Aniden cilt yüzeyinde beliren çıban, staph adı verilen bakterilerin neden olduğu, ağrılı bir cilt durumudur.
Staph bakterileri cilt yüzeyindeki kıl folikülleri aracılığıyla vücuda girer ve çevredeki yağ tabakasında çoğalarak çoğalmaya başlar. Vücudun savunma mekanizmalarından biri olan eritrositler veya kırmızı kan hücreleri bu noktada birikmeye başlar.
Küçük bir sivilce gibi oluşmaya başlayan çıban, giderek büyüyerek büyük bir kitleye dönüşür. Çıtanın merkezinde, tıpta çıban olarak adlandırılan beyaz bir uç bulunur. Yağlı cilt tipi, aşırı terleme, kaşıntılı durumlar, alkol tüketimi gibi faktörler kişide çıban oluşumunu arttıran faktörler arasındadır. Çıbanlar en sık boyun, boğaz, göz kapakları, saçlı deri, kulaklar, kalçalar, kollar ve bacaklarda görülmekle birlikte vücudun her yerinde görülebilir. Kendi kendine iyileşen bu enfeksiyon, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde kana karışarak daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Çıban belirtileri nelerdir?
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, diyabet ve obezite hastalarında daha sık görülen çıban, hijyen koşullarının yeterli olmadığı durumlarda ortaya çıkabilen bir enfeksiyon türüdür. Staph bakterilerinin neden olduğu çıbanlar, gelişimin erken evrelerinde hafif kızarıklık veya akne belirtileri gösterir.
Ardından hafif bir şişlik ve yanma hissi ile büyümeye başlar. Deri yüzeyinde bezelye veya nohut büyüklüğünde bir şişmeye neden olan çıban sert dokulu ve dokunulduğunda ağrılıdır. Çıbanın etrafındaki kızarıklık, sıcaklıktaki artışla görülebilir. Genellikle çıban merkezinde beyaz veya sarı bir uç bulunur. Ağrısı artan çıbanın neden olduğu iltihap, özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde kana karışarak vücuda yayılabilir. Bu gibi durumlarda kaynar; ateş, halsizlik, titreme ve titreme gibi belirtilere neden olur.
Çıban nasıl önlenir?
Çıbanları önlemenin en kolay, etkili ve ucuz yolu kişisel hijyene dikkat etmektir. Duş alırken boyun, boyun, basen, bacak gibi şiddetli çıbanların oluştuğu bölgeler güzelce yıkanmalıdır. Tıraş bıçağı yerine elektrikli tıraş bıçağı kullanmak cilt hasarını azaltarak çıbanları önlemeye yardımcı olabilir.
Dar ve kısıtlayıcı giysiler yerine vücudun iyi nefes almasını sağlayan giysilerin tercih edilmesi terlemenin önlenmesine, terleyen bölgelerin daha sık temizlenmesi çıban oluşumunun önlenmesine yardımcı olabilir.
Çıban nasıl tedavi edilir?
Kızarıklık ve kaşıntı hissi ile oluşmaya başlayan çıban bir süre sonra ağrılı bir şişliğe dönüşür. Genellikle iyi olgunlaştıktan sonra kendi kendine patlayarak iyileşir. Bu gibi durumlarda, çıban tedavi olmaksızın iyileşebilir.
Çıban çıktıktan sonra yeni bir enfeksiyona açık hale gelen bölgeye çıplak elle dokunulmamalı ve bölge iyice temizlenmelidir. Çıban oluşumu erken dönemde fark edilirse günde birkaç kez çıbanın üzerine ılık pamuk koyarak fazla bastırmadan bölgeyi temizlemek çıbanın büyümeden iyileşmesini sağlayabilir.
Eğer çok sayıda çıban, sürekli tekrarlayan çıban ve diğer zayıflamış bağışıklık sistemi belirtileriniz varsa mutlaka bir doktora görünmelisiniz. Bu gibi durumlarda fizik muayene ve tıbbi öykü dinlendikten sonra doktor gerekli görmesi halinde ek laboratuvar tetkikleri isteyebilir.
