TARAMA TESTİ
Çocuklarda normal, yaşa uygun gelişim süreci çok önemlidir. Bir çocuğun gelişimsel gecikmesi fiziksel, zihinsel veya psikolojik bir sorundan kaynaklanabilir. Çocuğun gelişiminin izlendiği ve takip edildiği ilk adım ailedir. Aile; gibi birçok gelişim aşamasında çocuğun yaşıtlarıyla nasıl karşılaştırıldığını izler.
Örneğin, anne gördüğünde gülümsemek, gözleriyle takip etmek, oturmak, yürümek ve konuşmak. Aile, bu gelişim evrelerinde gerilik olduğunu fark edince bir doktora başvurur. Bebeğin gelişim evrelerinin kaç aylık olduğunu doktora başvuruda uzmanlara bildirmek mantıklıdır. Bu sayede uzmanlar bebeğin gelişimi hakkında fikir sahibi olur. Çocuklarda gelişimi kabaca takip etmek için bebeğin aşı için aile sağlığı merkezine veya hastaneye gitmesi tercih edilebilir.
Geliştirmenin uzmanlar tarafından detaylı bir şekilde taranması için birkaç tarih belirlendi. Uluslararası otoritelere göre 9, 18 ve 30. aylardan sonra çocuğun gelişiminin detaylı takibi yapılmalıdır. Çocuklarda otizm spektrum bozuklukları (OSB) taraması da 18 ve 24 ayda yapılmalıdır.
KAN TAHLİLLERİ
Zamanında doğan bebekler için 912 ayda prematüre (prematüre) bebekler için 56 aylarda demir eksikliği varsa kan testi yapılabilir. Adet görmeye başlayan genç kızlarda demir eksikliğine oldukça dikkat edilmelidir.
Yüksek kan kolesterolü, kardiyovasküler hastalıktan gelecekte felce kadar çok ciddi hastalıklar için bir risk faktörüdür. Yüksek kan kolesterolünün sadece belirli bir yaşın üzerindeki insanları etkilediğine inanılsa da, çocuklarda da yüksek kolesterol görülebilir. Bu nedenle 911 yaş arası çocuklarda en az iki kez, ardından 1721 yaş arası çocuklarda kan kolesterol düzeylerine bakılmalıdır.
YÜKSEK TANSİYON
Yüksek tansiyon daha çok ileri yaşlarda ortaya çıkan bir sağlık sorunu olmakla birlikte çocuklarda da yüksek tansiyon sorunu görülebilmektedir. Çocukluk çağı yüksek tansiyonun erken teşhisi, ileride kan basıncına bağlı olarak gelişebilecek komplikasyonları önler.
Çocuklarda 3 yaşından itibaren kan basıncı ölçülmelidir. Ölçülen tansiyon değeri normal ise bir sonraki ölçüm 1 yıl sonra yapılmalıdır. Kan basıncı ideal aralığın üzerindeyse ölçüm tekrarlanmalıdır. Tekrarlanan ölçüm yüksekse, çocuk ileri değerlendirme için donanımlı bir sağlık merkezine sevk edilmelidir.
