Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Wang Yi, Kabil’e yaptığı ziyarette, ülkesinin Afganistan’a desteğini göstermenin yanında dünyaya da önemli mesajlar verdi. İslam İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanları 48. Toplantısı’na özel konuk olarak katılan Wang, oradan Afganistan İslam Emirliği hükümetinin daveti üzerine Kabil’e geçti. Havalimanında Afganistan’ın Geçici Hükümetinin Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki ile bir araya gelen Wang, daha sonra Taliban Hükümetinin Başbakan Yardımcısı Vekili Molla Abdulgani Birader ve dışişleri yetkilileriyle bir dizi görüşme gerçekleştirdi.
AFGANİSTAN’I DÜNYAYA AÇACAK HAMLE
Taliban güçleri 2021 Ağustos’unda ABD işgalini sona erdirdikten sonra Afganistan’a ilk defa giden Wang’ın ziyareti, Çin’in bu zamana kadar yeni Afganistan hükümetiyle yaptığı en üst düzey teması temsil ediyor. Batı basınında ‘sürpriz’ olarak nitelenen bu hamlenin, Pekin’in gelecek hafta ev sahipliği yapacağı üçüncü Afganistan'a komşu ülkeler dışişleri bakanları toplantısının öncesine denk gelmesi dikkati çekti. Afgan yetkililer, daha önce Eylül 2021'de Pakistan ve Ekim 2021'de İran'ın ev sahipliği yaptığı ilk iki toplantıya katılmamıştı. Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki'nin Çin'de düzenlenecek üçüncü toplantıya katılacağı belirtildi. Bu toplantının, dünya ülkeleri tarafından hala tanınmayan Afganistan’ın yeni hükümetinin dünyaya açılması için bir dönüm noktası olacağı değerlendiriliyor.
‘ÜÇ SAYGI VE ÜÇ ASLA’
Çin Dışişleri Bakanlığınca, ziyarete ilişkin yayımlanan açıklamaya göre, Bakan Wang Yi, Afgan muhataplarına ülkesinin Afganistan ile ilişkilerinde "üç saygı ve üç asla" ilkesine bağlı olduğunu vurguladı. Afgan halkının tercihlerine saygılı olduğu, iç işlerine karışma ve etki kurma arayışında olmadığı mesajını verdi.
Çin'in bugüne dek Afganistan'a zarar vermemiş tek büyük güç olduğuna dikkati çeken Wang, "Çin, Afganistan'ın bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne, Afgan halkının bağımsız tercihine, dini inanç ve geleneklerine saygı duyuyor. Çin, Afganistan'ın iç işlerine asla karışmayacak, asla kendi çıkarını gütmeyecek ve asla sözde etki alanı kurmaya çalışmayacak." ifadesini kullandı.
Wang, Çin halkının Afgan halkı ile dostane ilişkiler kurma arayışında olduğunu belirterek, "Afganistan ile barış içinde bir arada yaşama ilkeleri temelinde ilişkiler kurmayı, Afganistan'ın gerçek bağımsızlık ve kalkınmaya ulaşmasına kendi geleceğini kendi ellerine almasına yardım etmeyi istiyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
‘DOSTLUĞU YEŞERTME’ MESAJI
Wang’ın ziyaretinde en çarpıcı görüntülerden biri Afgan Dışişleri Bakanı Muttaki ile birlikte ‘Dostluk Ağacı’ dikmeleri oldu. Çin’in Pakistan Büyükelçiliği Kültür Müsteşarlığını yapan Zhang Heqing’in paylaştığı fotoğraf sosyal medyada hızla yayıldı. Zhang, yayınladığı mesajda “Afganistan’a ‘Dostluk Ağacı’ dikiyoruz, Afganistan’a insani ve başka alanlarda yardımlar yolluyoruz. Hiçbir zaman bombalamadık, hep inşaya yardım ettik.” dedi. Çin’in bu ‘dostluğu yeşertme’ hamlesi, Afganistan’ı tecrit etmeye çalışan Batı bloğuna da kurulmakta olan yeni uluslararası düzene dair bir mesaj ntieliği taşıyor.
AFGAN HÜKÜMETİ SOMUT İŞBİRLİĞİ KONULARINI MASAYA YATIRDI
Taliban geçici hükümetinin Başbakan Yardımcılığından yapılan açıklamaya göre, Wang ile Birader'in görüşmesinde, iki ülke arasındaki ticari, transit ve ekonomik ilişkiler ele alındı. Birader, Afganistan'da çok sayıda maden bulunduğunu, Çin'in madenlerin işletilmesi konusunda iş birliği ve özellikle Logar vilayetindeki bakır madeni projesini tekrar başlatmasını istedi. Öte yandan Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Kahhar Belhi, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Vang ile Muttaki görüşmesinde siyasi, ekonomik konuların yanı sıra hava koridoru, Afganistan'dan kuruyemiş ihracatının yapılması, Afgan öğrencilere burs sağlanması konularının ele alındığını bildirdi.
İKİ KOMŞU, ORTAK FAYDAYI KARŞILIKLI DOSTLUKTA GÖRÜYOR
Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin ardından kurulan geçici hükümetle olumlu ilişkiler kurma yolunu izlemiş, geçici hükümete insani yardım alanında destek sağlayan Pekin yönetimi, resmi tanıma için süreci zaman yaymıştı.
Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında bölgede tarihi İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleri geliştiren Çin, Afganistan'da siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanması için işbirliğini derinleştirme yönünde hamleler yaptı.
Afganistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nden geçen dar bir sınır koridoru bulunan ülke, buradaki istikrarsızlığın hem Çin’in hem de bölge ülkeleri arasındaki giderek artan işbirliğinin olumsuz etkileneceğinden endişe ediyor.
Afganistan, dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin'e sanayi üretimi için ihtiyaç duyduğu, aralarında elektrikli araçlar ve mobil cihazlarda kullanılan pillerin üretildiği lityum gibi nadir metallerin bulunduğu bazı kritik ham madde ve kaynaklarını coğrafi açıdan en elverişli şekilde sağlama fırsatı sunuyor.
Taliban'ın kurduğu geçici hükümet de Batı'nın bıraktığı boşlukta, halkın temel ihtiyaçlarını karşılamak ve ülkenin zengin yeraltı kaynağı potansiyelini değerlendirecek altyapıyı oluşturmak için Çin'in desteğine ihtiyaç duyuyor.
Kültür ataşesi Zhang Heqing, sosyal medya hesabından paylaştığı görüntüde "Afganistan'a Dostluk Ağacı dikiyoruz, Afganistan'a insani yardım ve daha fazlasını sağlıyoruz. Asla bombalamayız, ama inşasına yardım ederiz." dedi.
